“SS 2”nin parçalanma anı.
(Kaynak: Spacedaily.com/NTSB)
Gerçi, kaza henüz yeni… Sebeplerini sorgulamak için vakit biraz erken… Ancak, uzay ilişkili internet (yurtdışı) basınında çıkan haberlerin, özellikle NTSB ekibi sözcüsünün de katkısıyla, biraz kafa karıştırıcı olması bu yazıyı yazmayı gerekli kıldı…
“Bu kaza neden meydana geldi…” sorusuna cevap aramadan önce, “SpaceShip 2” (SS2) yörünge-altı (sub-orbital) uzay aracını biraz tanıtmakta yarar var…
Bu araç, önce gökyüzünün 15.5 kilometre (50 000 feet) yüksekliğine taşıyıcı bir uçakla (White Knight 2; WK 2) taşınan, sonra da, kendi roket motorunun gücüyle atmosferde 110 km kadar yüksekliğe tırmanması hedeflenen “uçak-uzay aracı karışımı” bir araç… İki pilot tarafından yönetilen bu aracın altı yolcu kapasitesi mevcut… Bu aracın tasarımı “Scaled Composites” firması tarafından yapılmış…İmalini ise (Scaled Composites”in de, o tarihte, hissedarı olduğu) “The Spaceship Company” gerçekleştirmiş… Bu firma bugün “Virgin Galactic”in bir alt kuruluşu… “SS2”nin nihai sahibi ve uçuranı ise “Virgin Galactic”… Kazaya uğrayan “SS2”nin adı “VSS (Virgin Space Ship) Enterprise” idi… İkincisi olacak “VSS Voyager”in ise imali devam ediyor… Uçuşa 2016’da hazır olabilir…
“SS2”, kazaya uğramasaydı, “WK 2”den ayrıldıktan bir süre sonra roketini ateşleyecek, sekiz saniye kadar sonra da ses hızını aşacak ve saatte maksimum 4200 km (1.4 Mach) hıza ulaşacaktı… Araç yaklaşık 70 saniyelik uçuşu ile atmosferin sınırı kabul edilen 110 km kadar yüksekliğe çıkacaktı… Araç kalkış yaptığı piste süzülerek (gliding) inecekti….
Aracın yüksek irtifada ve düşük hızda pozisyon kotrolu ile Dünyaya geri dönüşünü mümkün kılacak manevraları için, “feathered reentry system” adı verilen, kumada edilebilir bir kuyruk sistemi mevcuttu… Bu kazanın meydana geldiği uçuşa kadar, “SS 2” ellidört test uçuşu gerçekleştirdi… Bu uçuşun onunda “feathering” sistemi de kullanıldı…
“SS 2”nin son uçuşunda “naylon” temelli yeni bir tip yakıt kullanılmıştı… Meydana gelen kazadan hemen sonra (ve doğal olarak) pek çok kişi, bu kazanın yeni yakıtın patlamasından dolayı meydana geldiğini düşündü… Yeni yakıtın kullanıldığı roket motoru yerde yeterince denenmemiş olabilir miydi…?
ABD’de uçak kazaları başta olmak üzere tüm ticari taşımacılık kazalarını incelemekle yetkili NTSB (National Transportation Safety Board) bu kazaya hızla el koydu ve incelemelerine başladı… NTSB’nin ilk tespitlerine göre, bu kazadan önce yardımcı pilot, “feathering” sisteminin iki aşamalı (iki kumandalı) çalışmasını (zamanından önce) başlatmıştı… Bu durum kokpitteki video kayıtlarından anlaşıldı… Bu süreçte birinci kumanda sistemi kilitten kurtarmak için (kilit mekanizmasını açmak için), ikinci kumanda ise sistemi harekete geçirmek içindi… NTSB, sistemin nihai kumandasının nasıl gerçekleştiğini henüz belirlemiş değil… Ancak, 2 Kasım 2014 tarihi itibariyle belirlenmiş olan husus, “feathering” sisteminin-bir şekilde- çalışmış olması… Yine, açıklamalarda yeterince vurgulanmasa da, “feathering” sistemi, “SS 2”nin henüz yeterince yoğun bir atmosferde uçuyorken çalışmış (açılmış) olduğu gerçeği… Bu da, aracın kuyruk bölgesinin maruz kaldığı hava direncinde ani artışa sebep olarak, bu durum için tasarlanmamış yapının parçalanmasına sebep olmuş görünüyor…!
NTSB’nin bu konuda, (internet) haber sitelerine de aynen yansıyan, “yetersiz” açıklaması önce roket moturunu-yeni yakıtı, sonra da “SS 2”nin ana yapısını -biraz- “olayın faili” durumuna düşürmüştü… Son açıklamalar durumu biraz netleştirdi…
Bu son gelişmelerle, gerek tasarımcı, gerek üretici, gerek kullanıcı Virgin Galactic ve gerekse Richard Branson biraz rahatlamış olmalı…
Yararlanılan Kaynaklar:
http://en.wikipedia.org/wiki/SpaceShipTwo
http://www.space.com/17994-how-virgin-galactic-spaceshiptwo-works.html
http://www.space-travel.com/reports/Probe_of_US_spaceship_crash_may_take_year_999.html
http://www.space.com/27637-virgin-galactic-spaceshiptwo-crash-feather-system.html
http://www.space-travel.com/reports/Probe_of_US_spaceship_crash_may_take_year_999.html
HAVACILIK VE UZAY 
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.