Kanat Ucu girdapları.
Milano-İstanbul seferini yapan bir uçağımız, 25 Nisan 2015 tarihinde, Atatürk Hava Limanına hasarlı bir iniş gerçekleştirdi… Kamuoyunda heyecan ve endişeye yol açan bu olayda uçaktaki 97 yolcu ve mürettebattan yaralanan olmadı…
Basında, iniş safhasında motor arızası sebebiyle meydana geldiği duyurulan (en azından bu intiba yaratılan) bu olayın neden meydana geldiği hususu, takibeden saatlerde (ve günlerde) biraz netlik kazandı…
Bu olayın bilinen tarafı, uçağın piste son yaklaşması safhasında sağa yatması sonucu, piste sağ ana iniş takımı ile temas etmesi sebebiyle, bu iniş takımının kanat bağlantı bölgesinin hasarlanması… Meydana gelen bu sağa yatış ve çökme sonunda da, sağ motorun ve kanat ucunun piste sürtmesi… Takiben de motor yangınının başlaması…
Sağ Kanat hasarı.
*
Bu aşamada pisti pas geçme kararı veren pilot/pilotlar, motor yangınına ve iniş takımı/kanat hasarına rağmen, uçağı ikinci denemede piste indirmeyi başardı… Ancak, sağ ana iniş takımının görev yapamaz halde olması sebebiyle, uçak pistin dışına çıkarak durabildi…
Başta da belirttiğimiz gibi, büyük bir şans eseri olarak, yolcular ve uçuş ekibi bu kazadan yara almadan kurtuldu…
Buraya kadar anlattıklarımızın çoğu, şüphesiz, bu kazanın sebepleri değil…sonuçları… Şimdi cevaplanması gereken soru, bu kazanın neden meydana geldiği (root cause)…
İç ve dış basında, aynı piste bu uçaktan kısa bir süre önce inmiş olan başka bir uçağın sebep olduğu girdapların (wing tip vortices), takiben inen bu uçağı etkileyerek, onun piste kontrolsuz bir şekilde çarpmasına sebep olmuş olabileceği ileri sürüldü…
Şüphesiz, bu olasılık kaza inceleme heyeti tarafından araştırılacak ve bu soru cevaplanacaktır…
Biz burada, (bu sitede daha önce yayımlanmış olan: “Kuşların V-formasyonunda uçması” konulu yazıda da değinilen) bu fiziksel (aerodinamik) olayın ne olduğu hususuna biraz ışık tutmaya çalışalım…
Kısaca, bir uçak kanadı, üzerinden (ve altından) geçen hava akımlarının, kanadın üst ve alt yüzeylerinde oluşturduğu basınç farkı sebebiyle, kaldırma kuvveti sağlar… Kanadın üst yüzeyinde oluşan hava basıncı alt yüzeyinde oluşan hava basıncından daha küçüktür… Bu durum (ortam) da, kanadın alt yüzeyindeki (nisbeten) yüksek basınçlı havayı, kanadın üst yüzeyinde oluşan daha düşük basınçlı hava ile karışmaya yönlendirir..
Kanat ucu girdapları, adından da anlaşılacağı üzere, kanadın iki ucunda ortaya çıkar….Fotoğraftan da görüneceği gibi, bu girdaplar, uçağın arkasından bakana göre, sol kanatta saat hareketi yönünde, sağ kanatta ise saat hareketinin tersi yönde dönen ve çapı uçaktan geriye doğru uzaklaştıkça büyüyen (fakat enerjisi/gücü azalan) hava akımlarıdır…
Kanat Ucu Girdapları.
Kanat ucu girdapları bir uçak için arzu edilmeyen oluşumlardır. Enerji kaybına sebep olurlar… Bu sebeple, modern tasarım uçaklarda bu girdapların küçültülmesi için, kanat uçlarında bazı tasarım tedbirleri alınmaktadır… Alınan tüm bu tedbirlere rağmen, kanat ucu girdapları tam olarak giderilemez…
Kanat ucu girdapları uçağın arkasındaki bölgede düşey hava akımlarına ve türbülansa yol açarak, yaklaşmakta olan başka bir uçağın ihtiyacı olan düzgün hava akımını belirli ölçüde bozar… Bu durum da, girdapların büyüklüğüne ve iki uçak arasındaki mesafeye de bağlı olarak, arkadaki uçağın kanadının sağladığı kaldırma kuvvetinin olumsuz etkilenmesine, başka bir deyişle, arkadaki uçağın kaldırma kuvveti kaybına ve kontrolsuz şekilde yatış yapmasına sebep olabilmektedir…
Bu durum, özellikle piste yaklaşmakta olan bir uçak için tehlike yaratabilmektedir…
Şüphesiz, uçağın yatışına başka şeyler de sebep olabilir…
Yararlanılan Kaynaklar:
http://en.wikipedia.org/wiki/Wingtip_vortices
HAVACILIK VE UZAY 
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.