Gezegen bulutsusu…! (Planetary nebula…!)

  ESO 378-1

(Kaynak:ESO/Spacedaily.com)

Ölen  bir  yıldızın  kalıntısı  olan  “gezegen  bulutsusu”  veya   “gezegenimsi  bulutsu” (planetary  nebula) gökyüzünün  harikalarından  biri…

Astronomlar, “doğa  üstü” (supernatural)  görünse  de, bu  gök  cisimlerinin   olağan  görünümler  olduğunu  düşünüyor…

Güney   yarıküreden  görünen  Su  Yılanı (Hydra) Takımyıldızı  içinde  yar  alan  ve dört  ışık  yılı çapında  olduğu  belirlenen  ESO 378-1  (PN K 1-22), ESO’nun  Şili’deki büyük  teleskobu  (VLT)  tarafından  kaydedilmiş  bir  gök  cismi…

Araştırmacılar, yıldızların  birkaç  milyar  yıl  sürebilen  ömürleri  dikkate  alındığında, ESO 378-1  dahil,  tüm  gezegen  bulutsularının ömrünün  birkaç  onbin  yıl  ile  sınırlı  olduğunu  hesaplıyor…

Gezegen  bulutsuları ölen  yıldızlar  tarafından fışkırılan  gazlardan  oluşuyor… Başlangıçta parlak  olsalar  da, gerek  merkezlerindeki  yıldız  kalıntısı  ve  gerekse  etrafa  saçılan gaz  küresi  kısa  sayılabilecek  sürelerde  sönükleşiyor…

Bir  yıldızın  gezegen  bulutsusu  oluşturabilmesi  için kütlesinin  Güneşin  kütlesinin  sekiz  katından  daha  küçük  olması  gerekiyor…  Daha  büyük  kütleli  yıldızlar  patlayınca, süpernova  oluşturuyor…

Araştırmacılara  göre, nisbeten  küçük  kütleli  bir  yıldız yaşlanırken, dış  katmanını yıldız  rüzgarları  ile kaybeder… Geriye  kalan  sıcak çekirdek  çevresini  saran  gazı  iyonlaştıran  morötesi  ışık  yayımlar… Bu  iyonizasyon yıldızın  çevresinde  oluşan ve  sürekli  genleşen gaz  küresinin parlak  renklerle  ışımasını  sağlar…

Merkezdeki  yıldız, gezegen bulutsusu tamamen  söndükten  sonra, yakıtını  tüketinceye  kadar,   daha bir  milyar  yıl  kadar  süreyle yanmaya  devam  eder… Daha  sonraki  aşamada  ise, çok  küçük  fakat  sıcak  ve  yoğun  bir gök  cismine, “beyaz cüce”ye  dönüşür… Takibeden  dönemde  milyarlarca  yıl  süreyle,  soğumaya  devam  eder…

Gezegen  bulutsuları  evrenin  evriminde  önemli  bir  rol  oynamakta… Diğer  ağır  elementlerin  yanında, karbon  ve  nitrojen  gibi  elementler bu  yıldızlar  içinde  oluşur  ve  yıldızlararası  ortama saçılır… Bu  yıldızlararası  tozun  da yeni  yıldız ve  gezegenlerin,  hatta  yaşamı  oluşturduğu  düşünülmekte…!  Astronom  Carl  Sagan  “yaşamın  yıldız  tozundan  oluştuğu”nu  ileri  sürmüştü…!

Yararlanılan  Kaynaklar:

https://www.youtube.com/watch?v=QTG79yuvV_M

http://www.spacedaily.com/reports/The_ghost_of_a_dying_star_999.html