Birleşen Kara Deliklerin Gravitasyon Dalgaları (temsili)
(Kaynak: LIGO/Caltech/NSF/lightinthedark.com)
12 Şubat 2016, Evrenbilimi tarihinde çok önemli bir kilometre-taşı oldu…! Böylece, birçok Evrenbilimi-meraklısının torunlarına anlatacağı önemli bir anısı da gerçekleşmiş oldu…!
Lightsinthedark.com ve diğer bir çok astronomi / uzay araştırmaları sitesinde (ve bu sitede) de duyurulduğu üzere, uzay-zaman dokusunda ortaya çıktığı ileri sürülen dalgaların (ripples) varlığı “doğrudan” belirlendi…
İlk defa, Einstein’in, “Genel Görecelik Kuramı” kapsamında 1905 yılında ileri sürdüğü bu fiziksel-olay, ancak yüz yıl sonra doğrulanmış / delillendirilmiş oldu…! Böylece, Einstein’in ileri sürdüğü bir önemli husus daha doğrulanmış oldu… (Einstein-tebessüm ederek- kazanmaya devam ediyor…!)
LIGO (Laser Interferometer Gravitational-wave Observatory) deneyini (araştırmasını) gerçekleştiren astrofizikçiler, ABD’de Louisiana ve Washington Eyalatlarindeki iki dev dedektörü kullanarak be keşfi gerçekleştirdi…
İlk olarak Albert Einstein tarafından hayal edilen ve bilim dünyasına sunulan (önerilen) bu dalgaların belirlenebilecek büyüklükte (güçte) oluşabilmesi için, istisnai büyüklükte kozmik olayların meydana gelmesi gerekiyor… Einstein, Kara Delik birleşmelerinin (çarpışmalarının) bu dalgaları oluşturabilecek adaylar olduğunu ileri sürmüştü…
Gravitasyon Dalgalarının etkileri yakın geçmişte gözlenmeye başlanmıştı…
Ancak, ABD’deki Ulusal Bilim Fonu’nun (National Science Foundation) kaynak sağlamasıyla inşa edilen LIGO laboratuvarlarındaki sensörlerin hassaslığının artırılmasıyla bu keşfi gerçekleştirmek mümkün oldu…!
Gravitasyon Dalgalarının keşfi (birbirinden 4000 kilometre kadar uzaktaki) her iki LIGO Laboratuvarlarındaki dedektörlerin 14 Eylül 2015 tarihinde kaydettiği sinyallere dayanıyor… Bu sinyallerin (dalgaların) Magellan Bulutsuları yönünden ve 1.3 milyar ışık-yılı uzaklıktan geldiği belirlendi…
Belirlenen bu dalgayı tetikleyen Kara Deliklerin güneşin 29 ve 36 kadar kütleye sahip olduğu, ayrıca, hesaplandı…! Araştırmacılara göre, bu iki Kara Delik çarpıştığında, Evrendeki yıldızların yayımladığı ışığın 50 katı kadar bir enerjinin açığa çıkmasına (ışımasına) sebep oldu… Bu ışıma görünemez ışık bandındaydı…
Bu “enerji deşarjı” Dünyaya kadar ulaşacak ve LIGO tarafından algılanacak Gravitasyon Dalgalarını tetikledi…
LIGO’nun ölçtüğü dalga “milisaniyeler” kadar çok kısa sürmüş… Dünya ekseninde / çapında yol açtığı esneme ise atom çekirdeğinin bindebiri mertebesinde… (Aşağıdaki kaynak içinde yer alan bir video bu konuda kapsamlı bilgiler veriyor…!)
Bizim gibi-uzaktan izleyenlerin-zaman ayırmakta zorluk çekerek okuduğu / izlediği bu araştırmalar, gerçekte, çok büyük miktardaki parasal kaynakları gerektirmesinin yanı sıra, sayısı bini aşan araştırmacıların onlarca yılı bulabilen araştırmaları ve teknoloji geliştirmeleri sayesinde mümkün oluyor…! Bazıları, “Gravitasyonel Dalga Astronomisi”nin başlayacağını ileri sürdü…!
Bu keşfin bir yan ürünü, varlığı düne kadar ispatlanamamış olan Kara Delik Çiftlerinin varlığının da –dolaylı yoldan da olsa- kanıtlanmış olması…!
Bu keşif uluslararası bir işbirliği ile gerçekleşti… Avustralya’daki bazı Üniversiteler ana paydaşlardan… Kısaca, Australian National University, CSIRO, University of Adelaide, University of Melbourne, University of Western Australia, Monash University ve Charles Sturt University bu araştırmaya destek verenlerden…
Bizim, 2016 Nobel Fizik Ödülü adayımız LIGO ekibi…!
Ödül üçe mi, beşe mi bölünecek…onu Kasım 2016’da göreceğiz… Ancak, ödülün ABD ve Avustralya arasında paylaşılacağını şimdide söylemek mümkün..!
Yararlanılan Kaynaklar:
https://www.youtube.com/watch?v=B4XzLDM3Py8
http://www.spacedaily.com/reports/Australian_innovation_helps_hunt_down_gravitational_waves_999.html
