Çantanın gündüz ve Gece Görüş Gözlüğüyle görünüşü.
(Kaynak: Kaza İnceleme Raporu)
(*Çocukluk dönemimde sıkça duyduğum bir “hayret” ifadesi…)
Aşağıda okuyacağınız olay karşısında ancak bu söylenebilir: “Breh breh…” !
Yer : Afganistan… Tarih: 2 Ekim 2015…
ABD Hava Kuvvetlerine ait bir C-130J kargo uçağı, Bagram hava meydanına gitmek üzere, Afganistanın Pakistan sınırı yakınındaki Jelalabad Hava Meydanından kalkış yapar… Ancak, bu uçuş sadece 28 saniye sürer…! Evet…, yanlış okumadınız…sadece 28 saniye…!
Başlangıçta, bu uçağın “islamcı savaşçılar” tarafından düşürüldüğü iddia edilse de, bu iddia fazla destek bulmaz… kuşkuyla karşılanır…
Meydana gelen bu kazada, uçakta bulunan onbir kişi ile, Hava Meydanaındaki güvenlik kulesinde görevli üç güvenlik mensubu hayatını kaybeder…
Yapılan incelemede, bu kazaya, “Gece Görüş Gözlüğü Çantası”nın ( Night-vision Goggles Case ) sebep olduğu anlaşılır… !
“Air Force Mobility Command” tarafından hazırlanan ve 15 Nisan 2016 tarihinde kamuoyuna sunulan “kaza inceleme raporu”na göre kazaya giden süreçte olaylar şöyle gelişmiş…:
“Elevator”, uçağın kuyruğundaki, sabit yüzeylere menteşe ile irtibatlı, hareketli “yatay” parçalar… Uçak yerde park halindeyken, bu parçalar, ağırlıkları sebebiyle, aşağıya doğru sarkıyor… Bu durum da, kargo bölümündeki büyük hacimli yükün uçaktan indirilmesinde ve uçağa yüklenmesinde engelleme yapabiliyor… Bu engellemeyi önlemek için, pilotun, uçağa kumanda eden “lövyeyi” kendine doğru çekerek, kuyruktaki bu hareketli yüzeylerin dış kenarlarını yukarıya kaldırması gerekiyor… Kolay, ama, eli-kolu biraz yoran bir iş…!
Pilotlar, bu el-kol yorgunluğundan kurtulmanın bir “kolay” yolunu bulmuş…! Gece Görüş Gözlükleri Çantası, tam da bu işe uygun bir araç… Lövyenin önüne konduğunda, lövyeyi (C-130J’deki ve rapordaki adıyla “control yoke”yi tam da istenen pozisyonda tutuyor… Son derece etkili bir çözüm…, son derece de riskli bir eylem…!
Bu çanta, uçuş öncesi kontrollarda gözden kolayca kaçacak bir eşya değil… Ancak, pilotların başlarında gece görüş gözlüklerinin takılı olduğu ortamlarda, lövyenin önündeki bu büyüklükteki bir eşyayı görememeleri mümkün… Nitekim, görememişler…! Bu riskli eylemi sıkça yaptıkları düşünüldüğünde, o çantanın artık, kokpitin- yeri orası olan bir demirbaşı-olduğunu kanıksamaları da olası… İşin içine, birbirine aşırı güven, de girince… ABD Hava Kuvvetlerinin son 25 yıllık tarihinin en üzücü kazası kaçınılmaz olmuş…!
Kaza İnceleme Raporuna göre, uçağın kalkışını gece yarısı gerçekleştiren pilot, uçak henüz kalkış hızına ( AMAX takeoff speed) ulaşmadan (üç knot) önce kalkışa başlamış… Uçağın hücum açısının (Pitch angle) sürekli artmasını da, bir trim sistemi arızası olarak, hatalı değerlendirerek, doğru müdahalede bulunamamış… Gözlük Kutusu lövyenin hücum açısını azaltmayı sağlayacak ileri hareketini engellemeye devam ettiğinden, “derin stola” (deep stall) giren uçak, uçma yeteneğini kaybederek, yere çarpmış…!
İnceleme Raporunda, kazaya katkıda bulunan sebepler olarak, “çevre şartları” (environmental conditions), “hatalı beklentiler” (inaccurate expectations ) ve “hatalı odaklanma” ( fixation ) olarak belirtilmiş…
Raporda dikkati çeken bir husus, “Motor Çalışır Durumdayken Yükleme / Yük Boşaltma Çeklistinde ( ERO- Engine Running Onload/Offload Checklist ), uçuştan önce, Lövyenin (Control Yoke) serbestçe hareket edebildiğinin teyidi için bir kontrolun mevcut olmaması…!
Bir başka düşündürücü husus da, kazaya yol açan çantayı oraya “kıdemli pilot”un koymuş olması…! Yine de, kıdemli pilot çantayı lövyenin önüne koyduğunu yardımcı pilota söylemiş…!
İnceleme Raporunda başka bulgular da mevcut…. Rapor, “uçuş emniyeti” derslerinde, en azından kargo uçağı kullanacak pilotlara, okutulacak nitelikte…
Bu noktada, “Sezar’ın hakkı”nı … da vermek gerek…! ABD’nin bu “açık politika”sı mevcut olmasa, bu kadar kısa bir sürede, bu kaza hakkında bu kadar bilgi sahibi olamazdık… Haliyle, bu gibi kazalardan alınacak derslerle, gerekli tedbirler uygulamaya konamazdı… !
“Darısı” diğer ülkelerin başına…!
Yararlanılan Kaynaklar:
http://asndata.aviation-safety.net/reports/2015/20151002-2_C130_08-3174.pdf
http://edition.cnn.com/2016/04/19/politics/us-air-force-plane-crash-afghanistan/
HAVACILIK VE UZAY 
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.