X-ışını ikilisinin güçlü rüzgarları…! (Powerful winds from x-ray binaries…!)

 

X-ışını  kaynağı ikili  yıldızlar.

(Kaynak: NASA, ESA and A. Pellerin (STScI)/spacedaily.com)

Spacedaily.com’da  3 Mayıs 2016  tarihinde  yayımlanan  bir  habere  göre,  Samanyoluna 22  milyon  ışık yılı  uzaklıktaki “yakın  iki  gökadada”  x-ışını  yayımlayan  “ikili” (binary) bir  sistemden  kuvvetli  rüzgarların  yayımlandığını  belirledi…!

Araştırmacılar, Dünyadan 30  milyon  ışık  yılı  uzakta  olan    gökada    NGC 1313’ün merkez  bölgesinde  yer  alan  ve  çok  parlak  x-ışını yayımlayan  ikili  sistem   NGC 1313 X-1  ve  NGC 5408 X-1  üzerinde,   “NASA/ESA Hubble Space Telescope” ve  ESA’nın XMM-Newton   teleskobuyla  gerçekleştirilen  gözlemlerde, bu  x-ışını  kaynaklarından ışık  hızının  çeyreği  kadar  yüksek  bir  hıza  sahip  gaz/toz  rüzgarlarının  yayımlanmakta olduğunu  belirlediler…

Araştırmacılara  göre, gökyüzünde  ( celestial  sky )  iki astronomi  cismi baskın  durumda… Bunlardan  birincisi gökadaların  merkezinde  yer  alan süper-kütleli  Kara  Delikler, diğeri  ise, bir  elemenı  “beyaz  cüce”,   “nötron  yıldız” veya  Kara  Delik  iken, diğeri    kütlesini  bu  beyaz  cüceye,   nötron  yıldızına  veya  Kara  Deliğe  kaptırmakta  olan  ikinci  bir   yıldızdan  oluşan  ikili  sistemlerdir  ( binary  systems )…

Bilim  insanları, böyle  bir  durumda, merkezdeki  yoğun  cismin  etrafında  oluşan  ve dönen  diskin  iç  sürtünmesinin diskteki  gazı  ısıtarak, en  büyüğü  x-ışını  olan çeşitli  dalga  boyunda  ışık  yayımlanmasına  yol  açtığını  düşünüyor…

Diskte  biriken  maddenin  tamamının merkezdeki Kara  Delik  veya  diğer  yoğun  obje  tarafından yutulmadığını, bir  kısmının  ise, muhtemelen, güçlü rüzgarlar  ve  jetler  ile, merkezin  dışına  itildiğini  düşünüyor…

Araştırmacılara  göre, merkezdeki  cisim  tarafından  çekilen  (dış) yıldız-gazı ısınırken  ışık  yaymakta… Bu  ışığın  radyasyon  basıncı  da, emilen  bu  gazın  bir  kısmının dışarıya  itilmesine  sebep  olmakta…!

Bilim  insanları, belirli  bir  kütleye  sahip  olan  “merkezdeki  cisim” min emebileceği  gaz  için  “Eddington  Parlaklığı” ( Eddigton  Limunosity )  adı  verilen  bir  sınır  değerin  var  olduğunu söylüyor…Astronom  Arthur Eddington  tarafından,  ilk defa, yıldızlar  için  hesaplanan  bu  değerin Kara  Delikler  ve  Nötron Yıldızları  gibi, diğer  yoğun-kütleli cisimler  için  de  geçerli  olduğu düşünülüyor…

 

Yararlanılan Kaynaklar:

http://www.spacedaily.com/reports/Powerful_Winds_Spotted_From_Mysterious_X_ray_Binaries_999.html