Kırmızı Lekenin atmosferi ısıtması. (temsili)
(Kaynak: Karen Teramura, UH IfA, James O’Donoghue,Luke Moore/astrobob.areavoices.com)
Bob King, ‘astrobob.areavoices.com’da, 2 Ağustos 2016 tarihindeki yazısında bu soruyu cevapladı…
Yeni bir araştırma, Jüpiterin kırmızı lekesinin (gerçekte, devasa girdabının) atmosferin bu bölgedeki üst tabakasını çok yüksek sıcaklıklara kadar ısıtıyor olabileceğini gösterdi…!
Dünya atmosferinin alt ve üst tabakaları Güneş radyasyonu sayesinde ısıtılmakta… Yapılan ölçümlere göre, Uluslararası Uzay İstasyonunun dolandığı 400 kilometre yükseklikte bile, çok zayıflamış (seyrelmiş; rarefied) atmosferin sıcaklığı 2500 santigrad dereceye ulaşabilmekte…
Tabi, bu beyan ‘bilim insanları’nın beyanı…!
Uzayın çok soğuk ve de, hemen hemen vakum ortamında bu nasıl oluyor…?
Astronotlar, sırtlarında taşıdığı soğutma paketi ile, bazı istisnai olayların dışında, kameralara hep gülümsediler…! (Yine de, uzaya çıkan astronotların ana ihtiyacının ısıtma değil soğutma ihtiyacı olduğu yeterince biliniyor…!)
Uzay ortamında, bir astronotun cebinden çıkaracağı bir termometre sıfırın çok altında bir sıcaklık gösterecektir… (Astronotların da, Jüpiterle kıyaslandığında, hala, Dünya atmosferi içinde dolandıkları söylenebilir…!)
Bilim insanlarının ölçtüğü sıcaklık, çok yüksek hızda hareket eden, ancak, sayıları çok az olan atomların sahip olduğu enerjiden hareketle hesaplanan bir sıcaklık…!
Bu noktada, bazı bilim insanlarının toplumu yanıltmasa da, en azından, yeterli açıklıkta bilgilendirmediğini belirtmek gerek… Bu sitede, geçende yayımlanan bir yazıda da, Samanyolunun etrafını saran gaz küresinin çok yüksek (milyon santigrad derece) sıcaklıkta olduğu ifade edilmişti… Kısaca, bir fırının içinde yaşıyormuşuz da, haberimiz yokmuş…!
Aynı durum Samanyolu için de geçerliydi… “Aşırı bilimsel” dil ile, halkın anlayacağı dil arasında yaratılan “gereksiz” fark (bilimsel “ukalalık” diyemedim…)…!
Konuya dönersek…
Jüpiter Dünyaya kıyasla, Güneşten beş defa daha uzakta olmasına rağmen, üst atmosferinde ölçülen sıcaklık nasıl Dünya atmosferiyle kıyaslanabilir seviyede olabilir…?
Eğer, ısı kaynağı Güneş değilse nedir…?
Boston Üniversitesi Uzay Fiziği Merkezindeki araştırmacılar, NASA’nın Mauno-Kea’daki (Hawaii) Kızılötesi Teleskop Tesisini (IRTF) kullanarak yaptıkları ölçümlerde, Kızıl Noktanın (Red Spot) çok yukarısındaki atmosfer bölgesindeki sıcaklığın çok daha yüksek olduğunu belirlediler…
Araştırmacılara göre, Jüpiterin Kırmızı Noktası içindeki fırtına türbülanslı iki çeşit enerji dalgası üretmekte… Bunlar gravite dalgaları (gravity waves) ve ses dalgaları (sound waves)…
Bilim insanları, gravite dalgalarını fırtınaların veya dağ yükseltilerinin hareket eden havayı yukarıya doğru itmesi sebebiyle oluşan dalgalar olarak tanımlıyor…Akustik (ses) dalgaları ise, hava içinde harekete zorlanan farklı yoğunluk ve basınçtaki sıkışma bölgeleri…kısaca, …sesin kaynağı…
Araştırmacıların Jüpiterin Kızıl Noktasının 800 kilometre kadar yukarısında ölçtüğü beklenmedik ısınmanın bu iki farklı dalganın okyanus kıyısında çarpışan dalgalar gibi, çarpışmaları sebebiyle ortaya çıktığını belirledi… Bu etkinin benzeri, ayrıca, And Dağları üzerinde de gözlemlendi…
Jüpiterin Kızıl Girdabının içindeki rüzgarların hızının saatte 600 kilometreye kadar çıkabildiği biliniyor… Bu girdabın varlığı 1600’lü yıllardan beri biliniyor… Bu girdanın rengi, içindeki fosforlu-sülfürlü bileşiklerin konsantrasyonuna da bağlı olarak, portakaldan pembeye kadar değişebilmekte…
Halen Jüpiterin yörüngesinde dolanan ve yörünge iyileştirmesi yapmakta olan Juno aracının, üzerindeki mikrodalga radyometresi ile, bu gezegenin atmosferinden gelecek mikrodalga ışımalarını ölçerek, atmosferdeki sıcaklık dağılımını da ölçmesi ve Kızıl Girdabın sıcaklık dağılımı iskeletini ortaya çıkarması bekleniyor…
Yararlanılan Kaynaklar:
https://www.youtube.com/watch?v=4uqIZ_qxGIY
https://astrobob.areavoices.com/2016/08/02/heat-your-tea-over-jupiters-great-red-spot/
