(Kaynak: Rick Carlson/spacedaily.com)
Bilim insanları Dünyanın yerkabuğunun dört milyar yıl kadar önceki ilk oluşum dönemine ait numuneleri bulamıyor… Çünkü…yerkabuğu birkaç defa “ısıl işlem”den geçmiş durumda…!
Yine de, “samarium” elementinin radyoaktif bozunmasından sonra oluşan “neodymium” izotopunun bolluk durumunu analiz ederek, Dünyanın ilk kabuğunun yapısı hakkında bilgi elde edilebilir…
Spacedaily.com’da 17 Mart 2017 tarihinde yayımlanan bir habere göre, Carnegie Üniversitesinden Richard Carlson ve Ottowa Üniversitesinden Jonathan O’Neil, kuzey-doğu Kanada bölgesinde, yerkabuğunun dört milyar yıldan daha uzun bir süre önceki durumunu anlamaya yarayacak kimyasal sinyalleri yansıtan kaya örnekleri üzerinde gerçekleştirdikleri araştırmalarda, yerkabuğunun geçirdiği tekrar-ergime sürecine ışık tuttular…
Bu araştırmacılara göre, Dünyanın erken dönem yerkabuğunun yapısında bilim insanlarının henüz açıklayamadığı özellikler mevcut… Çünkü, mevcut yerkabuğu, tektonik plakalar halinde, Dünyanın içine doğru batarak (ergiyerek) veya gerçekleşen jeolojik aktiviteler sebebiyle, ilk olarak oluşmuş yerkabuğundan oldukça farklılaşmış durumda…
Yine de, araştırmacılar mevcut yerkabuğunu oluşturan kayaların yapısında mevcut olan ve “samarium” elementinin radyoaktif bozunmasıyla ortaya çıkan “neodymium” izotoplarının oranını belirleyerek, erken dönem (ancient) yerkabuğunun yapısını anlamaya çalışıyor…
İzotoplar, elementlerin proton sayısı aynı olmakla birlikte, nötron sayısı farklı olan, dolayısıyla atomik kütlesi de farklı olan versiyonları…
Atom kütlesi 146 olan kararsız “samarium” bozunarak, atom kütlesi 142 olan “neodymium”a dönüşür… Bu süreçte, iki proton ve iki nötrondan oluşan bir alfa parçacığı (alpha particle) açığa çıkar…
Samarium-146, yarı-ömrü 103 milyon yıl olan bir radyoaktif izotop… Bilim insanları, Dünyanın oluşumu esnasında mevcut olan “samarium”un, (astronomik ölçekte) Dünyanın oluşumunun erken döneminde (büyük oranda) yok olduğunu düşünüyor…
Bu elementin varlığı gerçekleştirilen göktaşı, Aytaşı ve Mars meteoritlerinin incelenmesinden biliniyor…
Araştırmacılara göre, Neodymium-142’nin izafi bolluğunun (relative abundance), samarium’un bozunmasından oluşmayan diğer izotoplarla kıyaslanmasıyla, 4 milyar yıl kadar önce, samarium’un neodymium’a dönüşme sürecini anlamak mümkün olabilmekte…
Hudson Körfezi kıyılarında mevcut olan 2.7 milyar yıl yaşındaki granit kayalar incelendiğinde, bu kayalardaki neodymium-142 bolluğu, bu granit kayaların 4.2 milyar yıl önce erime süreci (re-melting) yaşamış olduğu anlaşıldı… Bu kayaların, bugün Hawaii ve İzlanda’da (Iceland) bolca mevcut olan mağnezyumca-zengin bazalt kompozisyonunda olduğu anlaşıldı…
Bilim insanları, Dünyanın kabuğunda son dönemde oluşan kayaların, ortaya çıkan plaka tektoniği sebebiyle, en fazla 200 milyon yıllık bir sürede Dünyanın içine battığını düşünüyor… Erken dönemde (Hudson Bay-Lake Huron Bölgesi) oluşan bazalt-kabuk, tekrar erimeden önce, 1.5 milyar yıl kadar varlığını koruyabilmiş…
Sonuç olarak, yerkabuğundaki neodymium-142 izotopları yerkabuğunun geçirdiği süreçlerin anlaşılmasında önemli bir ipucu teşkil ediyor…
Yararlanılan Kaynak:
http://www.spacedaily.com/reports/Earths_first_example_of_recycling___its_own_crust!_999.html
