Yıldızlar  yamulur  mu…? (Deformed star…!)

Orion Takımyıldızı

(Kaynak:  ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)/E. O’Gorman/P. Kervella )

Yıldız, Betelgeuse’nin ayrıntılı  görüntüsü  astronomları-biraz-şaşırttı…!

Doris Elin  Slazar’ın  space.com’da  29  haziran  2017’de  ve  Phil  Plait’in syfy.com’da  yayımlanan  haberlerine  göre, bu  yıldızın  alınan  en  net  görüntüsünde, bu  gök  cisminin  deforme  olmuş  bir  durumda  olduğu  görünüyor…

Betelgeuse, Orion  takımyıldızının, kış  aylarında  kuzey  yarıküre  gecelerini  süsleyen,   kırmızı  ve  parlak  bir  üyesi… Güneşten  daha  genç  olan, fakat, “hızlı  yaşayan”, ömrünün  sonuna  yaklaşmış  bir  yıldız… Güneşten  yirmi  kat  büyük  ve sadece  sekiz  milyon  yıl  yaşında… Güneşin  milyarlarca  yıl  sonra ulaşacağı  bir  safhada… Çapı  Güneşin  çapının 1400  katı  kadar… Güneşin  yerinde  olması  halinde, Jüpiter’e  kadar  olan  sahayı  kaplayacağı  hesaplanıyor…!

Betelgeuse  Dünyadan  600  ışık  yılı  uzaklıkta… Ömrünün  birinci  döneminin  sonunda,  bir  süpernova  olarak  patladığında, gündüzün  dahi  görüneceği  hesaplanıyor…

ALMA  Radyo Teleskobuyla, yıldızdan  yayımlanan  radyo  dalgaboyları gözlenebilmekte… Gaz  ve  toz  bulutlarından  geçebilen  bu  ışık  tipi  ile,  gök  cisimlerinin  daha  detaylı incelemesi  yapılabilmekte…

Betelgeuse (ALMA  ile  görüntüsü)

ESO’nun ( European Southern Observatory ) Şili’deki, altmışaltı  antene  sahip,  ALMA ( Atacama Large Millimeter/submillimeter Array Telescope ) Teleskobuyla  alınan  görüntüsünden, yıldızın  yüzeyinde  gözlenen deformasyonun (bölgesel şişliğin)  bölgesel  sıcaklık  değişiminden  kaynaklandığı  düşünülüyor…  Araştırmacılara  göre,  yıldızın  görüntülenen  bu deforme  yapısı,  gerçekte, kromosfer  tabakasında  meydana  gelen  bir  oluşum… Yıldızın  çıplak  gözle  gözlenecek  görüntüsünde gözlenemeyecek  bir  durum…

Araştırmacılara  göre, bu  yıldız, çekirdeğindeki  hidrojeni helyuma dönüştürme (füzyon) sürecinin  sonunda, hidrojeni  yakarak  tükettiğinde, helyumun karbon  ve  oksijene  dönüşümü (füzyonu)  başlar… Bu  füzyon  sürecinde  açığa  çıkan  daha  yüksek  ısı çekirdeği  saran  gazın  bir  balon  gibi  şişmesine  sebep  olur…Betelgeuse,  bugünkü  durumda, Güneşin  bin  katı  kadar  büyüklükte…!  Ancak, şişerek  hacminin  büyümesi  sebebiyle, Güneşten  daha  soğuk… Yıldızın  soğuması  renginin  kızarmasının  bir  işareti…!

Radyoteleskoplar, ölçebildikleri  dalgabuyuna  bağlı  olarak, yıldızın en  dış  yüzeyinin  değil, dalgaboyuyla  uyumlu  katmanının  görüntüsünü  alabilmekte… O  katmanın  büyüklüğünü  ortaya  çıkarabilmekte…

ALMA, yıldızın  yüzeyindeki  parlak  bölgeyi, bu  bölgenin  daha  yoğun  ve  sıcak  olması  sebebiyle yayımlanabilen milimetre dalgaboyundaki  ışığı  algılayarak  görüntüleyebilmekte… Araştırmacılar, yıldızın  yüzeyinde  gözlenen  bu açık  renkli  bölgenin , bir  tencerenin  içinde  kaynayan  suda  zaman  zaman  oluşan  ve  yüzeye  doğru  hareket  eden, baloncuklar  gibi  ve  manyetik  alanlar  tarafından ısıtılmış     olabileceğini  düşünüyor…

Araştırmacılar, Betelgeuse’nin Güneş  rüzgarlarının milyon  katı  güçlü rüzgarlar yaydığını  hesaplıyor…  Bu  güçlü  fışkırmalarla, yıldızın  kalan  ömrünün (birinci  ömrü) 100 000  yıl  kadar  olabileceği düşünülüyor… Yine  de,  bu  süre Dünyalıların  hayal  edebileceğinden  çok  daha  uzun  bir  süre… O  gün  geldiğinde, Dünyalılar  uzaya  ve “Kızıl  Dev”lere  olan  ilgisini  kaybetmiş  olabilecek…

Araştırmacılar, 2013’te, bu  yıldızın  Güneş  Sistemi  kütlesinde  bir  “gaz  yayı” (gas  arc) fışkırdığını  belirledi…

Yararlanılan  Kaynaklar:

https://www.space.com/37344-alma-captures-clearest-image-of-betelgeuse.html

http://www.syfy.com/syfywire/betelgeuse-is-lumpy-except-not-really