Süpernova kalıntısıyla sarılı X-ışını Pulsarı SXP 1062. (Mavi: X-ışını; Yeşil: Oksijen; Kırmızı: Hidrojen)
(Kaynak: Spacedaily.com)
Spacedaily.com’da 12 Eylül 2017 tarihinde yayımlanan bir habere göre, Pulsar SXP 1062’nin “saatinde” hata tespit edildi…!
Bu sitede zaman zaman belirtildiği üzere, Pulsarlar, yörünge arkadaşı diğer yıldızlardan madde emerek, bir deniz feneri gibi, periyodik olarak parlayan Nötron Yıldızları…
Pulsarların, bir saatin “tik”lemesi gibi, oldukça düzgün aralıklarla ışıma yaptıkları bilinmekte…
Araştırmacılar, yine de, yalnız Pulsarların atım (pulse) aralıklarında küçük de olsa, bazı farklılıklar olduğunu ölçmekteydi… Bu keşfin önemi, ilk defa olarak, bir ikili-sistem ( binary system) Pulsarda belirlenmiş olması…
Bu habere konu olan Pulsarın “tik”lemesinde ölçülen fark, bugüne kadar belirlenmiş en büyük fark… Haberi ilginç kılan… bu…!
Bu haberde, gözlenen bu farklı-zamanlama durumunun “glitch” olarak bilindiği (tanımlandığı) vurgulanmış…! (“Glitch” (kısa-süreli yaşanan arıza-hata) nitelemesini bu sitede daha önce de ele almıştık… Daha önce, en azından gök cisimleriyle ilgili olarak, böyle bir nitelemeyle karşılaşmadığımızı belirtelim… NASA’nın uzay uçuşlarında yaşanan sistem arızalarını nitelemek için, zaman zaman kullanılan bu sözcüğün pek teknik-bilimsel olmadığını belirtmekle yetinelim…)
Bu konudaki araştırma “Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”de yayımlanmış… (Hangi Ülkede mi ? Hani, kendisini herkesin bilmek zorunda (!) olduğu Ülke…)
Pulsarlar, yörünge arkadaşlarıyla birlikte “ikili sistemler”i oluşturur…Merkezdeki kütlesi büyük-kendi küçük Nötron Yıldızı, yörüngesindeki yıldızdan sürekli olarak madde çalar… (Haliyle, her lokma yutuşunda kendisini “ateş basar” (!)…)
Pulsarlar, ömrünün birinci bölümünün sonunda, süpernova olarak patlayan büyük yıldızların olası üç sonundan (kalıntısından) biri… Bu olasılıklar: Beyaz Cüce, Kara Delik veya Nötron Yıldızı…
Nötron Yıldızları, çok büyük hızlarla dönmeleri sebebiyle, güçlü bir manyetik alana sahip olan ve ışık demeti Dünyaya yöneldiğinde bir deniz feneri gibi çakan (ışıyan) gök cisimleri… Bunlara “Atarca” da denilmekte…
Bu haberde dikkatimizi çeken nokta, bu keşfin ODTÜ’de ( Middle East Technical University ) ve Başkent Üniversitesinde ( Baskent University ) çalışan bir grup araştırmacı tarafından gerçekleştirilmiş olması… Ender karşılaştığımız bir durum…!
Pulsar SXP 1062, Samanyolu gökadasının bir uydusu olan Küçük Magellan Bulutsusu (Small Magellanic Cloud ) içinde yer alan, 200 000 ışık yılı uzaklıkta bir gök cismi… Bu araştırma makalesinin yazarı M. Mirac Serim’in yaptığı açıklamaya göre, Pulsarın atımları arasında ölçülen zaman farkı yörünge arkadaşı yıldızın ve emilen maddenin Nötron Yıldızının dış yüzeyi (kabuğu-crust diyemedik !) üzerine uygulamış olduğu gravitasyon kuvvetinden kaynaklanmış olabilir…
Araştırmacılara göre, bu toplam etki sebebiyle, Pulsarın eksenel dönme hızında ani değişim sözkonusu… Bu da, ışıma periyodunu etkilemekte…
Bu araştırma, TV’de “Teke Tek” programına konu edilirse, belki, gerçekleştirilen bu keşfin daha ayrıntısını öğrenebiliriz…
Yararlanılan Kaynak:
http://www.spacedaily.com/reports/Accretion_powered_pulsar_reveals_unique_timing_glitch_999.html
