Gravitasyonel odaklama…Hubble-ötesi  gökadaların keşfini  mümkün  kılıyor…! ( Discovery  of “Beyond-Hubble”   galaxies  by  Gravitational  Lensing…!)

Gravitasyonel  odaklama ve bu  etki  olmadan  görüntü (büyük dikdörtgen).

(Kaynak: Credit: NASA, ESA, and T. Johnson (University of Michigan/syfy.com)

Gravitasyonel  Odaklama ( Gravitational Lensing ) Einstein’in  bilim  dünyasına  kazandırdıklarından  biri…   “Gravitasyon  Kuvveti  ışığı  büker…”  önermesinin  Evrendeki  yansıması…!

Phil  Plait (Bad  Astronomer), syfy.com’daki  yazısında  bu  konudaki  yeni  bir  keşfe  değinmiş…

Astronomlar, Hubble  Uzay  Teleskobu’yla  alınan  derin  uzay  görüntülerinde, bölgesel  şekil  bozukluklarının  var  olduğunu   görünce  oldukça  şaşırmışlardı… Evren,  astronomlarla  adeta  oyun  oynamaktaydı… Yay  görünümlü   cisimler… İç içe  çember  yayları ( Einstein Rings ) … Çiçek  görünümlü, nisbeten  simetrik  cisimler…

Bunların  ne olabileceğini  anlamak  fazla  uzun  sürmedi… Bunlar, Einstein’in  “Çok  büyük  kütleli  cisimler  ışığı  eğer…” önermesinin  Evrende  gözlenen  sonuçlarıydı…!

Işığın  bu eğilmesi, bir  anlamda, onun  “odaklanması”  olmakta… (İnce  kenarlı  merceğin  ışık liflerini  birbirine  yaklaştırması; yoğunlaştırması…).

Işık demetinde  gerçekleşen  bu  yoğunlaşma, normal  şartlarda gözlenemeyecek-nisbeten  sönük-gök  cisimlerinin  gözlenebilmesini / görüntülenebilmesini  mümkün  kılmakta…! Dokuz  milyar  ışık  yılı  uzaklıktaki tek  bir  yıldızın  dahi  görüntülenebilmesi  mümkün  olmakta… Yazının  başında  geçen  “Hubble-ötesi”  ifadesi  bu  yüzden… Bu  sayede  Hubble  Uzay  Teleskobu, merceklenmiş  gök  cisimlerini, yalnız  başına görüntülenebileceğinden   on  katına  kadar  büyük   netliklerle  görüntüleyebilmekte…

Yukarıdaki  fotoğrafta  görünen  mavi  yay, gerçekte,  onbir  milyar  ışık  yılı  uzaklıktaki  gökada  SGAS J111020.0+645950.8…! Normalde, gözlenmesi  zor olacak, sönük  bir  küçük  gökada…

Astronomlara  göre, bu  gökada  ile  Dünya  arasında, Samanyolu  gökadasının  yüzlerce  katı  kütlede, başka  bir  gök  cismi  grubu mevcut; adı  SDSS J1110+6459…   SDSS, SGAS’tan  gelen  ışık  demetini  eğmeye (odaklamaya) yetecek  kadar  güçlü…!

Gravitasyonel  merceklemenin acayipliği   bunlarla  sınırlı  değil… Cismin  görüntüsünü  birden  fazla  defa  kopyalayarak  ve  yanyana  dizerek,  bir  çember  yayı  oluşturabilir…!

Astronomlar, nisbeten  yakın  zamanda anlaşılabilen  bu gök  olayını, bilgisayar  simülasyonunda  tersine  işleterek, gravitasyonel  odaklamaya  maruz  kalmamış  bir  gökadanın  nasıl  ( true  shape ) görünmesi  gerekeceğini belirlediler… !  HST  ile  gerçekleştirilen  detaylı  gözlemlerde, bu  gökadanın  içinde  yıldız-doğuran  bulutsu  topaklarının  varlığını  belirlediler…!

Yararlanılan  Kaynak:

http://www.syfy.com/syfywire/a-distant-galaxy-pushes-hubble-beyond-its-limits