Uzayda  “bir”…  “dört”  olarak görünebilir  mi…?  (Gravity’s quadruple play…!)

 

Süpernovanın Keck  Teleskobuyla  alınan kızılötesi (sağdaki)  ve Hubble Teleskobuyla  alınan görüntüleri.

(Kaynak:  NASA/ESA/Hubble & W. M. Keck Observatory/syfy.com)

“Gravitasyon  odaklaması”  ( gravitational  lensing )  uzayda   bazı  fiziki  gerçekleri  farklı  şekilde  görmemizi  sağlayan, biri  dört  gösterebilen  bir  olay… !

Bu  sitede  daha  önce  de sözedildiği  üzere, gravitasyonel  odaklama (veya  gravitasyon  odaklaması…) ışığın  büyük  kütleli  cisimler  tarafından yolundan  saptırılması  olayı… Bu  olay  sonunda  ortaya  çıkan odaklanmış , gerçekte  deforme  edilerek  görünür  hale  getirilmiş   görüntüler  de  bu  fiziki  olayın  ürünleri…

Uzayda  yeni  bir  öte-gezegen (exoplanet) ararken, karşınıza  dört  tanesinin  bir  anda  çıktığını  düşünün… (Birinde  oturun,  diğer  üçünü  kiraya  verin…!)

Kötü  astronom  Phil  Plait, syfy.com  da  29  kasım 2017  tarihinde  yayımlanan   yazısında böyle  bir  “dörtlü”yü  tanıtmış…

Süpernovaların  “yıldız  patlaması  kalıntıları”  olduğunu  artık  biliyoruz… Gökadalar  gibi  büyük  kütleli  uzay  cisimlerinin  de  ışığı bir  büyüteç  olarak  saptırdığını… Gökadalar,  ışığı  bu  saptırma / odaklama  sürecinde, arka  planda  kalan  gerçek  bir  süpernovanın  görüntüsünü  dörde  katlayabilir… Tavandaki  elektrik  ampulüne  kırık  bir  cam  arkasından  baktığımızda, onu   dört  ayrı  ampul  olarak  görmemiz  gibi…!

Kökü  Einstein’e  kadar  ulaşan  ve   ölçümlerle  de  doğrulanan  bu  optik-odaklamanın  son  örneği süpernova    “iPTF6geu”…

“Dörde  katlanan”  bu  süpernova çok  uzakta… Işığının  Dünyaya  ulaşması 4.4  milyar  yıl  sürmüş…! Odaklamayı  gerçekleştiren eliptik  gökada Dünyadan 2.6  milyar ışık-yılı  uzaklıkta…Görüntüde  gözlenen ve  süpernova  görüntülerinin  etrafına  dizildiği  ışık halkası, bu  süpernovanın  da  içinde  yer  aldığı  bir  başka “adı-konmamış”  gökada…!  Bu  keşif  “iPTF” ( Intermediate Palomar Transient Factory )  projesi  kapsamında  gerçekleştirildi…

Gravitasyonel  olarak  odaklanmış  süpernova.

(Kaynak: ESA/Hubble, NASA, Sloan Digital Sky Survey, Palomar Observatory/California Institute of Technology/syfy.com)

Astronomlar, odaklayan  gökadanın  süpernovanın  ışığını  elli  kat  güçlendirerek, görünmesini kolaylaştırdığını  söylüyor… (Odaklayan  gökadanın homojen  bir  yapıda  olmaması  sebebiyle, süpernova  görüntüleri  farklı  büyüklükte-parlaklıkta  gerçekleşmiş…)

Uzay  meraklılarının önüne  gelen  bu  görüntüler astrofizik, nükleer  fizik, yıldız  dinamiği, görecelik teorisi, optik, roket  bilimi  ve  mühendislik  gibi  birçok  sahada  çalışan  insanların  eseri…!

Bu  fotoğraflara  bakarken, bunlar  hatırlanmalı  ve bu  görüntülerin kıymeti  anlaşılmalı…!

 

 

Yararlanılan  Kaynaklar:

http://www.syfy.com/syfywire/gravity-warps-a-supernova-into-a-quadruple-play