Pistten çıkan uçak
(Kaynak: sozcu.com.tr)
Bir yolcu uçağımız, 13 Ocak 2018 gecesi, Trabzon Havaalanına inişi sırasında pistten çıktı (runway excursion)… Pistin hemen yakınındaki toprak seddi aşarak, denize bakan yamaçta asılı kaldı… Neyse ki, meydana gelen bu *kazada ölen veya ciddi şekilde yaralanan olmadı…(*Meydana gelen bir olayın ”Kaza” olarak nitelenebilmesi için iki koşuldan birinin gerçekleşmiş olması yeterli… Olayın “ölümlü” olarak gerçekleşmesi veya, uçak üzerindeki hasarın belirli bir “onarım/yenileme maliyeti sınırını” aşması…)
Avherald.com başta olmak üzere, dış ve iç basında geniş şekilde yer alan bu kaza neden meydana geldi…? Uçak neden pistten çıktı…?
Uçaklar pistten çıkar… Havacılıkta zaman zaman karşılaşılan bir durum… Genelde, görüşün kısıtlı olduğu ve pistin ıslak olduğu ortamlarda… Şüphesiz, açık havada, kuru pist durumunda da meydana gelebilir…
Sürücü Kurslarında verilen temel bilgilerden biridir, ıslak yolda frenleme etkisinin zayıflayacağı ve otomobilin kayabileceği / savrulabileceği… Aynı (fiziki) etki altında uçaklar da kayabilir, savrulabilir…
Bu kaza üzerine basında yer alan bilgi ve görüşlerden destekleyemediklerimizi bir tarafa bırakırsak, bu kazanın meydana gelme sürecinde yaşananlar üzerine kayda değer bilgi ve görüşler, özetle:
- İniş, yağışlı bir havada ve gece şartlarında gerçekleşmiş…
- Olay öncesine kadar, uçağı Yardımcı Pilot (First Officer) kullanmakta…
- Bir iddiaya göre, uçağın sağ motor freni (thrust reverser) arızalı .. (Bu durumun uçuşa başlamak için engel teşkil etmediği vurgulanıyor.)
- Bir başka iddiaya göre, uçağı pist bitiminden önce durduramayacağını hisseden pilot “Pas Geçme” kumandası veriyor (TO/GA sivicine basıyor) …! (Tekrar vurgulayalım, bu, basında ileri sürülen bir iddia… ) Bu sivice basıldığında motor devri/gücü, kalkış için, otomatik sistemle artırılır…Ancak, tekerleklerin yere/piste değmesinden 2 saniye sonra, (tasarım gereği ?) TO/GA kumandası ile motor gücünün artırılmasının mümkün olamayacağını söyleyen de mevcut…! Pilotun “Auto Throttle Disengage” sivici yerine, TO/GA sivicine yanlışlıkla basmış olması olasılığını gündeme getiren…de…
- Basında yer alan bazı haberlerde, Pilotun bu pistten çıkma olayını “pist sonunda gerçekleştirdiği manevra esnasında” yaşadığı söylenmekte. Ancak, yine (ve özellikle dış) basında yer alan bazı görüşlerde, bu olayın henüz iniş safhasında yaşandığı ileri sürülmekte…!
- Olay bölgesinin hava fotoğrafı (tekerlek izleri) da, “pistten çıkma hareketinin uçağın inişi henüz tamamlanmadan gerçekleştiği” görüşünü desteklemekte ..!
- Uçak henüz pist üzerindeyken, Kaptan Pilot, bir sebepten, kumandayı devralıyor… Takiben uçak, pistin bitiminden birkaç yüz metre önce, soldan (deniz tarafından) pisti terkediyor…
- Kaptan Pilot’un, “uçağın durdurulma sürecinde, sağ motorun aniden devir yükselttiğini” (itki artırdığını) ifade ettiği söylenmekte…! Bu konunun/durumun TO/GA sivicine basılması (svicin aktive edilmesi) ile ilişkisi… mevcut mudur…henüz bilinmiyor…
- Motor (İtki) Frenleri çalıştırıldığında TO/GA yapılabilir mi; Kaza İnceleyicilerinin araştıracağı bir konu…!
- Yolcuların uçaktan tahliyesinin 20 dakika kadar sürdüğü yönündeki iddiaları da…!
- Hava yastıkları (slide) üzerinden de olsa, yolcuları uçağın “Kuyruk” bölgesinden tahliye kararının (kuyruğun araziden yüksekliği sebebiyle) doğruluğunu tartışanlar da mevcut…
- Brezilya’da, 2007’de meydana gelen “TAM Airlines Flight 3054” kazasında benzer bir durumun yaşandığını ileri süren de ..!
*
Bu arada, havaalanı pistinin “bazı teknik yetersizliklerinin mevcut olduğunu” ileri sürenler de oldu… Bu konuda konuşan bir yetkili, “pistin mevcut durumunun bu kazada rol oynamadığı, daha kuvvetli olasılığın uçakta bir ‘teknik arıza’ veya ‘pilot hatası’ olarak göründüğü” yönünde görüş belirtti…
Böylece, kaza İncelemesi tamamlanmadan, meydana gelen kazalar üzerine görüş belirtilebileceği hususunda bir örnek oluşturmuş oldu…
Bu sitede daha önce de belirttiğimiz üzere, meydana gelebilecek kazalar üzerine, “öncesinde ve/veya sonrasında, görüş açıklamak” desteklenmesi gereken bir davranış olarak algılanmalı.
Seviyeli olmak kaydıyla, bu gibi fikir tartışmalarının uçuş / yer emniyetine olumlu katkıda bulunacağı kabul edilmeli…!
“Yen içinde bırakılacak kırık kolların” uçuş emniyetine katkısının olamayacağını, artık, anlamalıyız…!
Yararlanılan Kaynaklar:
HAVACILIK VE UZAY 
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.