10 Nisan 2010’da, aralarında Polonya Cumhurbaşkanı Lech Kaczynski’nin de bulunduğu 96 kişi, Rusya’nın Smolensk North Askeri Havaalanı yakınlarında meydana gelen TU-154M uçak kazasında hayatını kaybetmişti…
Meydana gelen bu kazanın incelemesi, Polonya ve Rusya’nın, kökü İkinci Dünya Savaşına kadar uzanan “özel” ilişkilerinin de (psikolojik) etkisi altında, zorlu bir süreç olarak gerçekleştirildi…
Burada, bir hususu daha belirtmek gerek…: Polonya Heyeti Rusya’ya bir “anma töreni” için gitmekteydi… İştirak edilecek tören, yukarıda belirttiğimiz sebepten dolayı, gerek misafiri ve gerekse ev sahibini biraz “geren” bir törendi…!
Normal şartlarda “küllenmiş” olan bu kazayı tekrar gündeme getirmemizin sebebi, bu kazayla ilgili olarak, bugünkü basında yer alan bazı beyanlar…!
Polonya’nın eski Savunma Bakanı, kazanın yıldönümü vesilesiyle yaptığı açıklamada, bu kazada, uçağın yere çarpmasından önce, uçakta bir patlamanın meydana geldiğini, yolcuların / mürettebatın bu patlama sebebiyle hayatını kaybettiğini iddia etmiş…! Bu boyutta bir “patlama” iddiası ileri sürüldüğünde, haliyle, akla ilk olarak “sabotaj” gelmekte…
Bu noktada, bir hususu daha belirtmek uygun olacak…: Özellikle, siyasi kişilerin hayatını kaybettiği bazı uçak kazaları üzerine “komplo teorileri” yıllarca sürdürülebilmekte… Benzer durum / tavır ülkemiz için de sözkonusu…! Mart 2009’da meydana gelen ve bir siyasi şahsiyetin de hayatını kaybettiği helikopter kazası, benzer şekilde, “ısıtılıp ısıtılıp” gündeme getirilmekte…
*
Esas konuya dönersek…
Bu kazayı inceleyen Devlet Ulusal Havacılık Kazaları İnceleme Komitesinin (Polonya) internetten erişilebilen İnceleme Raporuna göre, meydana gelen bu kazaya yönelik belirlediği süreç ve bulgular aşağıda özetlendi…:
- Öncelikle belirtmek gerekir, hazırlanan 300+ sayfa rapor oldukça kapsamlı ve “ince / detaylı işçilik” olarak göründü… Uçuş Eğitimi veren Kurumlarda (Kaliteli inceleme nasıl yapılır…öğretimi için) ders olarak okutulacak .. !
- Uçağın iniş yapacağı havaalanı civarında sis mevcut… Görüş 400 metre ..Bulut alt tavanı 50 metreden az…; uçağın iniş yapabilmesi için uygun olmayan bir ortam…!
- Bir Yak-40 bu havaalanı pistine, bir saat kadar önce, iniş yapmış…Ancak, daha sonra, iniş yapmaya çalışan bir İl-72 uçağı iki defa pas geçmek durumunda kalmış…!
- Kaptan Pilot, durumun farkında… Herşeye rağmen, bir iniş denemesi yapmayı, başarılı olunamazsa, yarım saat kadar tur atıp, başka bir hava meydanına yönelmeyi planlıyor…
- İnişe başlandığında, Hava Trafik Kontrolu (ATC), Pilotlara, 100 metreye alçalındığında Pas Geçmek (İnişten Vazgeçmek) için hazırlıklı olmalarını tavsiye ediyor ..!
- ATC, alçalışın ve piste yaklaşmanın devamında da, uçağın piste göre pozisyonunu, mesafesini ve yüksekliğini beyan ederek, onaylıyor…
- Uçak, alçalışını sürdürürken, “Dikkat, arazi ileride” (Terrain Ahead) ikaz (sesli) mesajı kokpitte duyuluyor …!
- Bir süre sonra, Kaptan Pilot WBE-SWS (sayısal basınç altimetresi) altimetresini standart basınç değerine ayarlıyor…
- Bu müdahale TAWS (Terrain Awareness Warning System) sisteminin hatalı veri almasına (girilmesine) sebep ..! Sistem uçağı, olduğundan daha yüksekteymiş gibi algılayarak, hata mesajı veriyor…
- Bu esnada uçak, saniyede sekiz metrelik alçalma hızıyla ve 310 kilometre uçuş hızıyla piste yaklaşmakta…
- Uçak, piste 6 kilometre uzakta, süzülüş hattının 60 metre üstünde ve pist hizasının 130 metre solundayken, ATC, uçağın mesafe ve pozisyonun iniş için uygun olduğunu onaylıyor…! (Yani, hata / aksaklık bildirimi yapmıyor…)
- ATC, bir sonraki teyidi uçak 5 kilometre uzaklıkta, süzülüş hattının 35 metre yukarısında ve pistin 100 metre solundayken yapıyor…
- Uçak, pistbaşından (threshold) 3 kilometre uzakta, piste göre 180 metre yukarıda iken TAWS Sistemi tekrar ikazda .. (Burada ifade edilen yükseklik, uçağın sistemlerinin gösterdiği yükseklik…Uçağın araziye göre gerçek yüksekliği değil…!)
- Uçak, Piste 1.7 kilometre mesafede, yerden 91 metre yukarıda iken, Kaptan Pilot “Pas Geçme” beyanında bulunuyor …
- Uçak, piste 1538 metre uzaklıkta, yerden 66 metre yukarıda ve hızı saatte 277 kilometre iken, Radyo Altimetrede ayarlanan (set edilen) değere ulaşıldığı ikazı alınıyor…
- Uçak, piste 1459 metre mesafede, pist yüksekliğinin 14 metre yukarısında, süzülme hattının 70 metre altında ve pistin solundayken, Kuleden “Düz Uçuşa Geç”, “Yüksekliğini Kontrol Et” ikazı alınıyor…!
- Kaptan Pilot derhal “Pas Geçme” işlemini başlatıyor… Ancak, ataleti sebebiyle uçak alçalmaya devam ediyor …
- Uçak, pistbaşına 1099 metre mesafede ve pist yüksekliğinin (yere göre) beş metre altındayken (arazi eğitmi sebebiyle) , arazideki ağaçlara (yere göre 10 metre yukarıdan) çarpıyor…Ancak, hasar almıyor…!
- Uçak uçuşunu 244 metre daha sürdürüyor…! Bu sırada uçak yavaşça yükselse de, arazinin de yükselmesi sebebiyle, yere göre yüksekliği dört metreye azalıyor…30-40 cm çapındaki bir ağaca çarpınca, kanadının üçte birlik kısmı kopuyor…! Uçak, sola yatıyor… (Piste mesafe: 855 metre…)
- Takiben de, yere çarpma gerçekleşiyor…
Sonuç olarak:
İnceleme Raporuna göre, bu kazanın ana sebebi, ” pilotların pisti görebilmek için minimum yükseklik seviyesinin altına alçalmaları ve “Pas Geçme” eylemini zamanında başlatmamaları” …
Bu rapordan anlaşıldığı kadarıyla, Rus Askeri Hava Meydanı yakınındaki hava sahasını denetleyen / izleyen Hava Trafik Kontrolları da, bu kazanın meydana gelmesinde, pilotlara doğru bilgiyi zamanında vermeyerek, katkıda bulunmuş görünüyor…
Rapordan anlaşılan bir başka husus, TU-154M uçağının bu askeri Hava Alanına inişinin planlanmasının hatalı bir karar olması…
Çok büyük emek harcanarak hazırlandığı anlaşılan bu rapora göre, uçakta uçuş esnasında bir “çatlama-patlama” olmamış…! Elbette, son safhada, uçağın ağaçlara çarpmasından sonra, iniş takımının yere teması ile, uçağın gövdesinde başlayan parçalanmayı “havada patlama” olarak adlandırmak farklı anlamalara yol açacaktır… Bu sebeple, eski Savunma Bakanı’nın basına yansıyan beyanı bu açıdan-biraz-amacını aşmış göründü…!
Kaza İnceleme Raporu, “komplo teorileri”ne pek açık kapı bırakmayan bir rapor…!
Yararlanılan Kaynaklar:
http://www.smolenskcrashnews.com/reports/polish/polish_final_report.pdf
