Pali kopan motor
Erik Ortiz’in nbcnews.com’da 19 Nisan 2018 tarihinde yayımlanan haberine göre, Southwest Airlines’in ölümlü-kazasından sonra, ABD Federal Havacılık İdaresi (Federal Aviation Administration-FAA), aynı tipteki iki motorda iki yıldan daha kısa bir sürede yaşanan “pal kopması” olayından sonra, belirli sayıda iniş / kalkış gerçekleştirmiş CFM56-7B motorlarına ilave kontrol uygulatmaya hazırlanıyor…
Son kazada, uçuş esnasında fan pali kopan uçakta meydana gelen hasar sonunda, bir yolcu hayatını kaybetmiş, uçak Philadelphia Havaalanına başarılı bir “acil-iniş” gerçekleştirmişti…
FAA ve EASA (Avrupa Havacılık Otoritesi), yetkili oldukları havayolu firmalarına “Uçuş Emniyeti Direktifi “ (Airworthiness Directive-AD) adı altında teknik / idari talimatlar yayımlama yetkisine sahip kuruluşlar…
2016 yılında yaşanan olayda, motorun fan palinin “yorulma” (fatigue) sebebiyle kırıldığı / koptuğu belirlenmiş; bu sebeple, FAA tarafından bir AD yayımlanmıştı…
Bu son kazaya uğrayan uçağın sahibi firma da, yayımlanacak bu AD’den önce, kendi seviyesinde ve motor imalatçısının personel desteğiyle, kontrollar yapacağını açıkladı…
Bu tedbirlerin alınmakta olması sevindirici… Ancak, havacılık uzmanları, haklı olarak, şu soruyu sormakta…: Benzer bir olay iki yıl kadar önce meydana geldiği halde, bugün alınmakta olan tedbirler neden daha önce alınmadı…?
Bu sorunun cevabı, muhtemelen, birkaç maddeden oluşmakta…:
- İnsanlar, iyi niyetli olsalar bile, alınacak tedbirler her şartta doğru ve yeterli olarak belirlenememekte, uygulanamamakta… Uzaya gönderilen araçlarda yaşanan problemler / kazalar bunun en somut örneği…!
- Ticari kaygılar, birçok durumda, uçuş emniyetinin önüne geçebilmekte… Bu sitede bunun birçok taze örneği (yazılar) mevcut …
- FAA’in / EASA’nın kurallarına ve uyguladıkları sıkı denetlemelere rağmen, uçakların tasarımı, üretimi, kullanımı, bakımı ve yönlendirilmesi sahalarında, kökü nihayetinde insana dayanan birçok …’lar (screw up) yapılabilmekte…
- Havacılık mesleği içinde olan, bu sahada yetki kullanan birçokları bu konuların açık şekilde konuşulmasına tahammül dahi gösterememekte…! (Buna küçük fakat somut bir örnek “avherald.com” sitesine bu konuda yazdığımız bir görüş… Amacı “uçuş emniyetinin sağlanmasına katkı” olan bu site yönetimi, bu sitede “Gozlemci” adı altında yayımlanan görüşümüzü bir gün sonra siteden kaldırmış göründü…!)
Bu yazıya kaynak olan haberde, 2016’da yaşanan olaydan sonra, FAA’in yayımladığı AD’nin işletmelere zorunlu kılınmadığı, üzerine kamuoyu görüşü oluşması için, bir süre beklendiği (public comment period) söylenmiş…! (Acaba, bu kazayı mı beklediler…?)
Dünya genelinde, kazaya uğrayan motor tipinden 8000 kadarının kullanımda olduğu söylenmekte…
“Metal Yorulması” (Metal Fatigue), yük altında zorlanan metal yapılarda, zamanla (zorlanma sayısına bağlı olarak) mikroskopik çatlakların oluşması… olayı…
Southwest Genel Müdürü (CEO) Gary Kelly, bu kazadan bir gün sonra, basına şöyle söylemiş…: “I’m not aware of any issues with the airplane, any issues with the engine involved” … (Bu uçağın gövdesi ve motoruyla ilgili herhangi bir problemin mevcut olduğunu bilmiyordum (problem olduğunu düşünmüyordum)…
Sayın Yetkili doğru söylemiş… Gerçekte, bu uçakta motorla-ilişkili bir problem yoktu… Bu kaza da, zaten, olmadı…!
(Yine de, ABD Mahkemesi, bir süre sonra, bu Sayın CEO’yu içinde bulunduğu bu “tatlı uykusundan” uyandıracaktır…Hiç şüphemiz yok…!)
Yararlanılan Kaynaklar:
