Parker sondası Güneşin önünde (temsili).
(Kaynak: NASA/syfy.com)
Ancak, bu ‘sıcak’ gerçekten sıcak !
NASA, bu defa, Güneşe bir sonda (probe) gönderdi. Adı: Parker Güneş Probu (Parker Solar Probe)… Phil Plait, syfy.com’da, 13 Ağustos 2018’de yayımladığı haberde bu gelişmeyi duyurdu.
12 Ağustos 2018’de yola çıkarılan bu araç Güneşin manyetik alanını ve Güneş rüzgarlarının nasıl oluştuğunu araştıracak. Bilim insanları, Güneş fırtınalarının Güneşin manyetik alanı ile ilşkili olduğunu ileri sürdü. Koronal Kütle Fırlatımı (coronal mass ejections) olarak ifade edilebilecek bu patlamaların saatte 10 milyon kilometre hızla, bir milyar ton plazmayı Güneşin ötesine fırlatabildiği ölçüldü/hesaplandı. Güneşin 2012’de fışkırdığı bir patlama bugüne kadar gözlenen en büyük patlamaydı. Neyse ki, bu Güneş rüzgarı Dünya istikametinde değildi. Güneş patlamalarının tetiklediği Güneş rüzgarları Dünyaya ulaştığında elektrik dağıtım şebekelerine çok ciddi hasar verebilmekte ! Güneş rüzgarları sebebiyle, 10 Mart 1989’da, Kanada’nın kuzey bölgelerinde böyle bir enerji nakil hattı hasarı yaşandı. Kısa dalga radyo yayımı bir süreliğine engellendi.
Bilim insanları, Güneş rüzgarlarının daha kapsamlı araştırılması halinde, Dünyaya ve uzayda dolaşan uydulara verebileceği zararın önceden, daha iyi bilinerek tedbirler geliştirilebileceğini düşünmekte. Sonda Parker de tam da bu amaca yönelik olarak fırlatıldı.
Sonda Parker’de dört araştırma ekipmanı mevcut: FIELDS ekipmanı Güneş yakınındaki elektrik ve manyetik alanları ölçecek. WISP (Wide-Field Imager for Parker Solar Probe), Parker’in üzerindeki tek kamera. Güneşin üst-atmosferi olan tacının (Corona) görüntüsünü alacak. SWEAP (Solar Wind Electrons Alphas and Protons Investigation) Güneş yakınındaki atomaltı parçacıkların hızını, yoğunluğunu, ve sıcaklığını ölçecek. IS⊙IS (Integrated Science Investigation of the Sun) Güneşten esen atomaltı parçacık rüzgarının kaynağını, ivmelenmesini, Güneşten nasıl uzaklaşabildiğini araştıracak. Bu uydu, bilimsel araştırmalarına Kasım 2018’de başlayacak. Araç, Güneşin etrafında bir dolanışını 88 günde tamamlayacağı dışmerkezli bir yörüngeye yerleştirilecek.
Parker sondası uzay yolculuğuna United Launch Alliance firmasının Delta IV Heavy roketiyle fırlatıldı. Bu roket sistemi, bugüne kadar inşa edilmiş en güçlü fırlatma sistemi. Buna ihtiyaç duyulma sebebi Dünyanın saniyede 30 kilometre kadar olan yörünge hızı. Güneşe ulaşabilmek için, fırlatılacak aracın Dünyanın gravitasyon kuvvetinden kurtulabilecek kadar hızlı, Güneşe ulaşabilecek kadar da yavaşlatılmış olması gerekli. Her ikisi de roket gücü gerektiren eylemler !
Prop, fırlatılışını takiben alçak-Dünya park yörüngesine sokuldu. (Bu yörünge, Dünyadan uzağa gönderilecek uzay araçlarının soluklandığı bir bekleme noktası olarak düşünülebilir. Aracın yolculuk için gerekli sistemlerinin kontrolu bu safhada yapılır.
Parker bu yörüngenin yarı noktasına gelince, kendisine Dünyanın yörünge hareketinin ters yönünde büyük bir tepik atıldı ! Güneşe varailmek için, aracın Venüsün yakınından geçip, onun gravitasyon etkisini de kullanarak, yörüngesinde daha da yavaşlaması (yörüngesel enerjisinin bir bölümünü kaybetmesi) gerekecek. (Gezegenler ve diğer gök cisimleri aynı yönde ilerleyecek cisimleri (uzay araçlarını) hızlandırırken, ters yönde ilerleyecekleri yavaşlatır.) Yavaşlamak Güneşe yaklaşmak demek. Parker’in bu hız-enerji kaybı manevrasını bir defa yapması yetmeyecek, bunu Venüsün yakınından yedi defa geçerek, tekrarlaması gerekecek. Güneşe ulaşmak sanıldığı kadar kolay değil.
Bu araç, 2025’te, hızı saatte 700 000 kilometreye ulaşmış olarak, Güneşin yüzeyinin altı milyon kilometre yakınından geçecek. Şüphesiz, Güneşe yaklaşmak için yavaşlamak gerekirken, Güneşe fazla yaklaşıp “kebap” olmamak için de, yörüngede kalmayı mümkün kılacak kadar da hızlı olmak gerek ! Bu yüksek hız bunun için.
Bu hız, insan yapısı uzay aracıyla erişilmiş en yüksek hız olacak. Dünyanın çevresini bir saatte 18 defa dolanmaya yetecek bir hız !
Güneş sıcak… Ne kadar yaklaşılırsa, o kadar daha sıcak…!
Parker’ın bu sıcak ortamda hayatta kalabilmesi için, 11 santimetre kalınlığında, karbon kompozit malzemeden yapılmış bir ısı kalkanı mevcut. Genişliği 2.3 metre kadar. Probun gövde genişliği ise bir metre kadar. Bu kalkanın sıcaklığının 1400 santigrada kadar yükseleceği hesaplandı. (Börek pişirme sıcaklığının yedi katı !) Bakırı ve alüminyumu ergitmeye yetecek bir sıcaklık. Tabi, bunlar bilimsel araştırma ve mühendislikle başarılabiliyor.
Proba verilen isim, Eugene parker’den gelmekte. Güneş rüzgarlarını tanımlayan öncü astronom Eugene Parker’den. Parker halen hayatta; bu fırlatmayı da izleyebildi. Önemli bir hayalinin gerçekleştiğine tanıklık ederk, çok heyecanlanmış ve gururlanmış olmalı !
Yararlanılan Kaynaklar:
