Halka-gökada AM 0644-071 (Pembe noktalar olası kara delik ve nötron yıldızı adayları)
(Kaynak: X-ray: NASA/CXC/INAF/A. Wolter et al; Optical: NASA/STScI; syfy.com)
Astronomlar, halka-gökada AM 0644-071’in, küçük fakat yoğun bir gökadanın spiral bir gökada içine dalması sonunda oluştuğunu ileri sürdü. Bu çarpışma, haliyle, onmilyonlarca yıl önce meydana geldi.
Büyüğün içine dalan küçük gökada merkezdeki maddenin kenarlara saçılmasına sebep olmuş. Kenarlardaki madde yoğunlaşması da yeni yıldızların doğumunu tetiklemiş ! Ortaya çıkan büyük kütleli ve sıcak yıldızların gökadanın mavimsi ışımasının sebebi olduğu söylenmekte. Uzun ömürlü olamayan bu büyük yıldızların milyonlarca ya da onmilyonlarca yıl sürebilen ‘kısa’ ömürlerinden sonra patladıklarında, geriye kara delik veya aşırı yoğun nötron yıldızı kalmakta.
Bu yıldızlar bazı durumlarda birbiri etrafında dolanan çift-yıldız (binary) olarak birbirine bağlanabilmekte. Patlayan büyük yıldızdan geriye kalan yoğun cisim yol arkadaşı yıldızdan madde emerek etrafında bir madde diski oluşturabilir. Kara deliklerde ve nötron yıldızlarında gözlenen bu durumda, hareket halindeki maddede oluşan iç sürtünmeler bu diskin sıcaklığını artırarak ışımasını sağlar. Kara deliklerin kendileri ışıma yapmasa da, etrafındaki disk ışıyarak, bir anlamda, kara deliğe giden yolu aydınlatır !
Oluşan bu diskin sıcaklığı milyonlarca santigrad (kelvin,…) dereceye ulaşabilir. Bu durumda bu madde diski üstten ve alttan, x-ışını ve parçacık yayımlamaya/fırlatmaya başlar. Chandra x-ışını teleskobuyla gerçekleştirilen gözlemlerde bu x-ışınları da gözlendi.
Bu gökadanın dış halkasında kara deliklerin ve nötron yıldızlarının varlığı belirlendiğinde, bu gökada çarpışmasının gerçekten meydana geldiği ispatlanmış olacak…diyor Phil Plait, syfy.com’da (Bad Astronomy) 10 Eylül 2018 tarihinde yayımlanan yazısında !
Yararlanılan Kaynaklar:
