Flight JT 610 uçuş hızı-uçuş yüksekliği değişimi.
Lion Havayollarına (Endonezya) ait bir Boeing 737, 29 Ekim 2018’de, Jakarta’dan Pangkal Pinang’a gündüz vakti kalkışından kısa bir süre sonra denize düştü. Uçakta iki pilot, altı kabin görevlisi ve 181 yolcu bulunmaktaydı. Kazaya uğrayan bu uçak, sadece 800 saat kadar uçmuş, yeni bir uçaktı.
Basında yer alan bilgilere göre, bu uçağın bir önceki uçuşunda uçuş yönetim sistemi-ilişkili arızalar meydana gelmişti. Şirketin Genel Müdürü, yaşanan bu arızanın son uçuştan önce, mevcut prosedürlere göre, giderilmiş olduğunu ileri sürdü. (Bugüne kadar, aksini söyleyen bir Genel Müdür hiç gördünüz-duydunuz mu ?) Uçağın bu-sondan önceki-uçuşu üç saat gecikmeyle gerçekleşmiş.
Ticari havayolu uçuşlarını izleyen ‘FlightRadar24’ kayıtlarına göre, uçağın kalkışından kısa bir süre sonra, uçuş hızında ve uçuş yüksekliğinde hızlı değişimlerin (düzensizliklerin) meydana gelmiş.
Meydana gelen bu kazadan sonra, bu uçağa uygulanan son bakım-arıza giderme işlemlerinin kayıtları olduğu ileri sürülen (ancak henüz doğrulanamayan) kayıtların fotoğrafları internette dolaşmaya başladı.
Lion Air’in uçakları geçmişte de bazı kazalar / olaylar yaşamış. Şimdilik bu geçmişi meydana gelen bu kazayla ilişkilendirmek için vakit biraz erken. Endonezya’nın yetkili makamı bu kazayı incelemeye başlamış durumda.
FlightRadar24 kaydına göre, uçağın kaydedilmiş son hızı 345 Knot, yüksekliği de 3650 fit. Yapılan aramalar sonunda uçağın Uçuş Veri Kaydedidicisinin (Kara Kutu söylemi, artık terkedilmesi gereken bir söylem. İlla bir renk belirtilecekse, ‘kırmızı kutu’ demek çok daha doğru !) bulunduğu söylenmekte. Uçağın düştüğü kıyı bölgesinde deniz suyunun 30 metre kadar derinlikte olması aramaları nisbeten kolaylaştırmakta.
Uçağın son uçuşu 29 Ekim Pazartesi sabahı, Jakarta’dan Pangkal Pinang’a doğru, mahalli saatle 6:21’de başlamış. Uçağın azami 5375 fite ulaşabilmesini takiben, piste geri döneceğini bildiren (ancak, acil durum bildirmeyen !) pilot Jakarta havaalanına geri dönmeye çalışmış. Uçağın takibeden on dakikalık uçuşunda, yüksekliğin korunmasında güçlük yaşandığı anlaşılmakta. Uçuşun son yirmi saniyelik bölümünde ise, uçağın, stolu çağrıştıran bir davranış göstererek, kumanda kaybına da bağlı olarak ve sonunda 340 knot’a varan bir hızla, yükseklik kaybederek denize çakıldığı anlaşılıyor.
Basında yer alan bilgilere göre, Endonezya’nın milli havayolları üzerindeki gözetiminde ve bu kazaya uğrayan uçağı uçuran havayolu şirketinin havacılık performansında gözlenen yetersizlikler sebebiyle, 2007’de, Avrupa Birliği ülkelerine uçuş yapması engellenmiş. Ancak, aradan on yılı aşan bir süre de geçmiş durumda. Bu süre içinde belirlenmiş aksaklıkların giderilmiş olması beklenirdi !
IATA (International Air Transport Association) Lion Air’e uygulanan AB Ülkelerine uçuş yapma yasaklamasını 2016’da kaldırmış.
Kazaya uğrayan uçak için, sondan bir önceki uçuştan sonra yazılan arıza kaydı ve bu bildirim üzerine, uçak üzerinde gerçekleştirilen kontrol-test işlem kaydı formları-bir şekilde-basına sızdırılmış durumda. Birbirinden farklı derinlikte bilgi girişinin göründüğü bu belgelerin ne anlama geldiği, herhalde, ilgililer tarafından açıklanacaktır.
Göründüğü kadarıyla, bu kayıtlarda beyan edilen kontrol-test işlemlerinin uygunluk ve yeterliliği bir tarafa, bu kayıtlarda beyan edilen işlemlerin gerçekten uygulanıp uygulanmadığının araştırılması Kaza İnceleyicilerin öncelikli bir görevi olarak görünmekte.
Arıza bildirim-kontrol / test kaydı.
Endonezya Sivil Havacılık Yetkililerini önemli bir sınav beklemekte !
(Yine de, bu kaza incelemesine Boeing (ABD) uzmanlarının da katılacak olması–biraz-ekstra güvence sağlayabilir.)
Yararlanılan Kaynaklar:
https://news.sky.com/story/lion-air-jet-flew-erratically-evening-before-indonesia-crash-11539864
https://edition.cnn.com/2018/10/30/asia/lion-air-plane-why-did-it-crash-intl/index.html
