Halkalı Beyaz Cüce (temsili)
(Kaynak: NASA/JPL/universetoday.com)
Güneş benzeri yıldızlar, hidrojen yakıtını tüketince bir Kızıl Dev’e dönüşürler. RGB (Red-Giant-Branch) fazı olarak adlandırılan bu safhada, orijinal boyutunun onlarca katı bir boyuta büyüyen (şişen) yıldız, dış katmalnarını uzaya ravurduktan sonra bir Beyaz Cüceye (White Dwarf) dönüşür.
Takibedecek birkaç milyar yıllık sürede, çevresinde mevcut olabilecek ve yıldızın gravitasyon etkisi altında olan toz halkalarını tüketmeye devam eder.
Universetoday.com’da 22 Şubat 2019’da yayımlanan bir haberde, Melina Thévenot adındaki bir amatör araştırmacının (citizen scientist), WISE (Wide-field Infrared Survey Explorer) aracı tarafından sağlanan veriyi kullanarak, bir Beyaz Cüce Sistemi olan LSPM J0207+3331 üzerinde gerçekleştirdiği araştırma sonunda, milyarlarca yıl yaşındaki bu gök cisminin etrafında, hala, bir toz-halka-sisteminin mevcut olduğunu belirledi.
NASA’nın halka açık, ‘Backyard Worlds: Planet 9’ projesi kapsamında gerçekleştirilen bu çalışmada, astronomlar, 145 ışık yılı uzaklıkta ve Capricornus takımyıldızı içinde yer alan bu yıldızın, bugüne kadar belirlenmiş olan ‘toz-halkalı’ en yaşlı Beyaz Cüce olabileceğini düşünüyor.
Araştırmacılar bu yıldızın yüzey sıcaklığının 5800 santigrad derece kadar olduğunu ölçtü.
Kırmızı Dev aşamasına gelen bir yıldızın dış katmanlarını uzaya kaybetmesini takiben, azalan gravitasyon etkisi sebebiyle, etrafındaki gezegenlerin ve toz halkalarının da yıldızdan biraz uzaklaşacağı hesaplanmakta. Yine de, gözlenen Beyaz Cücelerin %1-4 kadarında, toz disklerinin (halkalarının) yıldıza yakın konumda mevcut olduğu belirlendi.
Astrofizikçiler, yıldızdan uzaklaşan gezegenlerin çevresindeki asteroid kalıntılarını yıldıza doğru savurması sebebiyle bu durumun ortaya çıkabileceğini düşünmekte ! Yıldıza yaklaşan bu gök cisimleri yıldızın güçlü gravitasyonel etki altında parçalanarak toz halkalarını oluşturabilir.
Daha önce gerçekleştirilen gözlemlerde, bu toz diskleri yaklaşık bir milyar yıl yaşında olan Beyaz Cüceler etrafında gözlenmişti. Bu gözlemler, daha yaşlı Beyaz Cücelerin etrafındaki toz halkalarını daha önce tüketmiş olduğunu düşündürmüştü.
Bu gibi çalışmalar, astronomi sahasında vatandaşların da bazı keşifleri gerçekleştirebileceğini göstermekte. En azından, ABD’de durum böyle !
Yararlanılan Kaynaklar:
https://iopscience.iop.org/article/10.3847/2041-8213/ab0426
