Einstein’in (No. 95) kanat profili test performansı.
(Kaynak makaleden)
Einstein, Dünyanın yetiştirdiği (muhtemelen) en büyük ve en yaygın şekilde tanınan bilim insanı. Konularımızla ilişkisi itibariyle, onun adını bu sitede sıkça anmaktayız. Einstein, neticede, bir insandı. Gerek öğrencilik hayatında ve gerekse özel hayatında birçok hata yaptı. Bazıları, onu Einstein yapan şeyin, bu ‘kendine özgü’ kişiliği olduğunu söyledi.
Einstein, zamanında, havacılığa da el atmış ! Bunu, Dr. Emir Öngüner’in, 11 Mayıs 2019’da yayımlanan bir makalesinden öğrendik. Oldukça heyecan verici bulduğumuz ve buradaki yazıda, yazarının izniyle, alıntı yaptığımız bu makaleyi okuyuculara ayrıca öneririz.
Dr. Emir Öngüner (German Aerospace Center; DLR)
Dr. Öngüner’in araştırmasına göre, Einstein, uçak kanadı profili de tasarlamış; ‘kedi kamburu’ adı verilen bir profili. Einstein’in tasarladığı profilin Alman Havacılık ve Uzay Merkezi’nde (Göttingen, Almanya) muhafaza edildiği anlaşılıyor.
Einstein bu çalışmasını 1916’da yapmış. Bu konudaki çalışmaları, bu dönemde ‘Die Naturwissenschaften’ adındaki doğa bilimleri dergisinde, ‘Su dalgaları ve Uçuşun Temel Teorisi’ başlıklı bir makale olarak yayımlanmış.
(Kaynak makaleden.)
Einstein bu makalesinde, ‘hava araçlarının ve kuşların taşıma kabiliyetinin neye dayandığı (nasıl oluştuğu)’ sorusuna cevap aramış. Bu konuda, kendisinden önce yayımlanmış bir kaynak bulamayınca, bu konuya bir ‘el atıvermiş’ !
Einstein, bu makalesinde, önce, ‘Bombeli bir yüzeyin kullanılması halinde, yüzey altı ve üstünde meydana gelecek basınç farkı ile kaldırma kuvvetinin oluşabileceğini’ ileri sürer.
Makalesini: ‘… sürtünme direncinin üstesinden gelecek kadar bir kuvvetin uçuş için yeterli olabileceğini göstermektedir. Sürtünmenin olmadığı ortamda bir kuş, hiçbir kuvvete ihtiyaç duymadan, dilediği mesafeyi yatay olarak katedebilecektir’…diyerek bitirir.
(Bu noktada, Einstein’in , cisimlerin sürtünme gibi herhangi bir direncin mevcut olmadığı ortamlardaki hareketi hususundaki bilgisinin / görüşünün-biraz-sorunlu-olduğunu, haddimiz olmayarak, söylemek mümkün ! En azından, Newton’un ‘Eylemsizlik Yasası’nı, gereğinden fazla olarak, ön plana çıkarmış göründü. Ya da, Einstein, içinde bulunduğu özel durumda / şartlarda, uçuşun temel şartlarını-biraz-göz ardı etmiş gibi göründü ! (Sürtünme sanıldığı kadar ‘kötü’ değildir !)
Uçakların maruz kaldığı ‘sürtünme’ herne kadar uçuşu zorlaştıran bir etki ise de, bir uçağın, bir kuş gibi, kanat çırparak uçmadığını, helikopretin uçabilmesi için sürtünme gerektiğini, de hatırlamak gerek. Sürtünmenin, nisbeten, mevcut olmadığı bir (teorik atmosfer / uzay) ortamda, bir uçak uçabilir mi ? Daha da önemlisi, sürtünmenin mevcut olmadığı bir ortamda (ve astronot gibi donatılsa da), düz dahi olsa, bir kuş uçabilir mi ?)
Dr. Öngüner, Einstein’in bu makalesini uçakların da kullanıldığı 1. Dünya Savaşı döneminde yazdığına dikkat çekmiş. Sivil ve Muharip hava araçları geliştiren, Berlin’de konuşlu ‘LVG’nin, (Lutfverkehrs-Gesellschaft A.G.) ‘uçakların tasarımı ve geliştirilmesi’ hususunda bilim insanlarına yaptığı çağrı kapsamında, Einstein, tasarladığı kanat profilini bu kuruma gönderir ve performans testlerinin gerçekleştirilmesi sağlanır.
Kaynak makalede, Einstein’in bu profilinin çift kanatlı bir uçağa uygulanarak, uçuş testlerinin gerçekleştirildiği belirtilmiş. Ancak, gerçekleştirilen uçuş testinde, bu kanat profili kendinden beklenen performansı gösterememiş ! (Uçuşu gerçekleştiren pilot yere indiğinde çok mutlu görünmediği, sonradan, anlaşılmış !)
Einstein, daha sonraki yıllarda bu uçuş hatırlatıldığında: ‘…Çok düşünüp az okuyanların başına böyle şeyler gelebiliyor. … İtiraf etmeliyim ki, o zamanki düşüncesizliğimden sık sık utandım…’ diyebilmiş. Hakkında ne söylenirse söylensin, Einstein, hatasını kabul ve itiraf edebilen bir kişiydi.
Einstein tasarımı (95 numaralı) kanat profiline, 29 Mart 1917’de uygulanan testlerde, elde edilen maksimum kaldırma katsayısının 92 olarak ölçüldüğü / hesaplandığı anlaşılıyor. Kaynak makalede, aynı dönemde gerçekleştirilen testlerden, Fokker Firmasına ait bir profilde, bu değerin 140 olarak ölçüldüğü / hesaplandığı kaydedilmiş !
Dr. Öngüner, ‘yaşanan dünya savaşları boyunca pasifist ve barışsever kimliği ve bu konudaki beyanları ön plana çıkan Einstein’in, askeri hava aracı üreten bir kurum adına çalışmış olması bazı araştırmacıların ilgisini çekmiştir’ diyor. Neticede, olayları ve davranışları yaşandığı tarih / ortam bağlamında değerlendirmek gerekir. Einstein’in atom bombası üretimine / kullanımına karşı çıkmış olması bile yeterli bir ‘bilim adamı dik duruşu’ idi !
Kaynak makalede, ayrıca, Einstein’in havacılık alanında yeterli birikimi mevcut olmamasına rağmen, uçak tasarımı projelerini değerlendirmek üzere, Prusya Bilimler Akademisi tarafından ‘bilirkişi’ olarak istihdam edildiğine dikkat çekilmiş. Einstein’in bu gibi görevleri hangi ortamda / şartlar altında kabul ettiği, istihdam eden firmanın Einstein’den ne beklediği tarafımızca bilinmemekle birlikte, Einstein’in, ‘patent-patent alınması’ sahasında bir uzman olduğunu, daha da önemlisi, Dünya genelindeki tanınmışlığının önemli seviyede olduğunu söylemek mümkün. Herhalde, birçok kurum / ekip onunla çalışmayı istemiştir. Yine de, bir kişinin uzmanlığından istifade çift-yönlü bir sorumluluktur. İş teklifini kabul eden kadar, bu teklifi yapanın da, yeterince düşünmesi gereken bir sorumluluk !
Sonuç olarak, Einstein’in ‘kedi kamburu’ kanat profili, bir uçağı uçurmak için yeterli olsa da, beklediği ölçüde başarılı olamamış. Bu teşebbüsünden ötürü, Einstein’i eleştirmekten ziyade (kaynak makalede böyle bir imada bulunulduğunu söylemiyoruz !) , yaşadığı bu olayı ‘tebessümle karşılamak’ belki daha doğru. Einstein bile olsan, her şeyi bilemeyebilirsin.
Bu durumun farkında olamayanlara ithaf olunur !
Yararlanılan Kaynaklar:
https://wrightstories.com/einsteins-wing-flops/
(Bugünün seçimi)
