(Kaynak: avherald.com)
Kaza 15 Temmuz 2009’da meydana gelmiş, bu kazada 168 kişi hayatını kaybetmişti !
Meydana gelen bu kazanın inceleme sonucu, avherald.com’da, 22 Mayıs 2019’da yayımlanan bir haberle duyuruldu.
İran’ın ‘Caspian Havayolları’na ait olan, EP-CPG tescil numaralı bir Tupelov-154M, RV-7908 uçuş numarasıyla, Tahran’daki Humeyni Havaalanından Ermenistan’ın Yerevan Havaalanına, 153 yolcu ve 15 kişilik uçuş ekibiyle uçuşu esnasında, düşmüştü. Uçağın düşüşünden önce pilot, D-30KU-154-II tipi sol (1 numaralı) motorda yangın başladığını bildirmişti.
(Kamuoyuna ‘Farsça’ olarak yayımlanmış olan bu raporun, kaynak haber sitesinin yöneticisi Simon Hradecky’in, büyük bir özveriyle, İngilizcesini temin ettiğini (tercüme ettirdiğini) belirtelim.)
Bu sitede, zaman zaman övdüğümüz İran Sivil Havacılık otoritesinin bu ‘garip tutumu’ neden sergilediğini anlama imkanımız yok. İran’da düşen iş jetinin (Başaran Holding) kayıp pilotu henüz bulunamamışken ve bu konudaki ‘havacılık yarası’ henüz kapanmamışken, bu, ICAO Annex 13 prensibiyle (kazalara yönelik bilgilerin uluslararası paylaşımı) de uyumlu olmayan, Farsça Rapor (yayımı) hiç de şık olmadı ! Havacılık dünyasına bir iyilik yapılacaksa, adam gibi yapılmalı; ‘…mış gibi yaparak’ değil ! İran’ın Kaza İnceleme Kurulu (IAAIB) orijinal raporu, muhtemelen, 2011’de yayımlamış. Bu rapor Mayıs 2019’da, ancak, gündeme gelebildi.
Radar kayıtlarına göre, uçak, kalkışı takiben, 28,800 fite (MSL) tırmanırken, beklenmedik bir şekilde, alçalmaya başlar, sola sapar ve 90 saniye kadar sonra radar ekranından kaybolur. Uçağın bir tarım arazisine düştüğü belirlenir.
Iran’ın Raporunda, kazanın ana sebebi, uçağın ‘1’ numaralı (sol) motorunundaki Düşük Basınç Kompresörünün (LPC) ilk kademe rotor diskinin uçuş esnasında parçalanması olarak belirlenmiş. Motordan koparak, uçağın arka gövdesine çarpan parçalar uçağın ‘1’ ve ‘2’ numaralı hidrolik sistemi borularını hasarlarken, ‘2’ numaralı motora giden yakıt borularını da hasarlamış. Takiben de yangın başlamış. Sonuç olarak, her iki motoru da çalışmayan ve hidrolik olarak kumanda edilemeyen bir uçak. Uçuşta yaşanabilecek olayların en kötülerinden biri !
Raporda, bu kazaya katkıda bulunan başka faktörler de sıralanmış; uçuş ekibinin olayı değerlendirmede ve reaksiyonda geç kalması, motor üreticisinin bazı teknik bilgileri İran Havayolu işletmeleriyle zamanında paylaşmaması, pilotların uçağın operasyonel kullanım limitlerine gerektiği gibi uymamaları,…gibi. Bulgulardan bir başkası, uçağa azami kalkış ağırlığını aşacak miktarda yakıt alınmış olması !
Uçağın Uçuş Veri Kaydedicilerinden (Flight Data Recorder-FDR), zor da olsa, sağlıklı veri elde edilebilmiş. ‘1’ Numaralı motorun itki üretemez hale gelmesini takiben, pilotlar uçağın uçuşunu kontrol altına alabilmek için gerekli gayreti göstermiş olsalar da, bunu başaramamışlar. Uçak, sola sapma ve yatışını sürdürerek, 65 derecelik bir yatış açısıyla, yere çarpmış.
Parçalanan sol motordan fırlayan parçaların kuyruk bölgesindeki hidrolik ve yakıt borularına çarpmasıyla, uçağın arka gövdesinde başlayan yangın, bu bölgede yangın söndürücü mevcut olmadığından, söndürülememiş.
Kaza İnceleme Raporundan, uçakta takılı motorların bakımlarının tasarımcının / üreticinin planlarına uygun şekilde gerçekleştirilmiş olduğu anlaşılıyor. Gerek uçak ve gerekse motorlar Rusya imaliydi. Rapordan, Rusya Sivil Havacılık Otoritesinin meydana gelen bu kaza kapsamında herhangi bir sorumluluk üslenmediği anlaşılıyor. Kompresör diskinin imali sürecinde oluşan bazı imalat kusurları, bu parçada, erken gelişen yorulma sebebiyle, çatlak başlamasına sebep olmuş. Çat layan kompresör diski de, parçalanmış…
Yararlanılan Kaynaklar:
http://avherald.com/h?article=41cb2735/0005&opt=0
