Kara Yıldız (temsili)
(Kaynak: Roen Kelly after NSF; astronomy.com)
‘Kara Yıldız’lar çok büyük kütleli Kara Deliklerin tohumları…mı ? (‘Dark Stars’ the seeds of supermassive black holes?
Kara Madde, Kara Delikler… Şimdi de kara Yıldızlar…! Evrenin ‘karanlık yüzü’…!
Jake Parks’ın astronomy.com’da 19 Temmuz 2019’da yayımlanan yazısında, ‘Kara Yıldızların’ çok büyük kütleli Kara Deliklerin tohumu olabilecekleri duyuruldu.
Araştırmacılar, Kara Madde-Madde birleşmelerinin (annihilation) evrenin ilk yıldızlarını ateşleyerek, bu yıldızların Güneşin kütlesinin milyonlarca katına ve parlaklığına ulaşan devasa bulutların oluşmasını sağladığını düşünüyor.
Varlığı teorik olarak düşünülen ve Kara madde tarafından beslenen bu yıldızlar evrenin erken döneminde ortaya çıkmış olabilir. Eğer mevcut oldularsa, devasa kara Deliklerin ortaya çıkışını da açıklayabilirler.
Normal yıldızlar nükleer füzyon sebebiyle enerji açığa çıkararak ışıma gerçekleştirir. Gravitasyon kuvveti yıldızı merkezine doğru çökmeye zorlarken, ortaya çıkan yüksek basınç ve sıcaklık tarafından sürdürülen nükleer füzyon sayesinde, yıldızın çekirdeğinde açığa çıkan çok yüksek enerji yıldızın içe çökmesini önleyerek dengeler.
(Kaynak: Roen Kelly after NSF; astronomy.com)
Araştırmacılar, bu sürecin Kara Yıldızlarda farklı şekilde gerçekleştiğini düşünüyor. Teorisyenlere göre, Kara Yıldızlar da normal yıldızları oluşturan hidrojen ve helyumdan oluşmakta. Ancak, bu kara Yıldızların evrenin erken (ve yoğun) döneminde ortaya çıkmış olduklarından, WIMP (Weakly Interacting Massive Particles) formonda, belirgin bir miktarda Kara Madde de içermeleri sözkonusu. (WIMP’in Kara Maddeyi oluşturan parçacık olabileceği düşünülmekte.)
(Kaynak: Roen Kelly after NSF; astronomy.com)
Kendi anti-maddesini (anti-parçacığını) da oluşturduğu düşünülen WIMP birbirini yok ederek, dışa doğru yeterli basınç üreterek, çekirdek füzyonuna ihtiyaç bırakmadan, yıldızın içe çökmesini önler.
Kara Yıldız araştırmacısı Katherine Freese (UT-Austin, Fizik Bölümü) WIMP’lerin Kara Yıldız kütlesinin sadece binde birini oluşturacak Kara Maddenin yıldızın milyarlarca yıl süreyle enerji üretmesini (chugging) sağlayacağını düşünüyor.
Araştırmacılar, Kara Yıldızların görünüm olarak da farklı olması gerektiğini söylüyor. Kara Yıldızlar, çapı 10 AU’ya (10×150 milyon km) ulaşabilen, şişkin-küresel bulut görünümlü, kütlesi Güneşin kütlesinin on milyon katına, parlaklığı ise Güneşin parlaklığının on milyar katına ulaşabilen, çok parlak yıldızlar.
(Kaynak: Roen Kelly after NSF; astronomy.com)
Bu yıldızların yaşamını (ışımasını) sürdürebilmesi Kara Madde yakıtının varlığına bağlı olduğundan, bunlar evrenin erken döneminde varolabildi. Onlardan gelen (olası) ışığı belirleyebilmek için çok daha gelişmiş teleskoplar gerekmekte ! Heniz yörüngeye gönderilemeyen james Webb teleskobu kullanılarak, bunlardan ilkinin belirlenmesi mümkün olabilir.
Araştırmacılar, kara Yıldızların yüzey sıcaklığının 9700 santigrad derece gibi, fazla sıcak olmayacağını düşünüyor. Bu yıldızların ‘soğuk ve çok parlak’ olma durumu henüz yeterince açıklanamamakta !
Evrenin ilk dönem yıldızları olacağı düşünülen Kara Yıldızların, teorik olarak, Büyük Patlamadan (Big bang) 200 milyon yıl kadar sonra ortaya çıktığı düşünülmekte.
Araştırmacılar, Kara Yıldızların Çok Büyük Kütleli kara Deliklerin ortaya çıkışını açıklayabileceğini de düşünüyor. Kara Yıldızlar ömrünü tamamlarken, büyük kütleli birer Kara Deliğe dönüşmüş olabilir ! Bu Kara Delikler, daha sonraki süreçte birleşerek, çok daha büyük kütleli Kara Delikleri oluşturmuş olabilir.
Yararlanılan Kaynaklar:
