(Kaynak: NASA /JPL-Caltech space.com)
Voyager araçları, NASA’nın 1977’de uzaya peşpeşe gönderdiği araçlar. Uzayın derinliklerine doğru olan yolculukları 42 yıldan beri sürmekte… Bu araçların yolculuklarıyla ilgili haberler de, zaman zaman gündeme gelmekte; araçların gerçekleştirdiği araştırmalar güncellenmekte.
Bu araçlarla ilgili son yazılardan biri, Mike Wall tarafından, space.com’da, 4 Kasım 2019’da yayımlandı.
Voyager araçları gündeme geldiğinde, Güneş Sisteminin Sınırı konusu da, kaçınılamaz olarak, gündeme gelmekte. En azından biz gündeme getirmekteyiz ! NASA, ısrarla, bu araçların ‘Güneş Sisteminin Sınırı’ dışına çıkmayı başardığını ileri sürse de, biz, ‘önce, Güneş Sisteminin Sınırı’ndan ne anladığını açıkla’ hatırlatmasını yapmaktayız.
Hiç olmazsa Mike Wall, son haberinin girişinde, ‘sun’s sphere of influence’ (Güneşin etki küresi) ifadesini kullanmış ki, bizim de savunduğumuz budur. Güneşin etki küresi ile Güneş Sisteminin Sınırı, kıyaslanabilecek şeyler değildir !
*
NASA, Voyager 2 aracının ‘yıldızlararası ortama’ (interstellar space) girdiğini (ulaştığını) Kasım 2018’de açıklamıştı. NASA, Voyager 1’in bu alana uşaltığını 2012’de duyurmuştu.
Wall, Voyager 2 tarafından toplanan verinin analizinden, astronomlar mevcut sorulara cevap ararken, yeni soruların doğduğuna dikkat çekti.
Güneşin fırlattığı / fışkırdığı atomaltı elektrik yüklü parçacıklar Güneşin etrafında bir balon (Günküre; heliosphere) oluşturacak şekilde yayılır. Bu balonun sınırlandırılmış bir hacme sahip olması diğer yıldızlardan gelen parçacıkların frenleyici etkisinden. NASA’nın bildirdiğine göre, Voyager 2 aracı, Voyager 1’den sonra Güneşin bu balonunun dışına çıkabildi. Vayager 1 (Güneşe göre) kuzey yönünde ilerlerken, Voyager 2 güney yönünde ilerlemekte. Voyager 2, Günküre sınırı olan Gündurdu’yu (heliopause) Güneşten 119 AU uzaklıktayken (1 AU: Dünya-Güneş mesafesi; 150 milyon km) geçebildi. Voyager 1 ise, Gündurdu’yu yaklaşık aynı mesafe olan 121.6 AU uzaklıktayken geçmişti.
Güneş balonu sabit bir yapı olmayıp, Güneş patlamalarına (ve Güneş rüzgarlarının şiddetine) da bağlı olarak, sönüp-şişen (kısaca, titreşen) canlı bir yapı. Dolayısıyla, Güneş balonunun çapının (eksenlerinin) bu Güneş patlamalarının arttığı ve azaldığı dönemlerde farklılık göstermesi beklenirdi; astronomlar bunu bekledi. Ancak, Voyager 2’nin gönderdiği veriden, araçların bu sınırı geçtiği andaki Güneş aktivite seviyesi dikkate alınarak, (Güneşe kıyasla) uzaklıkları arasında önemli bir farkın görülmemiş olması astronomların kafasında yeni bir soruya yol açtı. Voyager 2 araştırma grubundan Stamatios Krimigis (Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory in Laurel, Maryland; ABD) böyle söyledi.
Voyager 1’in 2012’deki sınır-geçişinden önce, iç ve dış bölgelerdeki manyetik alan vektörlerinin farklı yönlerde oluşması beklenmekteydi. Fakat, Voyager 1’in gerçekleştiridği ölçümlerden, yıldızlararası bölgedeki manyetik alanın (alan çizgilerinin) Günküre içinde ölçülenle hizalanmış / paralel olduğu belirlendi. Bu durum Voyager 2’nin ölçümlerinden de görüldü. Araştırmacılar elde edilen bu sonuçların bir tesadüfle açıklanamayacağını düşünmekte.
Her iki araçla da, bu manyetk alanda bir ‘kaçak’ (leakage; ‘interstellar flux tubes’) olduğu belirlendi.
Voyager 1 ile Gündurdu bölgesi içine sızmış ‘yıldızlararası parçacıkları’ (interstellar particles) belirlerken, Voyager 2 ise bazı, Günküre dışına çıkmayı başarmış Güneş parçacıklarını belirledi. Bunlar, zıt yönlü kaçaklardı !
Voyager 1, Güneş rüzgarı hızının Gündurdu sınırına yaklaşırken neredeyse sıfıra yaklaştığını belirlerken, Voyager 2 ise, bu rüzgar hızının Gündurdu sınırını geçerken dahi yeterince büyük olarak gerçekleştiğini belirledi.
Voyager araçlarının kalan nükleer yakıtlarıyla, beş yıl kadar daha görev yapması (veri göndermesi) beklenmekte.
Voyager 1 aracı halen Dünyadan 148 AU uzaklıkta. Voyager 2 ise 122.4 AU uzaklıkta. Bu iki araç, farklı yönlere doğru yol aldıklarından, birbirinden 160 AU kadar uzaklıkta. NASA’nın Plütona (ve daha sonra (2014 MU69) Ultima Thule’ye) gönderdiği New Horizons ise sadece 46 AU uzaklıkta.
Yararlanılan Kaynaklar:
https://www.space.com/nasa-voyager-2-interstellar-space-mysteries.html
