Beyaz Cüce WDJ0914+1914 (Temsili)
(Kaynak:universetoday.com)
Evan Gough’un, universetoday.com’da, 6 Aralık 2019’da yayımlanan haberinde, astronomların bir Beyaz Cüce’nin yörüngesinde dolanan bir ‘gezegen kalıntısı’ (gezegen !) belirlediği duyuruldu.
Bu Beyaz Cücenin etrafında bir (kesikli) gaz halkasının mevcut olması, parçalanmış bir gaz-gezegeninin kalıntısı olmasını düşündürdü.
Astronomlar, yaptıkları araştırma sonunda, bu Beyaz Cücenin yörüngesinde dolanan gaz (+toz !) birikintisinin Neptün-büyüklüğünde bir gezegenden kaynaklanmış olması gerektiği sonucuna vardılar. İlginç olan, bu gezegenin-hacim olarak-bu yıldızdan dört defa büyük olmasıydı. Astronomlar, bu yıldızın, yaydığı ısı etkisiyle, bu gezegenin atmosferinden gaz-madde kaçmasına sebep olduğunu, bu sebeple, bu gezegenin, bir kuyruklu yıldız gibi, bir kuyruğunun da oluştuğunu ileri sürdü.
Beyaz Cüceler, Güneş gibi yıldızların ömürlerinin son (ikinci) aşamasında, yakıtlarını tüketince, kızıl deve dönüşmesini takiben, maddesinin önemli bir kısmını uzaya kaybettikten sonra, içine çökerek, yoğun fakat küçük ve nispeten düşük sıcaklıkta oluşturdukları yıldızlar.
Bu aşamayı yıldızın ikici hayatı olarak nitelememiz, yıldızın yeni bir kütle ve görünüm kazanarak varlığını bir süre daha sürdürmeye devam etmekte olmasından. Yıldızın bu aşamada dahi, yörüngesindeki bir gezegenin atmosferini sıyırmaya yetecek radyatif (radiative) enerjisi mevcut.
Bu beyaz Cüce, Sloan Dijital Araştırması (Sloan Digital Survey-SDSS) kapsamında incelenen 10,000 yıldızdan biriydi.
Astronomlar, bu araştırmada, hidrojen, oksijen ve sülfür ışımaları belirlediler. Beyaz Cüceler genelde oksijen ve karbondan oluştuğundan, hidrojenin ve sülfürün varlığının belirlenmesi ilginçti. VLT teleskobuyla (Very Large Telescope; Şili’de) gerçekleştirdikleri gözlemlerle, bu üç elementin ışıma görünümünden, WDJ0914+1914’ün etrafında bir gaz halkasının mevcut olduğunu anladılar.
Dr.Boris Geansicke (Warvick University), başlangıçta, karşılarında ikili bir yıldız sistemi olduğunu düşündüklerini söyledi. Yıldızlardan birinden diğerine emilen madde bu görüntüyü oluşturuyor olmalıydı.
Beyaz Cüce, etrafını saran madde diskinden oksijen ve sülfür transfer etmekteydi. Diskin madde analizinden, Güneş sistemindeki buz-gaz devleri Neptün ve Uranüs’ün in yapısıyla uyuştuğu anlaşıldı.
Bu Beyaz Cücenin merkezindeki radyoaktif reaksiyon çok uzun bir süre önce sona ermiş olsa da, bu yıldızın yüzey sıcaklığı, halen, 28,000 santigrad derece kadar yüksek. Bu yüksek sıcaklıktaki ışıma, yıldızın yörüngesinde mevcut olan fakat henüz gözlenemeyen gezegenden maddenin buharlaşarak uzaklaşmasına sebep olmakta. Araştırma ekibi, yaptığı hesaplama ile, bu gezegenin bu süreçte, saniyede 3000 ton kadar maddeyi belirlenen madde diskine gönderdiğini belirledi.
Astronomların belirlediği, gerçekte, gezegenin kendisi değil, Beyaz Cüce’ye kaptırdığı madde akımıydı.
Araştırmacılar, Samanyolunda, on milyar kadar Beyaz Cücenin varolabileceğini düşünüyor.
Dr. Gaensicke’ye göre, gezegen sistemlerinin yıldızların Beyaz Cüce oldukları safhada blie varlıklarını sürdürmeleri mümkün.
Güneşimiz de, günü geldiğinde (5 milyar yıl kadar sonra), bu Beyaz Cücenin kaderini paylaşacak. Önce, bir Kızıl Deve dönüşerek, Dünya dahil olmak üzere, iç gezegenlerini yutacak ! (Mars’ın durumu biraz şüpheli. Bu sebepten, Elon Musk, Marsa gitmenin bir yolunu araştırmakta !)
Güneş, altı milyar yıl kadar sonra bir Beyaz Cüceye dönüşecek. (Şüphesiz, Dünyada kalacakların bu durumu görme olanağı olmayacak !)
Bu, astronomların beklenmedik bir yerde gezegen belirlemelerinin ikinci örneği. Geçen Kasımda, astronomlar, TESS gözlem uydusunun topladığı veriyi analiz ederken, bir Kızıl Dev yıldızın yörüngesinde dolanan bir gezegeni, türünde ilk olarak, belirlemişlerdi. Bu belirleme de, Kızıl Dev yıldızların oluşum süreci için bilinenlere-biraz-aykırı bir durumdu !
Yararlanılan Kaynaklar:
