Kanadı şekil değiştirebilen bir uçak
(Kaynak: thedrive.com)
‘Uçuş esnasında şekil değiştirebilen kanat’la ilgili araştırmalar gündemde. Bu konuda ülkemizde de bazı araştırmaların yapılması güzel.
Aralık ayında, havacılık / uçak mühendisliği bölümü mevcut olan bir üniversitemizde böyle bir kanat geliştirildiği ve bir İHA olarak uçuş testinin yapıldığı duyurulmuştu.
Açıklama ve uçuş testi videosu ‘You Tube’ ortamına ‘… Şekil değiştirebilen uçak kanadı yapıldı’ başlığıyla, 23 Aralık 2019’da yüklenen bu araştırma projesini, bazı görüşlerimizi de ekleyerek, özetleyelim:
Öncelikle ‘DHA’ (Demirören Haber Ajansı) etiketi taşıyan bu haber videosundaki ses kaydının çok düşük bir kalitede olduğunu belirtelim; Açıklamayı yapan sayın Proje Yetkilisinin, bu konuda yaptığı açıklamalar pek anlaşılmıyor. Neyse ki, video ekranı-sayfasında haberin yazılı metni de mevcut. Meseleyi buradan anlama-izleme imkanı var.
- Bu haber videosu, gerek sunum, gerekse ses kaydı açısından oldukça düşük kaliteli olarak gerçekleşmiş; söylenenlerin önemli bir kısmı anlaşılamıyor.
- Video’dan, bir İHA-uçak üzerine uygulanan bu yeniliğin, modifikasyonların neler olduğu yeterince anlaşılamıyor. Video’nun bir yerinde, kanadın içinden doğan (ek) kanattan bahsedilmekle birlikte, neyin kastedildiği yeterince anlaşılamıyor. Bir de, yanlış anlaşılmadıysa, flap ve elerona kumanda edecek mekanizmanın kanat içine gizlendiğinden bahsedilmiş.
- Sayın sunucu, mevcut teknoloji ile uçakların keskin bir diklikte havalanıp inemediğini, bunun da havaalanı yakınında uçak kuyrukları oluşmasına sebep olduğunu, geliştirdikleri teknoloji uygulamaya yansıtılabilirse, uçakların havaalanlarına inişinin ve havaalanlarından ayrılışının daha kısa sürede gerçekleşebileceğini söylemiş. (Uçakların daha kısa sürede hızlanabileceğini ve frenleyebileceğini kastetmiş olmalı.)
- Sayın sunucu, geliştirdikleri teknoloji ile, ‘uçakların havada dönüş ve bekleme ihtiyacının ortadan kalkacağı’nı söyleyerek, haddini biraz aşmış göründü ! (Kendisine, uçakların havaalanına inişi öncesinde havaalanı / pist etrafında neden dolanmaları, ve bazı durumlarda ‘bekleme yapmaları’ gerektiği konusunu biraz incelemesini öneririz ! Kanat tasarımını iyileştirerek bu zorunluluğu ortadan kaldırmak ne derece mümkün olabilir ?)
- Açıklamanın devamında gösterilen uçuş testi videosunun da düşük kalitesi sebebiyle, gösterilmek istenen şeyi izlemek pek mümkün olamadı. (En azından, uçağın kuyruk bölgesine de bir kamera yerleştirilmiş olsa, belki amaç gerçekleşirdi.)
- Neyse ki, video ekranı altında yazılı metne ulaşma imkanı vardı. Bu metinden:
-
- Bu proje çalışmasının ‘Türk Havacılık ve Uzay Sanayii-TAİ’ (Tescilli adı: TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii’dir; öğrenmek isteyenlere !) ile ortaklaşa gerçekleştirilen bir TÜBİTAK Projesi olduğu anlaşılıyor.
- Açıklama metninde, ‘mevcut uçak kanatlarının uç kısmındaki ‘flap’ ve ‘aileron’ adlı kanat parçalarını hareket ettiren ve kanadın alt kısmında bulunan mekanizmanın, kanat içine yerleştirildiği’ söylenmiş. (Yolcu uçakları gibi büyük boyutlu uçaklarda Flapları hareket ettiren mekanizmanın bir bölümü-flabın yapısına bağlı bir zorunluluktan- kanat dışında bir çıkıntı yapacak şekilde takılır. Ancak, eleronları hareket ettiren mekanizma, zaten, kanadın içindedir.)
- Yine bu açıklamada ‘Belli bir amacı yerine getirmek için daha az yakıt kullanabiliyoruz. Bu daha az karbondioksit ve azotoksit salınımı sağladığı için doğayı daha az kirletiyor.’ ifadesi-biraz-‘gelecekte geçmiş/şimdiki zaman’ı çağrıştırdı ! Hele bir test edip, sonuç alınmalı ki, bu ifade şekliyle konuşulabilsin ! (Maalesef, birçok başka ‘yetkili’nin konuşmasında sıkça tanık olduğumuz bir durum; söylem şekli. )
- ‘Konvansiyonel yöntemlerde flap ve aileronlar açıldığı zaman arasından geçen hava gürültüye neden oluyor, ama burada önerilen yöntemde flap ve aileronlar açılmadığı için hava geçmiyor, hava geçmediği zaman da onun yarattığı gürültü olmuyor tabii”… dedi.’ açıklaması flaplar için tamam olmakla birlikte, eleronlara-biraz- haksızlık. Eleronlar açıldığında (saptırıldığında) kanat-eleron (menteşe bölgesinden) arasından geçen hava kayda değer bir miktarda gerçekleşmez.
- ‘Mevcut uçak kanatlarının düz uçuşa göre tasarlandığı’ iddiası, biraz, bize zamanında öğretilenlerle çelişir göründü. Şimdi rahmetli olmuş olan Hocalarıma sormak isterdim; bize doğru bilgiler aktarmamış mıydılar ?
- ‘…yakıtın yüzde 85’lik bölümünün kalkış, yükselme, alçalma ve iniş bölümlerinde harcandığına dikkati çeken…’: Bu bilginin de doğruluğundan şüpheliyiz. Misal olarak, uçağın deposundaki yakıtın %10-15’inin acil durum ihtiyacı için korunması gerektiği gerçeğinden hareketle; düz uçuş için yakıt kalmıyor !
- ‘…havada kalkış esnasında, yolculuk esnasında, kanat yapısını değiştirip her zaman daha verimli olduğu ortaya çıkıyor. Dolayısıyla daha az yakıt yakıyoruz, doğayı daha az kirletiyoruz, daha ekonomik seferlerimizi yapıyoruz’ ifadesi de, yukarıda belirtilen, biraz, ‘gelecekte geçmiş zaman’ ifadesi olmuş!
-
*
Bu arada, uçuşta şekli değiştirilebilen kanat tasarımı için başkaları da çalışmalar yapmakta. Bunlardan biri ABD Hava Kuvvetleri Araştırma Laboratuvarı. Bu merkez, benzer bir uçuş testini geçenlerde gerçekleştirdi. Üzerinde çalıştıkları teknolojiye ‘Camber Morphing Wing Technology’ adını verilmiş. (Morphing: Biçim değişimi…anlamına gelmekte.)
ABD Hava Kuvvetleri prototipi test uçuşu.
Bu proje grubu da, aerodinamik performans artırılarak, sürüklemenin ve buna bağlı yakıt tüketiminin de azaltılabileceğini (azaltıldığnı değil !); uçağın manevralarının daha etkili bir şekilde gerçekleşebileceğini (olası-gelecek zaman !) söylemiş. Bu kapsamda uçuş testleri Eylül-Ekim 2019’da gerçekleştirilmiş. (Gelecekte) Beklenen yakıt tasarrufu ise %10 kadar.
Prototipi uçurulan bu (ABD) kanat tasarımında, anlaşıldığı kadarıyla, kanat üzerinde flaplar ve eleronlar mevcut değil. Bu ihtiyaçlar kanatta sağlanan esnemelerle karşılanmış.
*
Yazıyı Hz. Ali’ye atfedilen bir sözle bitirelim:
‘Söylemediğin sözün hakimi, söylediğin sözün mahkumusun.’
Yararlanılan Kaynaklar:
http://www.spacedaily.com/reports/AFRL_camber_morphing_wing_takes_flight_999.html
https://www.youtube.com/watch?v=RU78lAJRIsQ&list=PLHnFZnJxuGFJOU8ci0jCbQI4cq–jgyb3&index=3
HAVACILIK VE UZAY 
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.