Bu Hafta: Kısa…kısa…! (This weeks stories, shortly…!)

OSIRIS-REx’in  iniş  alanı berbat  görünüyor…! (OSIRIS-REx  landing  site look unfavorable…!)

Asteroid  Bennu’nun  yüzeyi.

(Kaynak: NASA; Universetoday.com)

Evan  Gough’un  universetoday.com’da, 24 Ocak 2020’de  duyurduğu  haberinde,  NASA’nın  OSIRIS-REx  aracı  tarafından  alınan  görüntülerden, bu  aracın inmesi planlanan asteroid  yüzeyinin, toz  yerine, kaya  parçalarıyla  kaplı  olduğu  anlaşıldı. Bu  durum, aracın  bir  çeşit ‘uzay  süpürgesi’  kullanarak  gerçekleştirmesi planlanan asteroid numunesi toplama  denemesinde  ciddi  bir risk  oluşturabilir. Yüzeydeki  kaya  parçaları  aracın toplayabileceğinden (emebileceğinden) çok  daha  iri.

Benzer  bir  sıkıntı, başka  bir  asteroid  olan Ryugu’dan numune  alma  teşebbüsünde  bulunan, Japonya  uzay  aracı Hayabusa 2’de  de  yaşanmıştı. Halen, Dünyaya  geri  dönüş  yolunda  olan  Hayabusa 2’nin  ne  seviyede toz  örneği  alabildiği  ancak,  aracın  numune  kapsülünü  Dünyaya  ulaştırmasından  sonra  anlaşılabilecek.

OSIRIS-REx, asteroid  ‘101955 Bennu’ya 3 Aralık 2018’de  ulaşmıştı.

OSIRIS-REx (Origins, Spectral Interpretation, Resource Identification, Security, Regolith Explorer) aracının  ana  görevi Bennu’dan  toz / taş  parçaları  toplayarak,  bunları  Dünyaya  getirmek. Aracın  bu  göktaşına  ulaşıp, yörüngesine  girmesinden  sonra, bir  süre,  iniş  için  uygun   saha araştırması  yapıldı, biri  ana  ve  diğeri  yedek  olmak  üzere, iki  saha  belirlendi.

İniş  alanı: Nightingale (Araç, temsili)

(Kaynak: NASA  Goddard  Space  Flight  Center; universetoday.com)

Halen, bu  gök  cisminin yörüngesini 1.2  km  uzaktan  dolanan  araç, 23  Ocak 2020  günü  yüzeye 620  metre  kadar  yaklaşarak  iniş  alanını  görüntüledi.

OSIRIS-REx Flew 620 Meters Above its Landing Site. Confirms that it’s a Boulder-Strewn Nightmare, Just Like the Rest of Bennu

‘Glitch’inizi  yesinler…! (Glitch: Attempt  to  make something  less  important, trying  to hide  something…!)

Curiosity’nin araştırma aparatı.

(Kaynak: NASA; universetoday.com)

‘Glitch’,  NASA’nın  astronomi  dünyasına ‘itelediği’  bir  terim !

Bizim  tanımımıza  göre, ‘bir  şeyi  önemsiz  kılmak, gizlemek  istendiğinde kullanılan  ve  pek şık  olmayan  bir  terim… Sanki,  bu  gibi  durumları bir  ‘arıza’ (failure, malfunction, fault,…)  olarak  niteleseler  dünya  yerinden  oynayacak…

Uzay  araçları, alınan  tüm tasarım  tedbirlerine  rağmen, az-çok  arıza  yapar. Marsa  gönderilen  araçlar  da pek çok  arıza  yaptı; bu  sebeple,   bazı  araştırmalarında  başarısız  oldu.

NASA’nın, halen  Mars  yüzeyinde  dolanmakta  olan  aracı  Curiosity (merak)  de, zaman  zaman,  arıza  yapmakta.

Universetoday.com’un  kıdemli  (veteran) yazarı Nancy  Atkinson’un ,  24  Ocak 2020’de  yayımlanan  haberinde, Curiosity  aracında  yeni  bir ‘glitch’ meydana  geldiği  duyuruldu. Bu ‘glitch’  hem  de  ‘teknikmiş’ (technical) !  Bunu  okuyunca  insan  düşünmeden  edemiyor; uzay  araçları, mesela, ‘psikolojik  glitch’  yaşar  mı…diye !

Neyse, yaşanan  arızaya  dönersek: Araç,  meydana  gelen  son  arızada ‘yön (pozisyon) algısını’  kaybetmiş.  Biraz, ‘Bana  ne  oldu …yahu…!’  durumu…

Neyse  ki, NASA’nın ekibi  gerekli  müdahaleyi  yaparak, aracın ‘konum  duyusu’nu  normale  döndürmeyi  başarmışlar. Meydana  gelen  arızanın  aracın  üzerindeki  bilgisayar  sisteminde, yazılım  ilişkili olarak, yaşandığı  anlaşılıyor. Bu  gibi  arızalara, bazı  durumlarda, uzaktan  müdahale  imkanı  bulunabiliyor.

Aracın  bilgisayarı  şüpheli  bir  durum (veri) belirlediğinde, çalışmalarını  durdurarak, yer  kontrol  merkezine durumu  raporu  iletmekte. Bu  raporu (veriyi)  inceleyen  uzmanlar arızanın  ne  olduğuna  ve  nasıl  giderilebileceğine  karar  vermekte.

Şüphesiz,  mümkün  olan  durumlarda…

A Glitch Caused Curiosity to Freeze in Place. But It’s Better Now

Betelgeuse  ne  zaman  patlayacak…? (When does  the  star  Betelgouse  explode…?)

Betelgeuse

(Kaynak: universetoday.com)

Gökyüzünün  parlak  yıldızlarından Betelgeuse  solmaya  (dimming) devam  ediyor…

Astronomlar,  diğer  birçok  yıldız  gibi,  bu  yıldızın da, birinci  hayatının  sonunda  bir  süpernova  olarak  patlayacağını söylüyor.

Yine  de,  bu  patlamanın  onbinlerce  yıl  sonra  gerçekleşmesi  sözkonusu.  Bu yüzden,  hemen  balkona  koşmaya  gerek  yok !

Araştırmacıların  esas  merak  ettikleri,  bu  yıldızın  neden sönükleşmekte  olduğu.

Villanova Üniversitesi  astronomlarından Edward Guinan ve Richard Wasatonic  bu  durumu  ilk  farkeden  ve astronomi  dünyasına  duyuranlar.

Bu  astronomlar, bu  defa,  bu  yıldızın daha  da  sönükleştiğini  duyurdular. Yalnız,  sönükleşme hızı  azalmakta.

Betelgouse, yarı-değişken  bir  yıldız (semi-regular  variable  star)  olarak  sınıflanmakta. Kısaca,  parlaklığı  değişken bir  yıldız.  Bu  yıldızın  değişim periyodunun  biri  420  gün kadarken,  diğeri  beş-altı yıl  kadar ve  üçüncüsü  ise  100-180  gün  kadar. Haliyle,  henüz  belirli  bir  periyodu  ölçülememiş  ‘sönükleşme’  süreci  de  yaşanmakta.