Ay: Şubat 2020

Sabiha  Gökçen  Havalimanında  yaşanan  son-ölümlü-kaza  dikkatlerin-biraz olsun-Sivil  Havacılığa  ve  bu  Havaalanına yönelmesini  sağladı. Şüphesiz, bazı  konulara  dikkat  çekebilmek  için-maalesef-ölümlerin  olması  gerekmekte.  Yaya  üst/alt  geçitleri- genelde- bu  süreçle  yapılmakta; Ülkemizin  bir  gerçeği !  Bu  kazada  hayatını  kaybedenlerin  yakınlarına  başsağlığı, tedavi  olanlara  da şifa  dileriz.

Bu  son kaza, Pilotların  bir  savcılık  soruşturmasına  konu  olması, dikkatlerin  bu  kazaya  daha  da  fazla çekilmesini  sağladı. Uçuş  Emniyetine  Katkı   Sağlamayı  Hedefleyen, ‘teknik’  diyebileceğimiz araştırma  ve  soruşturmalar (kaza  incelemeleri)  ile, ‘Suçun / Suçlunun  Ortaya  Çıkarılmasını  Hedefleyen’  idari (cezai)  soruşturmaların, kendi  kuralları  çerçevesinde yürütülmesi  gerekmekte. Önemli  olan, ‘kendi  kuralları  içinde  kalınarak’ yürütülmesi  ve  sonuçlandırılması. 22 Ağustos 2015’te, Shoreham’de ( İngiltere)e  meydana  gelen Hawker Hunter T7 (uçuş  gösterisi)  kazası, onbir  kişinin  ölümüne  rağmen, soruşturulmamalı  mıydı ?

*

Meydana  gelen  son, ‘yerli  ve  milli’(!), kazada, konunun  etrafında  dolanmadan, ‘Pilot  Hatası’ birçok makamın-kişinin-kolayca-ileri  sürebildiği  bir  (olası)  kaza  sebebi  olarak  göründü. Pilotları  da kapsayan bazı  Sendikaların ‘feryad-ı figanı’ da  bundandı !

Bu  kazının  incelemesinin başlatılmasının   yanı  sıra Savcılık sorgulaması  da hızla gerçekleşti. Son  olarak, Kaptan  Pilotun  (KP) Savcılık  tarafından  alınan  ifadesi olduğu  beyan  edilen  bir metin  basında 24 Şubat 2020’de yayımlandı.

Biz  burada, bu  metinde  dikkatimizi  çeken  hususları-biraz-değerlendireceğiz:

*

Daha  ileri  gitmeden  belirtelim, basında  yayımlanan  metnin, harfi  harfine, KP’a  ait  olup  olmadığını  bilemeyiz. Bu  derelendirmede, ona ait  olduğunu  varsaydık.

Pilot,  ifadesinin  başlarında,  Yalova  üzerindeyken uçağa  yıldırım çarptığını  beyan  etmiş ve  eklemiş: ‘Bu önemli bir olaydır. Uçakta cihaz kaybına ve uçağın sisteminin bozulmasına sebep olabilir.’

KP,  bu  beyanı  yaparken arkasını getirmemiş (doldurmamış)  göründü. Şu  (olası) soruyu  cevapsız  bırakmış: Çarpan  yıldırım  uçakta  arızaya  yol  açtı  mı ? Bu  arıza inişte risk  artırıcı  bir  etkide/katkıda  bulundu  mu ? (KP, Yardımcı  Pilotun-YP, yıldırım çarpmasını  uçağın  ait  olduğu  Havayolu  Firmasına bildirdiğini  de  söylemiş. Bu  beyandan, bu  olayın uçağın  inişinde  bir  risk  yaratmadığı, en  azından,  pilotların  algısının/değerlendirmesinin  bu  yönde  olduğu  anlaşılıyor. Aksi  doğru  olsaydı, herhalde, öncelikle  Hava  Trafik  Kontroluna (ATC) bildirmeleri  ve  iniş  önceliği  istemeleri  gerekirdi.

Anlaşıldığı  kadarıyla, KP, ‘bu  yıldırım  çarpması  bizi, bir  an  önce  iniş  yapma  yönünde etkiledi’  demek  istemiş ! Bu  açıdan  bu  beyanı  önemli  olabilir.

KP, Havayolu  Firmasının, 15 Knots’u (Deniz  Mili) aşan ‘Kuyruk  Rüzgarlarında  İnilmemesi’ yönünde  talimatı  olduğunu  beyan  etmiş. Şüphesiz, daha  öncelikli  olarak, ilgili  uçağın  Pilot  El  Kitabında (Pilot / Flight  Manual) da  belirtilmiş  bir  rüzgar  limiti  mevcuttur. Firmanın  talimatı  ile  bu  El  Kitabındaki  talimat  arasında  fark  var  mı; araştırılacaktır.  Haliyle, bu  kaza  esnasında kaydedilen  rüzgarlar  ve  yönleriyle birlikte…

KP, ‘inişin pistin üçte  birlik  kısmında  başladığı’nı  beyan  etmiş. Bu  ifadesi yeterince  açık  (ve  teknik) olmasa  da, bu  ifadesini, uçağın tekerleklerinin-ilk  olarak-pistin  ilk  üçtebirlik  kısmına değdiği’ şeklinde  anlamak gerekir. (Şüphesiz,  pilotun  bu  ifadesine  açıklık  getirmesi  istenmiştir/istenecektir.)

KP’un, pistin 2-4  (numaralı; yönü 240  derece  olan)  pistbaşında;  inişe  göre  pist  sonunda) ‘bolca  tekerlek  izi vardı’ demiş, aşağıdaki fotoğrafta durum-sanki-tersini  göstermekte !

(Sabiha  Gökçen   pisti; bu  sitede, daha önce  yayımlanan  yazıdan.)

KP, uçağın, pistteki (aşırı; limit  dışı) tekerlek  izleri (piste  yapışmış  lastik tabakası) sebebiyle kaydığını doğrudan-dolaylı  ifade/iddia  etmiş; burası biraz, Sayın  İ. Ortaylı’nın ‘üzerinde  önemle  durmamız  gerekir’ diyeceği  bir  husus!

Bu  noktada, akla  gelen  sorular  şunlar: KP,  pistin  bu  iniş emniyeti-ilişkili  durumunu  ne  zamandan  beri  bilmekteydi ? Bu  durum  dikkatini  çekti  ise, bunu  hiç  Havaalanı, Sivil  Havacılık, Kendi  Firması, kendi Sendikası,…  ilgililerine bildirmiş  miydi ?  Bildirdiyse,  konuyu  takip  etmiş  miydi ?  Yoksa, ‘bir  gün  kaza  meydana  gelirse  ben  söyleyeceğimi  bilirim’…denekle  mi  yetinmişti ?

KP’a  ait  olduğu  söylenen ‘Benim buradaki  kusurum yıldırım nedeniyle iniş hususunda emniyetli bir şekilde yere inmektir’  ifadesi  ile  neyi  kastettiği, eğer  beyanı  tam  olarak  buysa, tarafımızdan  anlaşılamadı !

KP’nin, ‘iniş yaptıktan sonra  sürat göstergem 57 knot’tu’ derken, ifadesinin  bir  başka  yerinde “İniş yaptıktan sonra uçağın hızını takip etmem mümkün değildir’  beyanı, teyidi  gereken  bir  beyan,  olmuş !

KP’nin, pistte drenaj  için altyapının  mevcut  olmadığı (yetersiz  olduğu), pist  sonunda durma  bölgesi (stopway)  bulunmadığı, pistin  sonunda  uçurumun  mevcut  olduğu  yönündeki  beyanı  da, ‘bunları  ilk  defa  ve  bu  kaza  esnasında  mı  farketti ?’  sorularına  yol  açmakta !

KP’nin  bu  ifadesinde  yer  almayan, (Pilot  El  Kitabının, Havayolu  Firmasının  bir  kuralı  olarak),  ‘iniş  öncesinde pilotlar  arasında  bir  ‘iniş  brifingi / planlaması’  yapılması  zorunlu  mudur, bu  brifing  yapılmış  mıdır, KP’nin  inişte  hız-bildirimi  hususunda YP’ye  bir  talimatı / hatırlatması  olmuş  mudur,…  sorularını  da, mevcut  sorulara   biz ekleyelim.

Sonuç  olarak, kazalar  ‘çok  yönlü’ olaylar / süreçler.

İncelenmesi,  araştırılması  ve  ilave  tedbir  alınması  gereken  bir  çok yön / durum görünüyor. Bu  kapsamda, havalanlarına  ‘Kullanılabilirlik  Sertifikası’  verilirken, aranan-uygulanan  standartlar  ne  derece  yeterli ?

Bu  kapsamda, ICAO  (Uluslararası  Sivil  Havacılık  Organizasyonu)  standart  oluşturma  ve  oluşturulan  bu  standartlara  uyumun sağlanmasında,   görevini  ne  derece  etkili  yapmakta ?  Pist  uzantılarının  emniyeti  ne  seviyede sağlanabilmekte ?

Al-Bateen Havaalanı (Birleşik  Arap  Emirlikleri)

 

 

Yararlanılan  Kaynaklar:

https://www.ntv.com.tr/turkiye/tutuklanan-kaptan-pilotun-ifadesinin-detaylari-belli-oldu,efPTqfTUG0m6vIlXWqGFQg

http://www.diken.com.tr/tutuklanan-kaptan-pilotun-ifadesi-temizlenmeyen-pist-ucagi-kaydirdi/

https://haber.sol.org.tr/turkiye/sabiha-gokcendeki-ucak-kazasiyla-ilgili-tutuklanan-kaptan-pilotun-ifadesi-ortaya-cikti