Starliner fırlatma rampasında.
(Kaynak: NASA; spacedaily.com)
Spacedaily.com’da 8 Şubat 2020’de yayımlanan bir haberde, Boeing’in uzay aracı ‘Starliner’in test uçuşunda kısmen-başarısız olmasının ana sebebi çoklu-yazılım (software) hataları.
NASA’dan yapılan açıklamada, 20 Aralık 2019’da gerçekleştirilen test uçuşunda, birçok yazılım hatasının yanında, radyo-link hattındaki yetersizlik de rol oynadı. Bu aracın atmosfere girişinde, aracın yok olmasına yol açabilecek bir arıza daha yaşandı !
Gerçekleştirilen bu insansız-test uçuşunda, aracın itiş roketlerinin zamanında durdurulamaması sonunda fazla yakıt harcanması sebebiyle, aracın Uluslararası Uzay İstasyonuna (ISS) ulaşması mümkün olamamış, bu yüzden, planlanan testte önemli bir adım gerçekleştirilememişti. Bu arızaya, hatalı bir ‘zamanlayıcının’ (timer) yol açtığı belirlenmişti. Taşıyıcı Atlas V roketinden alınan zaman verisinde oluşan 11 saatlik fark (mismach) bu roket problemine yol açmıştı.
Bu haberde, yaşanan ikinci bir problemin, yer istasyonuyla araç arasındaki iletişimde ortaya çıkan kopukluklar olduğu duyuruldu. Bu problem sebebiyle, yer ekibi, araca zamanında kumanda edemedi.
Yaşanan üçüncü aksaklık ise, Starliner aracını atmosfere giriş için hazırlayan yazılımda ortaya çıkan ‘kodlama hatası’ (coding error). Bu hata sebebiyle, bu atmosfere girişte, Servis Modülü’nün, (boş) Kumanda Modülüne çarpma riskinin mevcut olduğu, aracın atmosfere giriş teşebbüsünden önce farkedildi ve giderildi.
Bu hata, farkedilip giderilmemiş olsaydı, olası bir çarpışma aracın atmosferde parçalanmasına yol açabilirdi.
Yazılımda belirlenen bu hata, aracın inişinden bir gece önce, uzaktan yüklenen bir ‘yazılım yamasıyla’ (software patch) giderildi.
NASA yetkilisi, yaşanan bu aksaklıkların, aracın tasarım sürecinde, Boeing firmasında uygulanan ‘izleme-kontrol’ süreçlerindeki yetersizliği ortaya koyduğunu söyledi.
Boeing firması, başta Boeing 737 MAX uçaklarında yaşanan tasarım problemleri olmak üzere, ürettiği ürünlerde ciddi sıkıntılarla karşılaşmakta. Bu gelişmeler bu firmanın üst yönetiminde değişime de sebep oldu.
Boeing ve SpaceX firması, ISS’ye astronot taşıyacak aracı geliştirmek için bir (beyan edilmemiş) yarış halinde. Başarılı olduklarında, şüphesiz, uzay araştırmaları-dünyası kazanmış olacak.
ISS’ye ilk insan taşıma görevinin 2020 içinde başarılması bekleniyor.
Yararlanılan Kaynaklar:
https://www.spacedaily.com/reports/Multiple_software_errors_doomed_Boeing_crew_capsule_test_999.html
