Sabiha Gökçen Havalimanında yaşanan son-ölümlü-kaza dikkatlerin-biraz olsun-Sivil Havacılığa ve bu Havaalanına yönelmesini sağladı. Şüphesiz, bazı konulara dikkat çekebilmek için-maalesef-ölümlerin olması gerekmekte. Yaya üst/alt geçitleri- genelde- bu süreçle yapılmakta; Ülkemizin bir gerçeği ! Bu kazada hayatını kaybedenlerin yakınlarına başsağlığı, tedavi olanlara da şifa dileriz.
Bu son kaza, Pilotların bir savcılık soruşturmasına konu olması, dikkatlerin bu kazaya daha da fazla çekilmesini sağladı. Uçuş Emniyetine Katkı Sağlamayı Hedefleyen, ‘teknik’ diyebileceğimiz araştırma ve soruşturmalar (kaza incelemeleri) ile, ‘Suçun / Suçlunun Ortaya Çıkarılmasını Hedefleyen’ idari (cezai) soruşturmaların, kendi kuralları çerçevesinde yürütülmesi gerekmekte. Önemli olan, ‘kendi kuralları içinde kalınarak’ yürütülmesi ve sonuçlandırılması. 22 Ağustos 2015’te, Shoreham’de ( İngiltere)e meydana gelen Hawker Hunter T7 (uçuş gösterisi) kazası, onbir kişinin ölümüne rağmen, soruşturulmamalı mıydı ?
*
Meydana gelen son, ‘yerli ve milli’(!), kazada, konunun etrafında dolanmadan, ‘Pilot Hatası’ birçok makamın-kişinin-kolayca-ileri sürebildiği bir (olası) kaza sebebi olarak göründü. Pilotları da kapsayan bazı Sendikaların ‘feryad-ı figanı’ da bundandı !
Bu kazının incelemesinin başlatılmasının yanı sıra Savcılık sorgulaması da hızla gerçekleşti. Son olarak, Kaptan Pilotun (KP) Savcılık tarafından alınan ifadesi olduğu beyan edilen bir metin basında 24 Şubat 2020’de yayımlandı.
Biz burada, bu metinde dikkatimizi çeken hususları-biraz-değerlendireceğiz:
*
Daha ileri gitmeden belirtelim, basında yayımlanan metnin, harfi harfine, KP’a ait olup olmadığını bilemeyiz. Bu derelendirmede, ona ait olduğunu varsaydık.
Pilot, ifadesinin başlarında, Yalova üzerindeyken uçağa yıldırım çarptığını beyan etmiş ve eklemiş: ‘Bu önemli bir olaydır. Uçakta cihaz kaybına ve uçağın sisteminin bozulmasına sebep olabilir.’
KP, bu beyanı yaparken arkasını getirmemiş (doldurmamış) göründü. Şu (olası) soruyu cevapsız bırakmış: Çarpan yıldırım uçakta arızaya yol açtı mı ? Bu arıza inişte risk artırıcı bir etkide/katkıda bulundu mu ? (KP, Yardımcı Pilotun-YP, yıldırım çarpmasını uçağın ait olduğu Havayolu Firmasına bildirdiğini de söylemiş. Bu beyandan, bu olayın uçağın inişinde bir risk yaratmadığı, en azından, pilotların algısının/değerlendirmesinin bu yönde olduğu anlaşılıyor. Aksi doğru olsaydı, herhalde, öncelikle Hava Trafik Kontroluna (ATC) bildirmeleri ve iniş önceliği istemeleri gerekirdi.
Anlaşıldığı kadarıyla, KP, ‘bu yıldırım çarpması bizi, bir an önce iniş yapma yönünde etkiledi’ demek istemiş ! Bu açıdan bu beyanı önemli olabilir.
KP, Havayolu Firmasının, 15 Knots’u (Deniz Mili) aşan ‘Kuyruk Rüzgarlarında İnilmemesi’ yönünde talimatı olduğunu beyan etmiş. Şüphesiz, daha öncelikli olarak, ilgili uçağın Pilot El Kitabında (Pilot / Flight Manual) da belirtilmiş bir rüzgar limiti mevcuttur. Firmanın talimatı ile bu El Kitabındaki talimat arasında fark var mı; araştırılacaktır. Haliyle, bu kaza esnasında kaydedilen rüzgarlar ve yönleriyle birlikte…
KP, ‘inişin pistin üçte birlik kısmında başladığı’nı beyan etmiş. Bu ifadesi yeterince açık (ve teknik) olmasa da, bu ifadesini, uçağın tekerleklerinin-ilk olarak-pistin ilk üçtebirlik kısmına değdiği’ şeklinde anlamak gerekir. (Şüphesiz, pilotun bu ifadesine açıklık getirmesi istenmiştir/istenecektir.)
KP’un, pistin 2-4 (numaralı; yönü 240 derece olan) pistbaşında; inişe göre pist sonunda) ‘bolca tekerlek izi vardı’ demiş, aşağıdaki fotoğrafta durum-sanki-tersini göstermekte !
(Sabiha Gökçen pisti; bu sitede, daha önce yayımlanan yazıdan.)
KP, uçağın, pistteki (aşırı; limit dışı) tekerlek izleri (piste yapışmış lastik tabakası) sebebiyle kaydığını doğrudan-dolaylı ifade/iddia etmiş; burası biraz, Sayın İ. Ortaylı’nın ‘üzerinde önemle durmamız gerekir’ diyeceği bir husus!
Bu noktada, akla gelen sorular şunlar: KP, pistin bu iniş emniyeti-ilişkili durumunu ne zamandan beri bilmekteydi ? Bu durum dikkatini çekti ise, bunu hiç Havaalanı, Sivil Havacılık, Kendi Firması, kendi Sendikası,… ilgililerine bildirmiş miydi ? Bildirdiyse, konuyu takip etmiş miydi ? Yoksa, ‘bir gün kaza meydana gelirse ben söyleyeceğimi bilirim’…denekle mi yetinmişti ?
KP’a ait olduğu söylenen ‘Benim buradaki kusurum yıldırım nedeniyle iniş hususunda emniyetli bir şekilde yere inmektir’ ifadesi ile neyi kastettiği, eğer beyanı tam olarak buysa, tarafımızdan anlaşılamadı !
KP’nin, ‘iniş yaptıktan sonra sürat göstergem 57 knot’tu’ derken, ifadesinin bir başka yerinde “İniş yaptıktan sonra uçağın hızını takip etmem mümkün değildir’ beyanı, teyidi gereken bir beyan, olmuş !
KP’nin, pistte drenaj için altyapının mevcut olmadığı (yetersiz olduğu), pist sonunda durma bölgesi (stopway) bulunmadığı, pistin sonunda uçurumun mevcut olduğu yönündeki beyanı da, ‘bunları ilk defa ve bu kaza esnasında mı farketti ?’ sorularına yol açmakta !
KP’nin bu ifadesinde yer almayan, (Pilot El Kitabının, Havayolu Firmasının bir kuralı olarak), ‘iniş öncesinde pilotlar arasında bir ‘iniş brifingi / planlaması’ yapılması zorunlu mudur, bu brifing yapılmış mıdır, KP’nin inişte hız-bildirimi hususunda YP’ye bir talimatı / hatırlatması olmuş mudur,… sorularını da, mevcut sorulara biz ekleyelim.
Sonuç olarak, kazalar ‘çok yönlü’ olaylar / süreçler.
İncelenmesi, araştırılması ve ilave tedbir alınması gereken bir çok yön / durum görünüyor. Bu kapsamda, havalanlarına ‘Kullanılabilirlik Sertifikası’ verilirken, aranan-uygulanan standartlar ne derece yeterli ?
Bu kapsamda, ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu) standart oluşturma ve oluşturulan bu standartlara uyumun sağlanmasında, görevini ne derece etkili yapmakta ? Pist uzantılarının emniyeti ne seviyede sağlanabilmekte ?
Al-Bateen Havaalanı (Birleşik Arap Emirlikleri)
Yararlanılan Kaynaklar:
http://www.diken.com.tr/tutuklanan-kaptan-pilotun-ifadesi-temizlenmeyen-pist-ucagi-kaydirdi/
HAVACILIK VE UZAY 
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.