Kıyıya yaklaşmış Gri Balinalar.
(Kaynak: Merrill Gosho, NOAA; universetoday.com)
Nereden…nereye…!
Güneş rüzgarlarının etkilemediği bir balinalar kalmıştı ! Sonunda o da oldu…
Evan Gough’un, universetoday.com’da, 6 Şubat 2020’de yayımlanan haberinde, yapılan bir araştırma sonucunun bunun mümkün olduğunu gösterdiği duyuruldu.
Kuşlar başta olmak üzere, birçok canlının, yön bulmada Dünyanın manyetik alan çizgilerini kullandığı biliniyor. Bilim insanları bu manyetik alanları hissetme ve bundan yön, yükseklik (altitude) ve coğrafi bölge tayin edebilme becerisine / kabiliyetine ‘manyetik-algılama’ (magnetoreception) adını verdi.
Bilim insanları bu manyetik-algılama kabiliyeti için iki hipotez öne sürdü.
Dünyanın içindeki ve etrafındaki manyetik alan ve elektrik akımları gündelik yaşama etkileri, henüz, yeterince bilinmeyen karmaşık kuvvetlerin oluşmasına sebep olmakta.
(Kaynak: ESA/ATG medialab; universetoday.com)
Bunlardan ilki, ‘cryptochromes’ adı verilen ve mavi ışığa duyarlı bir protein; kalp atışlarını da düzenleyen, manyetik alan hissinin oluşmasını sağlayan bir protein. Yapılan araştırmalarda, kuşların gözlerinde mevcut olan bu proteinin göç esnasında onların kendilerini manyetik alanlara (alan çizgilerine) göre yönlendirdiği öne sürüldü.
İkinci bir hipotez, Dünyanın yerkabuğunda bolca bulunan ve güçlü bir şekilde manyetik olan (manyetik alan yaratan) demir minerali üzerine oluşturuldu. Göçmen kuşların birçok türünün gagalarında demir minerali kütlelerinin (cluster) mevcut olduğu biliniyor. Bu demir kütlelerinin gerçek fonksiyonu henüz yeterince anlaşılamamış olsa da, bazı araştırmacılar, farklı türlerin ‘manyetik-algılama’yı Dünyanın jeo-manyetik alanından faydalı (yön) bilgileri çıkarmak için kullandığını düşünüyor.
Binlerce kilometre uzaklara yolculuk yapabilen Gri Balinaların (Grey Whales) bu ‘manyetik-algılama’ özelliğine sahip olması gerekir.
Araştırmacı Jesse Granger, (Duke University) Güneş rüzgarları ve onların Dünya üzerindeki etkileri, bu hayvanların yön bulma kabiliyetini engelleyebileceğini söyledi.
Granger’e göre, balinaların kıyıya vurmalarının (breaching) birçok farklı sebebi olabilir. Ortamdaki (yapay) sonar dalgaları onların yön algılamalarını engelleyebilir, ayrıca, denizlerdeki zehirli maddelerin etkisi/katkısı olabilir. Yön duygusunu kaybetmiş bir lideri izleyerek kıyıya vuruyor olabilirler.
Granger, kıyıya vurmuş balinalar hakkında , son 30 yılda toplanan veriyi, aynı dönemde ortaya çıkmış Güneş lekeleri (Sun Spot) verisiyle karşılaştırdıklarında, Güneş rüzgarlarıyla yakın ilişkisinin mevcut olduğu bilinen bu lekelerin yoğun olduğu, Güneş rüzgarlarının güçlü olduğu dönemlerde, Gri Balinaların kıyıya vurma oranının 4.3 kat daha fazla olarak gerçekleştiğinin belirlendiğini söyledi.
Güneş yüzeyinde oluşan patlamalarla yakın ilişkili olan Güneş lekeleri, Güneşten madde saçılmasının da bir göstergesi. Saçılan maddenin büyük bir kısmı Güneşin garavitasyon kuvveti etkisiyle yüzeye geri dönerken, bir kısmı ise, Güneş rüzgarı halinde Güneşten uzaklaşır. Dünya yakınından da geçebilen bu rüzgarlar Dünyayı saran manyetosferin (manyetik alanın) şeklini ve özelliklerini geçici olarak değiştirir. Radyo dalgaları girişimine (bozulmalarına) yol açar.
Güneş lekeleri, Güneşin yüzeyinde geçici olarak oluşan-çevresine göre daha soğuk-bölgelerdir. Bunlar, manyetik alanların güçlü olduğu bölgelerde oluşur. Güneş rüzgarlarının ve Güneş patlamalarının (Coronal mass Ejections) kaynağıdır.
(Kaynak: NASA/SDO/AIA/HMI/Goddard Space Flight Center; universetoday.com)
Kıyılara yakın bir mesafeden yolculuk yapan Gri balinaların bir seyrüsefer hatası yapmaları (veya yanıltılmaları) halinde kıyıya vurma olasılığı diğer balina türlerine göre çok daha yüksektir.
Güneş’ten büyük kütleli fışkırma.
(Kaynak: NASA / SDO / J. Major; universetoday.com)
Araştırmacılara göre, Gri balinaların kıyıya vurmasında, Güneş rüzgarlarının Dünya manyetik alanını etkilemesinin yanı sıra, yol açtığı Radyo Dalgaları (RF) girişiminin de etkisi oldu. Tüm bu etkiler, birlikte, balinaların yön bulma hissini olumsuz yönde etkilemiş olabilir.
1986’da gerçekleştirilen bir araştırmada, balinaların kıyıya vurma olaylarının, daha çok, manyetik alanların minimum olduğu deniz-bölgelerinde gerçekleştiği belirlenmişti. (Dünya etrafındaki manyetik alanda zayıf bölgeler, manyetik çukurlar mevcuttur.)
Bu araştırma, Güneşin Dünyadaki yaşamla, sanılandan çok daha yakın ilişkili olabileceğini gösterdi. Güneş bizi sadece aydınlatıp, ısıtmıyor…
Şimdi sıra, kıyıya fazla yaklaşmış görünen balinaları, ürkütmeden, açık denize çekecek bir ‘manyetik-yönlendiricinin’ tasarım ve üretimine geldi.
Adını da biz verelim: ‘Söğüt Dalı’ (Willow Branch)…!
Yararlanılan Kaynaklar:
HAVACILIK VE UZAY 
One thought on “Güneş Rüzgarları Balinaları yanıltabilir… (mi ?) (Can Solar storms confuse Whale navigation…?)”
Yorumlar kapalı.