Evrendeki filamentli yapı (simülasyon). Maviler kara madde, sarılar gökada oluşumları.
(Kaynak: Zarija Lukic / Lawrence Berkeley National Laboratory ; sci-news.com)
Enrico de Lazaro’nun sci-news.com’da, 4 Mart 2020’de yayımlanan haberinde, Kara madde için yeni bir aday-parçacığın belirlendiği duyuruldu.
Kara Madde, evrenin yaklaşık, çeyreğini oluşturan ancak, sırrı henüz çözülemeyen maddesi.
Doğrudan gözlenemeyen bu maddenin varlığı, kozmik artalan radyasyonu (cosmic background radiation) ölçümleriyle, gravitasyonel odaklamayla (gravitasyonel lensing) varlığı ileri sürüldü.
Bilim insanları, bu maddenin ışığı yansıtmayan ve absorblamayan, dolayısıyla, gözlenemeyen parçacıklardan oluştuğunu, yine de, gravitasyon etkisinin ölçülebildiğini söylüyor.
York Üniverstesinden (İngiltere) iki teorik fizikçi, Kara madde parçacığı olarak, yeni belirlenen bir bozonik parçacığı ileri sürdü. Bu parçacık ‘d*(2380) hexaquark’ olarak kaydedildi.
‘D*(2380) hexaquark’, altı quark’tan oluşmakta. Kuark’lar, protonları ve nötronları oluşturan, genelde üçerli olarak gruplanan, atom-altı parçacıklar.
Fizikçiler, ‘d*(2380)’ içindeki altı kuarkın bir bozon parçacık oluşturduğunu söylüyor.
Parçacık fiziğinde, bozonlar Bose-Einstein yoğunlaşmasına uyan parçacıklardır; Satyendra Nath Bose ve Einstein’a atfen isimlendirilmişlerdir. Fermi-Dirac istatistiklerine uyan fermiyonların tersine, farklı bozonlar aynı kuantum konumunu işgal eder. Böylece, aynı enerjiye sahip bozonlar uzayda aynı mekanı işgal edebilirler. Bu nedenle her ne kadar parçacık fiziğinde her iki kavram arasındaki ayrım kesin belirgin değilse de, fermiyonlar genelde madde ile bileşikken, bozonlar sıklıkla güç taşıyıcı parçacıklardır. Bozonlar ya fotonlar gibi elementer ya da mezonlar gibi karşıt olabilirler. Buçuklu tam sayılı spinlere sahip olan fermiyonların aksine; tüm gözlenen bozonlar tam sayılı spinlere sahiptir. Spin-istatistik teoremine göre; herhangi bir mantıklı Relativistik Kuantum Alan Teorisinde, buçuklu-tamsayılı parçacıkları olan spinler fermiyonken, tam sayılı spinlere sahip olan parçacıklar bozondurlar.(Vikipedi)
Bir ortamda birçok ‘d*(2380)’ mevcutsa, bunlar birçok farklı şekilde birleşerek, protonları ve nötronları oluştururlar.
Dr. MIkhail Bashkanov ve Professor Daniel Watts (York Üniversitesi), Büyük Patlamadan (Big Bang) kısa bir süre sonra oluşan ortamda, evren soğuyup maddenin beşinci durumu kabul edilen ‘Bose-Einstein condensate’ ortamında birçok ‘d*(2380) hexaquark’ grupları oluşmuş olabilir.
(‘Ya Kara Maddeyi keşfettik, ya da, mercek kapağını açmayı unuttuk’ !)
Araştırmacıların gerçekleştirdikleri ilk hesaplamalara göre, ‘d*(2380) hexaquark’ yoğuşmaları Kara madde için yeni (mümkün) oluşumlar olarak görünmekte. Bu yeni yorumu ilginç kılan şey mevcut atom-altı parçacık fiziğinde yeni konseptler gerektirmemesi.
Bir sonraki aşamada ise, bu yeni Kara Madde parçacığı adayının gerek atom içinde ve gerekse serbest ortamda, nasıl etkileşebildiğinin açıklaması olacak.
Yararlanılan Kaynaklar:
http://www.sci-news.com/physics/dark-matter-particle-d-star-hexaquark-08188.html
https://www.spacedaily.com/reports/Scientists_shed_light_on_mystery_of_dark_matter_999.html
(Günün seçimi)
