Kuzey yarıküre üzerindeki ozon tabakası delinmesi.
(Kaynak: European Space Agency; livescience.com)
‘Ozon’ problemini güneyde bilirdik… Şimdi, kuzeyde ortaya çıkmış…! Ozon, Dünya atmosferinin bir katmanı. Bu katman, Dünya yüzeyinden salınan ‘ozon-bozucu’ gazlar sebebiyle delinmekte; çok büyük delikler açılmakta.
Bu durum, güney kutup bölgesi için, uzun zamandır bilinen ve bilim insanları tarafından yakından izlenen bir durumdu. Bu, ‘delinme olayı’, bu defa, kuzey yarıkürede de belirlenmiş.
Brandon Spektor’un livscience.com’da 12 Nisan 2020’de yayımlann haberinde, kuzey kutup bölgesi üzerinde belirlenen ozon tabakası deliğinin, bugüne kadar belirlenenlerin en büyüğü olduğu uyuruldu. (Acaba, virüsler buradan mı giriyor…!)
Avrupa Uzay Ajansındaki (ESA) bilim insanları tarafından gerçekleştirilen ölçümlerde, kuzeydeki ozon deliğinin Greenland’ın üç katı büyüklükte olduğu belirlenmiş. Bir delikten çok öte bir büyüklük…!
Atmosferdeki ozon (gazı) katmanı, Güneşin morötesi (ultraviolet) ışınlarının Dünyaya ulaşmasını belirli ölçüde, engellemekte. Bu deliğin büyümesi demek, daha fazla sayıda canlının, bu ışınlara daha yüksek dozda maruz kalacak olması demek. Ancak, işin iyi tarafı, açılan bu deliklerin zamanla kapanabiliyor, en azından, küçülebiliyor olması. Kısaca, periyodik görünümlü bir olay.
Bu ozon deliğinin, her yıl, Antartika üzerinde açıldığı bilinmekteydi. Arktik (kuzey kutup bölgesi) üzerindeki delinme olayı ise nadiren gerçekleşmekteydi. Kuzeyde açılan bu deliğin sonuncusunun 2011’de açıldığı bilinmekte. Bu delik, bugünlerde açılandan çok daha küçüktü; atmosfer bilimcisi Martin Dameris böyle söylüyor.
Araştırmacılar, kutup bölgesi kışlarının başlamasıyla oluşan bulutların, klorin, bromin gibi, bölgeye ulaşan insan-yapısı endüstriyel-kimyasallarla (gazlarla) etkileşerek, bölgedeki ozon tabakasını parçaladığını ve delik oluşumuna yol açtığını söylüyor.
Araştırmacılar, bu sezon, kuzey kutup bölgesindeki girdabın (polar vortex) içine hapsolan soğuk havanın ozon-delme şartlarının oluşmasını kolaylaştırdığını söylüyor.
Yine de, kuzey yarıkürede yaz mevsiminin yaklaşmakta olması sebebiyle, ısınacak atmosferin bu deliğin küçülmesine yol açacağı da düşünülmekte. Yine de, kuzey yarıkürenin nisbeten kuzeylerinde yaşayanların, Güneşin morötesi ışınlarından biraz daha fazla korunmaları gerekecek.
Bu yaz, Güneşten-koruyucu kremlerin / losyonların pahalanacağını söylemek mümkün…!
Yararlanılan Kaynaklar:
https://www.livescience.com/largest-ozone-hole-arctic-north-pole.html
HAVACILIK VE UZAY 
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.