Borisov, evinde (temsili).
(Kaynak: NRAO/AUI/NSF, S. Dagnello; space.com)
Borisov, Güneş sisteminin dışından geldiği düşünülen bir kuyruklu yıldız. Keşfiyle ilgili haber bu sitede de yer almıştı.
Chelsea Ghod tarafından, space.com’da 21 Nisan 2020’de yayımlanan bir haberde, kuyruklu yıldız ‘2I/Borisov’un (2I: yıldızlararası, ikinci…demek) doğduğu ortam hakkında yeni bilgiler elde edildiği duyuruldu.
2I/Borisov (kısaca, Borisov), Kırım’lı kuyruklu yıldız avcısı, amatör astronom, Gennady Borisov tarafından 30 Ağustos 2019’da keşfedilmişti. Bu gök cisminin oldukça farklı yörüngesi, onun Güneş sistemi dışından geldiğini (interloper) göstermekteydi. Borisov, Güneş sisteminin dışından geldiği belirlenen ikinci gök cismi oldu. (Birincisi: 2017’de belirlenen Oumuamua…)
Şili’deki ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) teleskop sistemini kullanan ve 15-16 Aralık 2019’da gözlemler yapan, Martin Cordiner ve Stefanie Milam (NASA’s Goddard Space Flight Center) başkanlığındaki bir uluslararası bir araştırma ekibi, Borisov’un kimyasal yapısını inceledi.
Araştırmacılar, Güneşe 300 milyon kilometre kadar yaklaştığında, bu kuyruklu yıldızda, Gneş sistemindekilerde belirlenenden çok daha yüksek bir oranda (9-26 kat) Karbon Monoksit mevcut olduğunu belirlediler.
Araştırmacılar, Karbon Monoksiti (CO) yüksek oranda belirlerken, Hidrojen Siyanid’i (HCN) ise beklenen oranda belirlediler.
Bu gök cismi, CO’nun çok yüksek oranda mevcut olduğu bir (-250 C sıcaklık) ortamda oluşmuş olmalıydı. Bu ortam da, genç yıldızların etrafında gözlenen ve gaz-toz diski çok uzaklara uzanabilen, gezegen sistemlerinin dış bölgelerinde olabilirdi.
Borsov’da gözlenen Karbon Monoksit gazı (sağda) ve Hidrojen Siyanid (solda)
(Kaynak: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), M. Cordiner & S. Milam; NRAO/AUI/NSF, S. Dagnello; space.com)
Borisov’un, ilk belirlendiğinde, saniyede 33 kilometre hızla yol aldığı ölçüldü (şüphesiz, bu değişebilecek bir hızdı…).
Bu defa, spacedaily.com’da 21 Nisan 2020’de yayımlanan başka bir haberlerde bu gök cisminin olası ‘memleketi’ hakkında, biraz daha somut bilgiler duyuruldu; ‘2I/Borisov’, bir Kızıl Cüce (Red Dwarf) sisteminden geliyor olabilirdi. Hem de, ‘içinden’…!
Bu araştırma grubunun böyle düşünmelerinin sebebi de, bu gök cisminin saldığı gazlar içinde su buzu kristallerinden ziyade, karbon monoksit kristallerinin daha fazla mevcut olmasıydı. Bu kuyruklu yıldız çekirdeğinin, Kızıl Cücenin yörüngesinde dolanan büyük bir öte-gezegen tarafından, (sapan etkisiyle) uzaklara fırlatılmış olabileceği düşünülüyor.
NASA’nın Hubble Uzay Teleskobunu kullanan bu araştırma grubundan Kathleen Mandt ve ekibi (Johns Hopkins Applied Physics Laboratory, Laurel, Maryland, ABD), bu gök cismi Güneşe yaklaşırken, saldığı gazlar içinde, karbon monoksidin bolca mevcut olduğunu, önceki araştırma grubu gibi, belirlediler.
Aralık 2019-Ocak 2020 döneminde, Borisov’dan yansıyan ışığını, Hubble’ın ‘Cosmic Origins Spectrograph’ ekipmanıyla analiz eden araştırmacılar, elde ettikleri veriyi, NASA’nın Swift gözlem aracıyla da doğruladılar. Bu kuyruklu yıldızda mevcut olan karbon monoksit oranı, Güneş sisteminde gözlenen diğer kuyruklu yıldızlarda belirlenenden üç kat fazla göründü.
Dennis Bodewits (Auburn University, Alabama, ABD) bu bulgunun, Borisov’un, Güneş sistemini oluşturan diskten oldukça farklı yapıdaki başka bir disk ortamında oluştuğunu gösterdiğini söyledi. Bu ortam, bir Kızıl Cüce yıldızın yörüngesinde oluşabilecek bir ortamdı.
Kızıl Cüceler, Güneşin yarısı bir kütleye sahip olabilen, Güneşin ondabiri kadar ışıma yapabilen daha küçük yıldızlar. Bu yıldız sistemlerinde karbon monoksit buzunun barınma olanağı, Güneş sistemine kıyasla, çok daha fazla olmalıydı.
Borisov, Güneşe en yakın yörünge noktasına 30 Aralık 2019’da gelmişti. Bu gök cismi, halen, bir daha geri gelmemek üzere Güneşten uzaklaşmakta.
Yararlanılan Kaynaklar:
https://www.space.com/interstellar-comet-2i-borisov-strange-composition-discovery.html
