Kara  Delikten ‘paçasını  kurtaran’ yıldız… (A  star hardly  escapes  from a Black Hole…!)

Yıldız-Kara  Delik  yakınlaşması (temsili)

(Kaynak: X-ray: NASA CXO CSIC-INTA G.Miniutti et al.; Illustration NASA/CXC/M; Weiss;spacedaily.com)

Bir  yıldızın  Kara  Delikten ‘paçasını  kurtarması’  mümkün  olabilir  mi…?Spacedaily.com’da 24  Nisan 2020’de  yayımlanan  bir  haberde,  NASA’nın Chandra x-ışını Gözlemevi  ve ESA’nın   XMM-Newton   teleskobunun  sağladığı  veriyi  kullanan  araştırmacıların, çok  büyük bir  Kara  Deliğe  yaklaşan  bir  Kızıl  Dev (Red  Giant)  yıldızın  ‘paçasını’  son  anda  kurtardığını  duyurdu.

Bu  olayın  gerçekleştiği  gökada  GSN 069 Dünyadan  250  milyon  ışık  yılı  uzakta. (Samanyolundan  çıkınca, solda !)  Yıldızı  elinden  kaçıran Kara  Deliğin  ise, 400,000  Güneş   kütlesinde   olduğu  hesaplanmış.

Bu  yıldız,  Kara  Deliğin  garavitasyon  kuvveti  tarafından  yakalandığında, kurtulabilmesi  için  bir  bedel  ödemiş; bir  anlamda  ‘tüylerinin  yolunmasına’  razı  olmuş !  Dış  katmanlarındaki  Hidrojen  gazını  Kara  Deliğe  kaptırmış.  Kırmızı  Dev’den  geriye  bir  Beyaz  Cüce  kalmış. Araştırma  grubundan  Andrew  King (University of Leicester; İngiltere) böyle  söylemiş.

Bu  ‘kaçan  yıldız’  halen,  Kara  Deliğin  etrafındaki   olay  ufkundan  (event  horizon) onbeş  kat  uzaklığı  aşmayan   eliptik  yörüngesini   dokuz  saatlik  bir  sürede  dolanmakta.

Chandra  ve XMM-Newton, yıldızdan  emilen  ve  Kara  Delik  tarafından  yutulmadan  önce  bir  disk  oluşturan  maddenin  yayımladığı  x-ışınını  belirleyebilmekte.

İlave  olarak,  yıldızın  yörüngesinde  dolanırken, bu  Kara  Deliğe  en  fazla  yaklaştığı  anda,  gravitasyon  dalgalarını  da  yayımlanması  sözkonusu.

Araştırmacılar, bu  yıldız  kütle  kaybetmeye  devam  ederken, yörüngesinin  daha  çember  bir  görünüme  ulaşacağını, kütlesi  azalacak  yıldızın  çapının  büyüyeceğini (kütle, gravitasyon  çapı  küçültür !),  sonunda  da, yıldızın  Kara  Delikten  biraz  daha  uzaklaşarak, ‘akşamları  daha  rahat  uyuyabileceğini’ (!)  söylüyor.  (En  azında,  bu  yıldızı  gözleyen  astronomlar  daha  rahat  uyuyabilecek !)

Yine  de, Kara  Deliğin  bu  yıldızdan  madde  çalması  devam  edecek. (‘Parça  parça  yenen  kuzu’  masalında  olduğu  gibi !) Bir  trilyon  yıl  kadar  sonra  ise,  bu  yıldızın,  küçülerek,  Jüpiter  benzeri  bir  gezegene  dönüşmesi  bile  sözkonusu  imiş…!  Evrende,  gezegen  oluşturmanın,  alternatif  ancak  fazla  uzun  bir  yolu…

Araştırmacılar,  yıldızların ‘paçayı  kurtarma’  (hayatta  kalma) olaylarının  nadiren  gözlendiğini söylüyor. Yıldız-Kara  Delik  karşılaşmaları, genelde,  yıldızın yutulmasıyla  sonuçlanıyor.

Yararlanılan Kaynaklar:

https://www.spacedaily.com/reports/Star_survives_close_call_with_a_black_hole_999.html