*Kara-Nötron Cismi-KNC (Dark-Neutron Object-DNO)
(Kaynak: spacedaily.com)
Uzay hakkında yeni şeyleri astronomların, astrofizikçilerin,… sayesinde öğrenmekteyiz; iyi ki varlar…
Spacedaily.com’da (ve başka sitelerde) yayımlanan bir haberde, astrofizikçilerin, yeni bir ‘melez’ (!) gök cisminin varlığını belirlediği duyuruldu.
LIGO ve Virgo (devasa) laboratuvarları, evrende ortaya çıkan gravitasyon dalgalarını belirleyen ortamlar. Bu laboratuvarlar bu sitede daha önce de tanıtılmıştı.
Spacedailiy.com’da 24 Haziran 2020’de yayımlanan bir haberde, gravitasyon dalgalarının tetiklenmesine yol açan bir olayda rol alan bir gök cisminin, kütlesi açısından, en büyük Nötron Yıldızı ile en küçük Kara Delik arasında bir kütlede olduğunun belirlendiği duyuruldu; Nötron Yıldızı dense, değil… Kara Delik dense, değil…! Bu sebeple biz ona, şimdilik, ‘*Kara-Nötron Cismi’ (KNC) adını verdik ! (Hazır, böyle adlandırmalardan, henüz, vergi alınmıyorken…!)
LIGO-Virgo Gravitasyonel Dalga Ağı (LIGO-Virgo Gravitational Wave Network), Ağustos 2019’da bir Kara Delik birleşmesi olayını gözlemişti (kaydetmişti). Birleşen cisimlerden büyüğü 23 Güneş kütlesinde iken, diğerinin Güneş kütlesinin 2.6 katı kadar olduğu hesaplandı.
Bilim insanları, birleşen bu cisimlerden küçük olanının, bilinen kütle limitlerine uymaması sebebiyle, bir Kara Delik mi, yoksa bir Nötron Yıldızı mı olduğuna karar veremediler. Şüphesiz, bu cismin bugüne kadar varlığı bilinen en büyük Nötron Yıldızı veya en küçük bir Kara Delik olma olasılığı mevcuttu.
Yıldızbilimciler, çok büyük kütleli bir yıldız öldüğünde (biz onu ‘yaşamının ilk bölümünü tamamlama’ olarak adlandırmaktayız !) (bir balonun sönmesi gibi) kendi kütlesi altında çökerek, bir Kara Deliğe dönüşeceğini söylüyor.
Eğer yıldızın kütlesi biraz daha küçükse, bu defa bu yıldız bir Süpernova olarak adlandırılan bir süreç yaşayarak patlar. Gazının / tozunun (maddesinin) büyük bir bölümünü uzaya (güzel de bir görüntü de oluşturarak) saçarken, geride bir Nötron Yıldızı bırakır. Nötron Yıldızları, çapları 25 km kadar, çok küçük, ancak kütleleri Güneşin kütlesinin azami 2.5 katı kadar olabilen, iç yapısını büyük oranda nötronlar oluşturan, aşırı yoğun yıldızlar. Bilinen en küçük kütleli Kara Delik ise, Güneşin beş katı kadar bir kütleye sahip.
Ortadaki soru: ‘(Güneşe göre) Kütle sınırı 2.5 ile 5 arasında (mass-gap) olan bir cisim mevcut olabilir miydi; ne olabilirdi’…?
ABD’deki LIGO ve Italya’daki Virgo Dedektörünü işleten araştırmacılar, kütlesi Güneşin kütlesinin 2.6 katı kadar olan, (ve, haliyle, bu kütle aralığına (boşluğuna) denk gelen) bir gök cisminin varlığını (dolaylı yoldan) belirlediklerini duyurdular. Gerçekte bu belirleme 14 Ağustos 2019’da yapıldı. Haliyle, keşfin doğrulanması yakın zamanda gerçekleşebildi; araştırma grubundan Prof. Vicky Kalogera böyle söylemiş.
Yine araştırma grubundan Prof. Patrick Brady de, (University of Wisconsin, Milwaukee, ABD) bu varsayılan ‘kütle aralığının’ gerçekte mevcut olmayabileceğini, kısaca, bu, hesaplamayla-belirlenen (varsayımsal) boşlukları dolduracak cisimlerin mutlaka mevcut olabileceğini söylemiş. Sadece, keşfedilmeleri için zaman (teknoloji) gerekmekte…
Bu araştırma kapsamında belirlenen ve GW19081 olarak kaydedilen ‘kozmik birleşme’ (cosmic merger), 800 milyon ışık yılı uzaklıkta gerçekleşti.
Nötron yıldızları arasında gerçekleşebilen birleşmeler ışık yayımlanmasına yol açarak, ayrıca, optik teleskoplarla gözlenmelerini mümkün kılarken, Kara Delik birleşmelerinde ışıma ortaya çıkamadığı için, teleskopla gözlenmeleri mümkün olamamakta. Bu birleşme, çok uzakta gerçekleşmiş olmasının da (olası) etkisiyle, ışıma olarak ayrıca gözlenemedi. Birleşmelerde (en az) bir Kara Delik de rol oynarsa, haliyle, ışıma gerçekleşmesi beklenemez !
‘Gravitasyonel Astronomi’ gelişmeye devam ediyor…!
Yararlanılan Kaynaklar:
https://www.spacedaily.com/reports/LIGO_Virgo_finds_mystery_object_in_mass_gap_999.html
