Kara Madde (temsili)
(Kaynak: Pinterest)
Spacadaily.com’da 11 Eylül 2020’de yayımlanan bir haberde, Kara Madde teorisinin bir bilinmeyeninin daha belirlenmiş olabileceği duyuruldu.
Araştırmacılar, Hubble Uzay Teleskobuyla gerçekleştirdikleri gözlemlerde, Kara Maddenin daha önce bilinmeyen bir davranışının gözlenmiş olabileceği ileri sürdü. Kara Maddenin Evrende teorik modele göre dağılımı ile gözlenen dağılımı arasında bir fark görünmekteydi.
Kara Maddenin ışığı emmediği, yansıtmadığı ve ışıma yapmadığı artık yeterince bilinmekte. Kara Maddenin varlığını öne sürebilmek için tek ipucu gravitasyonel olarak etkileşmesi; kütleçekiminin varolması; gökadalardaki görünen madde ile bu sahada etkileşmesi.
Astronomlar, Kara maddenin varlığını, arka planındaki gök cisimlerinin yayımladığı ışığa uyguladığı ‘gravitasyonel odaklama’yı (gravitational lensing; gravitasyonel mercekleme değil…!) belgeleyerek ileri sürmekteydi.
Araştırmacıların yeni keşfi, gökada kümeleri içinde, dağılmış durumdaki Kara Madde kütlelerinin uyguladığı gravitasyonel odaklamanın, beklenenden on kat güçlü olması…!
Bu keşif, NASA’nın Hubble Uzay Teleskobuyla ve Avrupa Güney Gözlemevinin VLT (Very Large Telescope; Şili) ile, birçok gökada kümesi (galaxy clusters) üzerinde gerçekleştirilen çok detaylı gözlemler sonunda yapılabildi.
Astrofizikçiler, gökada kümelerinin, Evrende, Kara Maddeyi barındıran en büyük yapılar (repository) olduğunu söylüyor. Evrende, doğrudan gözlenemeyen ancak varlıkları-bir şekilde-belirlenebilen (ve sinir hücre-bağını andıran) madde yapısı-ağı mevcut. Bu ağın oluşumunda ve sürdürülmesinde Kara Maddenin de etkisinin olduğu düşünülüyor. Kara Madde, Evrende büyük ve küçük ölçeklerde dağılmış durumda. Araştırma grubu lideri Massimo Meneghetti (National Institute for Astrophysics-INAF; Observatory of Astrophysics and Space Science of Bologna in Italy) böyle söylüyor.
Bu araştırmacılar, Kara Maddenin gravitasyonel etkisi sebebiyle oluşan görüntülerde bozuntuların (distortions) ve zaman zaman da, aynı gökadanın çoklu görüntülerinin oluştuğunun belirlendiğini söylüyor. Gökada kümesinde Kara madde yoğunluğu ne kadar fazla ise, ışıktaki eğilme (ve bu görüntü bozulmaları da) o kadar güçlü olarak gerçekleşmekte.
Araştırmacılar, analizlerinde kullandıkları üç gökada kümesin olan MACS J1206.2-0847, MACS J0416.1-2403, ve Abell S1063 ile, büyük ölçekli odaklama bozuntuları arasında, küçük ölçekli ışık eğilmelerini (distortion) de belirlediler.
Araştırmacılar bu bulguyu, farklı gökada kümelerinde mevcut büyük miktarda Kara Madde yoğunlaşmasının (concentration) yol açtığı gravitasyon etkilerinin birbirine eklenmesiyle, bu güçlü odaklama etkisinin ortaya çıktığını düşünüyor. Gökadaların merkezindeki Kara Madde yoğunlaşması gökada kümesinde ortaya çıkan toplam gravitasyon etkisini güçlendirmekte.
Astrofizikçiler, gökadalar içindeki yıldızların yörünge hızlarını ölçerek, gökadanın uzaklığını ve içindeki (olası) Kara Maddenin kütlesini hesaplayabilmekte.
Gerçekleştirilen simülasyonlarda, küçük-ölçekteki (tekil gökadalardaki) Kara Madde seviyesi gerçekleştirilen gözlemlerde belirlenenlerden daha az olarak hesaplanmaktaydı.
NASA’nın, planlı Nancy Grace Roman Uzay Teleskobuyla, gelecekte, gravitasyonel odaklama ile, çok daha uzaktaki gökadaları belirlemesi hedeflenmekte. Bu teleskopla gerçekleştirilecek gözlemlerde, Kara Maddenin başka sırlarının da ortaya çıkarılması bekleniyor…
Yararlanılan Kaynaklar:
HAVACILIK VE UZAY 
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.