Yeni tip bir uzay cismi: ‘Fuzzyball’…! (A new type space object : ‘Fuzzyball’…!)

Paul Sutter tarafından, space.com’da 4 Aralık 2020’de yayımlanan bir haberde, uzayda yakın zamanlarda keşfedilen yeni tip bir cisime dikkat çekildi… ‘Belirsiz Top’ olarak adlandırılabilecek bu tip (Fuzzy ball) cisimlerin uzayın yeni bir gerçekliği olabileceği ileri sürüldü…

Kara Deliklerin varlığı hususunda her geçen yıl daha fazla kanıt elde edilse de, bazı bilim insanları onların varlığı hususundaki kuşkularını korumakta… Yeni keşfedilen bu ‘Belirsiz Topların’ bilim dünyasında daha az tartışmaya yol açması beklenmekte…

Astronomlar, bu gök cisimlerinin belirsiz, titreşen sicim topları (ball of string) olabileceğini öne sürdü. Bu konudaki daha kapsamlı araştırmalar sürdürülmekte… 

Dayanağını Einstein’in Genel Görelilik Kuramından alan ve matamatikçilerin hesaplama yoluyla, varolabileceğini ileri sürdükleri ‘Tekillikler’ (Singularity) fizikçiler tarafından Kara Delik adıyla cisimleştirilmişti… Kısaca, Kara Delikler, çok çok büyük kütlesi sebebiyle, oluşturduğu çok çok büyük gravitasyon kuvveti etkisi altında, içine giren (ya da içinde oluşan) ışığın bile dışarı kaçamayacağı, hayal edilmesi çok zor yapılar… Bir tarafta çok büyük kütle, diğer tarafta bir ‘tekillik’ (noktasallık)…! Normal şartlarda, evrende mevcut olmaması gereken ‘şey’ler…!

Bu kuramda, bir madde kütlesi (clump of matter) yeterince küçük hacme parçalanırsa, gravitasyon çok güçlü bir hale gelebilir… Bu çok güçlü gravitasyon basıncı (baskısı), tabiatta mevcut olduğu bilinen diğer üç kuvveti (elektromanyetik, zayıf ve güçlü çekirdek kuvvetleri) yenerek, sürekli ezilen madde bir noktaya (tekillik) indirgenebilir…! (Çok yumuşak bir sünger parçasının, bir noktaya küçültülecek kadar ezilmesi benzeri…!)

Bilim insanları, bu şekilde tanımlanan bir ‘sonsuz küçük’ noktanın varolamayacağını düşünüyor… Dolayısıyla, Kara Delikler için yapılan bu tanımlama gerçek olmayabileceğini düşündürmekte…!

Araştırmacılar, 20.yüzyıl ortlarından itibaren Kara Deliklere benzeyen, Kara Delik gibi davranan (muhtemelen Kara Delik gibi kokan !) uzay cisimleri belirlemeye başladılar… Mümkün olamayacağı düşünülen bu yeni gök uzay cisimleri oradaydı ve gözlenebilmekteydi…!

Başka problemler daha mevcuttu… Fizikçi Stephen Hawking, 1976’da, Kara Deliklerin ‘tamamen kara’ olmayabileceğini ileri sürdü…! Kuantum Mekaniğinin acayipliği kapsamında, bu uzay cisimleri, zamanla ‘buharlaşmaktaydı’…! Kara Delikleri açıklayabilmek için geliştirilen kuramlardan biri de ‘Sicim Kuramı’ydı (String Theory)… Bu kuramda (Evren Modelinde), tüm atomaltı parçacıkların yerini (onların da alt parçaları kabul edilen) titreşen sicimler (sicim parçacıkları) alır…

Sicim Kuramında, bu sicim parçacıkları Evrenin maddesini oluşturur…Ancak, çok çok küçük olmaları gerektiğinden, gözlenemezler… Sicim Teorisini mümkün kılacak matematik gerekleri sebebiyle, atomaltı parçacıklar ölçeğinde, yine gözlenmesi mümkün olamayacak, ilave boyutlara ihtiyaç duyulur…

Bu Kuramı geliştirenler, bunun Evrendeki her şeyi (kuvvetler, parçacıklar, …) açıklamaya yeteceğini ileri sürdü… Belki, Kara Delikler, daha az korkutucu uzay cisimlerinin varlığıyla açıklanabilirdi…! Mesela…: ‘Belirsiz Toplar’la…!

Sicim Kuramında, Kara Delikler ne kara ne de deliktir…! Bunun yerine onlar, Nötron Yıldızı benzeri cisimler olabilir…

Nötron Yıldızları, gravitasyon kuvveti atomu parçalamaya ve nötronları bir arada toplamaya yeten, ancak, bir Kara Delik oluşturmaya yetmeyen çok büyük kütleli (bi o kadar da küçük hacimli) uzay cisimleri… Maddenin bir Nötron Yıldızı içinde, Evrende mümkün olabilecek en yüksek yoğunluğa kadar sıkıştığı varsayılmakta… Protonlar ve elektronlarla birlikte, atomların yapı taşı olan nötronlar, bir Nötron Yıldızı oluşum sürecinde, protonların ve elektronların parçalanmasıyla/ bir anlamda yok olmasıyla, neredeyse tamamı, çok sıkışık bir yapıda olarak geriye kalan, nötronlardan oluşan yıldızlar…

Bilim insanları, Belirsiz Topların ise, doğal (atomaltı) sicim parçacıklarının titreşimlerini durdurarak, karışmış bir ‘Sicim Topu’ (Fuzzyball) oluşturduklarını düşünüyor…

Yine de, bu Belirsiz Toplar, fiziksel bir gerçekliğin yanında, matematiksel bir olasılık olarak gösterilebilmiş değil…!

Son yıllarda, yayımladıkları Gravitasyon dalgaları da belirlenerek, Kara Deliklerin (Kara Delik birleşmelerinin) varlığı daha da inandırıcı delillerle gösterildi… (2020 Nobel Fizik Ödülüne dayanak olan araştırmalarla da desteklendi…)

Geliştirilmekte olan yeni Yer / Uzay ekipmanlarıyla, araştırmacılar bakalım Evrende daha ne ‘acayiplikler’ keşfedecekler… ? Böyle diyor saygın bilim insanı Paul Sutter…

Yararlanılan Kaynak:

https://www.space.com/string-theory-fuzzballs-are-black-holes

(Günün seçimi)