Mars Helikopteri Ingeniuty’nin ilk uçuşu yakında…Nisan’ın ikinci haftasının başında uçabilir…
NASA uzmanları bu helikopterin Mars Gezgini Perseverance’den iniş sürecini oldukça hassas bir şekilde yürütmekte… Aracın ayaklarını Mars yüzeyine basabilmesi için sadece bir ‘tık/komut’ gerekmekte…!
Bu aracın yere bastırılmasından sonra, Perseverance iniş noktasından biraz uzaklaşacak ve helikopterin rahatça havalanabilmesi için hareket sahası açacak… Haliyle, bu süreç de görüntülenecek…
Mavi Süpernova AT2018cow (Kaynak: SAKKMESTERKE / Science Source ; quantamagazine.org)
Jonathan O’Callaghan‘ın quantamagazine.org’da 10 Mart 2021’de yayımlanan bir haberinde, gözlenen ve bir süpernovanın yüz katı parlaklıkta olan, mavi görünümlü bir (süpernova-benzeri) patlamanın, bir yıldızı içten-içe yiyen bir Kara Delik oluşumundan kaynaklandığının belirlendiği duyuruldu…!
Astronomlar bu gözlemi, 2018’de, 200 milyon ışık yılı uzaklıktaki bir gökadada gözlemişler ve bir hayli şaşırmışlardı…
Bu çok daha kısa süren ve çok daha fazla ışık yayan bu patlama normal kabul edilen bir süpernova patlamasından farklı bir durumdu…! ‘AT2018cow’ (kısaca, sığır: cow) olarak adlandırılan ve kaydedilen bu patlama, keşfedildiği dönemde, yakınındaki bir Kara Delik tarafından yutulmakta olan bir yıldızın patlaması veya bir Kara Delik tarafından, içten-dışa doğru yenen bir yıldızın patlaması olarak değerlendirildi… Ancak, bunu doğrulayacak ikinci bir kanıta ihtiyaç vardı…Bu ikinci kanıt 2020’de bulundu…
Astronomlar, 12 Ekim 2020’den itibaren, 3 milyar ışık yılı uzaklıktaki bir gökada içinde, kısa-ömürlü, çok büyük bir parlamanın meydana geldiğini gözlediler…Bu parlama ‘cow’ parlamasının çok benzeriydi… Bu gök cismine ‘Deve’ (camel) adı verildi…; ‘yok deve’ vurgulaması için…! Astrofizikçi Deanne Coppejans (Northwestern University, Illinois, ABD) böyle söylemiş…
Astrofizikçi Daniel Perley (Liverpoul John Moores University, İngiltere), sadece birkaç gün gözlenebilen bu ışık kaynağından toplanan veriyle, bunun nasıl ortaya çıktığını anlayabildiklerini söylemiş…
Astronomlar, bu araştırmaları kapsamında, geçmişte, “Koala” ve ‘CSS161010‘ olarak kaydedilen kısa-süreli ışıma kaynaklarının da, ‘cow’ benzeri gök cismi-ışımaları olduğunu belirlediler.
Gözlenen bu dört olayda da, gök cisimleri (fast blue optical transient) hızla, mavi renkte parlamakta, birkaç gün içinde de sönmekteydi… Mavi renk sıcaklık sebebiyle oluşmaktaydı…!
Güncel bir kuram olan ‘başarısız-süpernova hipotezi’ne (failed-supernova hypothesis) göre, Güneşin yirmi katı kadar kütleye sahip bir yıldız, yakıtını tükettiği ömrünün sonunda, çekirdeği yıldızın merkezi üzerine çökünce, bir süpernova-patlaması süreci başlar… Merkeze doğru çöken madde yıldızın dışına doğru püskürtülür (patlar)… Geride ise bir Nötron Yıldızı kalır…
Ancak, ‘Camel’ ve ‘Cow’ örneğinde olduğu gibi, bu çekirdek çökelmesinde alışıldık olmayan bir olay gerçekleşir…diyor astrofizikçi Perley…
Yıldızın merkezine doğru olan çökelme olayı bir Nötron Yıldızı yaratmak yerine bir Kara Delik yaratır…! Yıldızın maddesinin büyük bir kısmı bu Kara Delik tarafından yutulur…!
Yıldızın dış katmanlarını yutmaya devam ederken, bu Kara Deliğin dönüş hızı artar, kutup bölgelerinden güçlü iyonize gaz ışımaları yapar… Astronomların gözlediği bu çok güçlü mavi ışıma bu ışımadır…!
F-35B (Harrier’ler gibi, Pistten dikine havalanabilen bir tip.)
Haber, Dış ve İç Basında bu hafta yer aldı…
Joseph Trevithick’in thedrive.com’da yayımlanan haberinde de beyan edildiği gibi, ABD Deniz Kuvvetlerine (Marine Corps) ait bir F-35B uçuşta ‘kendi kendini’ vurdu…!
Bir (muharip) uçağın kendi kendini vurmasından bahsedilince, doğal olarak, fırlattığı bir güdümlü füzenin-bir şekilde-geri dönüp, fırlatıldığı uçağı vurması senaryosu akla gelir… (Çizgi filmlarinde sıkça gördüğümüz bir sahne…!)
Gerçekte olan neydi…?
Muharip (tip) uçaklarda, yaygın olarak, Makinalı Top da mevcuttur; genelde 25 mm çapında mermi atan…
Bu silah, zaman zaman arıza yapar ve ateşleme sürecinde mermi kovanı infilak edebilir, ya da, ateşlenen mermi çekirdeği namluda sıkışarak, namlunun parçalanmasına sebep olabilir, ya da, mermi çekirdeği içindeki patlayıcı madde-bir sebepten-erken ateşlenebilir…
Haliyle, bir patlama/parçalanma ‘şarapnel’ saçılımına yol açar… Saçılan makinalı top ve /veya mermi parçalarının bir kısmı da uçağın ana yapısına isabet edebilir…
*
‘Uçak kendi kendini vurdu’ söyleminin özü bu…!
Peki, bu söylem/ifade şekli doğru mu…?
Hemen cevaplayalım : Hayır…!
Peki, ‘Saygıdeğer’ Basın Mensupları bunu neden böyle söyler…?
Kısa cevap: ‘Korona-Virüs etkisi’ sebebiyle…!
Daha uzun cevap: Sizler, neredeyse her haberin başına ‘ŞOK’ kelimesi eklenirken, neredeyse her kaza haberinin içine ‘FELAKET’ sözcüğü-bir şekilde- sokuşturulurken, sabah saatlerinde gerçekleşmiş bir olayın haberi akşam saatinde, ‘SON DAKİKA’ denerek verilirken, hiç nedenini sordunuz mu…?
*
Yaşanan bu kazada Pilot yaralanmamış, ki, Makinalı Top’a (nispeten) yakınlığı sebebiyle yaralanabilirdi… Pilot uçağını piste indirmeyi başarmış…
Yaşanan bu kaza ABD Deniz (Marine) Kuvvetlerinde ‘A’ sınıfı olarak değerlendirilmiş, (ölümlü ve/veya) hasar onarım maliyeti 2.5 milyon doları aşacak olan kazaların dahil edildiği grup…
F-35B tipi uçaklar GAU-22/A (Gatling) tipi otomatik makinalı topu (mermi çapının büyüklüğü sebebiyle, bunlara makinalı tüfek denilmemekte…) gövde altındaki (harici) bir Pod (GPU-9/A) içinde taşır…
2018’de Belçika’da meydana gelen bir yer kazasında, bakım esnasında, bir F-16’nın istenmeden ateşlenen makinalı topu (bakım personeli !) karşısında park etmiş olan iki uçağın ağır şekilde hasarlanmasına yol açmıştı…!
Bu F-35B haberinin detayını merak edenler aşağıdaki kaynağa başvurabilir…
Gökada M87’nin merkezindeki dev Kara Delik. (Kaynak: EHT COLLABORATION; sciencenews.org)
M87, bir Kara Deliğin fotoğrafının çekildiği (daha doğrusu oluşturulduğu) ilk gökada…!
Bu gökadanın merkezindeki Kara Delik, çok daha uzakta olmasına rağmen, büyüklüğü ve nisbeten gözlenebilme kolaylığı sayesinde, fotoğrafı oluşturulan ilk gökada oldu…; Samanyolu’nun (Sütlü Yol’un) merkezindeki ve çok daha yakındaki Kara Delik Sagittarius A*’ya kıyasla…
Samanyolu’nun merkezindeki Kara Deliğin etrafında kalın bir gaz-toz bulutu mevcut olduğundan gözlenmesi beklendiği kadar kolay olamamakta…
M87’nin merkezindeki Kara Deliğin fotoğrafı, bir ilk olarak, Dünya ölçeğindeki Event Horizon Teleskobuyla toplanan veriyle oluşturulmuş ve 4 Kasım 2019’da yayımlandığında uzay meraklıları arasında büyük bir heyecana yol açmıştı… !
Maria Temming’in sciencenews.org’da 24 Mart 2021’de yayımlanan haberinde, astronomların, bu defa, Kara Delik M87’nin yeni bir fotoğrafını yayımladığı duyuruldu…
Bu fotoğrafı ilginç kılan husus, Kara Deliğin yutmakta olduğu (sıcak ve parlak gaz) maddenin gerçekleştirdiği dönme hareketi çizgilerinin (polarizasyon hatları) görünüyor olması…! Astronomlar bu polarizasyon hatlarının Kara Deliğin etrafındaki manyetik alanın da bir göstergesi olduğunu söylüyor…
Eileen Meyer (Maryland Üniversitesinde astrofizikçi), bir Kara Deliğin Olay Ufkunun (Event Horizon) plazmada oluşan manyetik alanın astrofizikçiler için yeni bir bilgi olduğunu söylemiş…
Araştırmacılar, ayrıca, belirlenen manyetik alan çizgilerinin fotoğrafta görünen disk düzleminin üstüne ve altına doğru çıkıntı yaptıklarını da belirlemişler… (bir anlamda, Kara Deliğin ‘defne yaprağından’ tacı da mevcut… Astrofizikçi Jason Dexter (University of Colorado Boulder, ABD) böyle söylemiş…Bu durum, Manyetik Alanın çok güçlü olduğu anlamına gelmekte…!)
Monik Moscibrodzka (Radboud University in Nijmegen, the Netherlands), bu güçlü manyetik alanın, yutulmakta olan maddenin gravitasyonel çekim kuvvetine karşı direnmesini kolaylaştıracağını, Madde Toplanma Diskinin (Accretion Disk) altı ve üstü yönlere yönelen manyetik alna çigilerinin de, Kara Deliğin kutupları yönünde Plazma Jeti fışkırmasına yardımcı olacağını söylemiş…
En küçük ‘gravitasyon’ ölçme deneyi. (Kaynak: TOBIAS WESTPHAL/UNIVERSITY OF VIENNA; sciencenews.org )
Emily Conover’in sciencenews.org’da yayımlanan haberinde ‘en küçük gravitasyon’un ölçüldüğü duyuruldu…! Şüphesiz, bu ölçülen ‘en küçük gravitasyon’ değil…, ‘ölçülebilen gravitasyonun en küçüğü’…!
Ölçülebilen bu en küçük gravitasyon 90 miligram (0.09 gram) kadar…
Araştırmacılar, gerçekleştirdikleri bu ölçüm-deneyiyle, ‘gravitasyon’un (kütle-çekiminin) çok küçük ölçeklerde de mevcut olduğunu göstermiş oldular…
Araştırmacılar, gerçekleştirdikleri bu ölçüm-deneyinde, 2 mm-çapında ve 90 miligram kütlesindeki bir altın topun uyguladığı ‘gravitasyonu’ ölçmeyi başardılar. Bu araştırma sonuçları, 11 mart 2021 tarihli dergi ‘Nature’de yayımlandı… Daha önceki ölçüm denemelerinde çok daha büyük kütleler kullanılmıştı…
Newton’un Evrensel Çekim Yasası, iki kütle arasında oluşan gravitasyon kuvvetinin bu iki cismin arasındaki mesafenin karesiyle, ters orantılı olduğunu söyler…Kısaca, aradaki mesafe iki katına çıkınca, cisimlerin birbirine uygulayacakları gravitasyon kuvveti ‘dörttebir’ (1/4) mertebesine azalır…
Viyana’da çalışan dört fizikçi, bu etkinin çok küçük ölçekte de geçerli olup olmadığını bir cam çubuk üzerne yerleştirdikleri altın toplar kullanarak araştırdı…Tplardan biri diğerine yaklaştırılıp uzaklaştırılarak, ikinci topta ortaya çıkan hareketi gözledi…Araştırmacıların beyanına göre, bu deneyde, Newton’un Gravitasyon Yasası ile Einstein’in Genel Görelilik Kuramı sonuçlarıyla uyuşan bir sonuç elde edildi…
Araştırmacıların, bu moralle, çok daha küçük kütleli cisimlerde ortaya çıkacak gravitasyonu ölçmeye çalışacakları söyleniyor…!
Asteroid 2001 FO32 bugün, Dünyanın yakından geçiyor…!
Dünyanın yakınından geçerken yörüngesindeki hızı saatte 124,000 kilometreye ulaşacak olan, 680 metre kadar boydaki bu gök cismi, iki milyon km kadar yakından (uzaktan) geçecek… Dolayısıyla, otomobilleri kapalı garaja almaya gerek yok..!
Yörünge periyodu 810 gün olan bu gök cismi, 2052 yılına kadar da daha fazla yaklaşmayacak… Ondan sonrasını bekleyenler görecek… !
Dünya yörünge düzlemiyle 39 derece açı yapan bu gök cisminin elips (eccentric) şekilli yörüngesi sebebiyle, Dünyaya yaklaştığında hızı bu kadar artabilmekte…Bu yörüngesiyle bu gök cismi Güneşe Merkürden daha yakın konuma gelirken, yörüngesinin uzak noktalarında Marstan daha fazla uzaklaşmakta…
Asteroidin iki gün önceki görüntüsü. (Kaynak: Ganluca Masi/Virtual Telescope Project)
Bu gök cismi, astrofizikçi Gianluca Masi tarafından, (Virtual Telescope Project) 2001’de keşfedilmişti…
HAVACILIK VE UZAY 
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.