 Kalahari Çölünde (Botswana) bulunan Göktaşı 2018 LA… (Kaynak: spacedaily.com) |
Spacedaily.com’da 24 Nisan 2020’de yayımlanan bir haberde, Kalahari Çölünde (Botswana) bulunan bir göktaşının asteroid Vesta’dan gelen bir parça olduğunun belirlendiği duyuruldu…
Bu göktaşının atmosfere girişi ve Botswana’ya düşüşü 2 Haziran 2021’de, Uluslararası Uzay İstasyonundan görüntülenmişti…
Uluslararası bir araştırma grubu, bu göktaşını Kalahari Çölünde araştırmış ve bu göktaşından kopan 23 parçayı çölden toplayabilmişti… Bu araştırma sonuçları Meteoritics and Planetary Science adlı dergide yayımlandı…
Vesta, Ana Asteroid Kuşağında bulunan asteroidlerin ikinci-en büyüğü… Bu asteroidle daha büyüğü olan Ceres, NASA’nın Dawn adlı aracıyla detaylı olarak incelenmişti…
Asteroid Vesta’nın, milyarlarca yıl öncesinde iki büyük çarpışma yaşadığı biliniyor…Vesta’dan gelen (saçılan) göktaşlarının malzeme yapısının incelenmesiyle, yaşanan bu çarpışma süreçleri hakkında daha kapsamlı bilgi edinilmeye çalışılmakta…
Bu göktaşı (boyundan dolayı asteroid diyemedik !) henüz atmosfere girmeden önce, ilk olarak, Arizona Üniversitesi Catalina Gökyüzü Araştırması Projesi ( Catalina Sky Survey ) ekipmanı tarafından belirlenmişti… Bu proje kapsamında, ve NASA’nın Gezegensel Savunma Programı ( Planetary Defense program) kapsamında, yörüngesi Dünya ile kesişebilecek asteroidler ve göktaşları gözlenmekte, araştırılmakta…
Boyu birkaç metreyi aşmayan göktaşları Dünya için önemli bir tehdit oluşturmasa da, bunların gözlenerek belirlenmeleriyle, araştırmacılar gözlem kabiliyetlerini geliştirmekte… Catalina Sky Survey Program Direktörü Eric Christensen böyle söylemiş…
Araştırmacılar, Vesta gibi asteroidlerden kopan parçaların, Dünyaya doğru yolculuklarında, maruz kaldıkları kozmik ışınlar sebebiyle, bünyelerinde radyoaktif izotoplar oluştuğunu; bu izotopların analiziyle de, bu göktaşlarının atmosfere girişinden önceki büyüklüğü hakkında veri elde edilebildiğini söylüyor… Yapılan nceleme sonunda, 2018 LA’nın 1.5 metre boyunda olduğu ve Güneş ışığını %25 oranında yansıtabildiği belirlendi…
Meteorit Avcısı, jeolog, Peter Jenniskens, bu göktaşının, bugüne kadar, atmosfere girmeden önce belirlenebilen ikinci bir göktaşı olduğunu söylemiş… İlki, on yıl kadar önce Sudan’a düşen 2008 TC3’tü…
Bu göktaşının düştüğü bölgeyi belirleyebilmek için, Finlandiya Meteor İzleme Ağı (Ursa Finnish Fireball Network) ve Okavango Research Institute (Botswana) verisinden de istifade edilmiş…
Göktaşı araştırması Botswana bilim insanlarıyla birlikte gerçekleştirilmiş…
Bulunan ilk göktaşı parçası Helsinki Üniversitesinde analiz edilerek, bunun, Howardite-Eucrite-Diogenite (HED) grubuna ait olduğu, kısaca, asteroid Vesta kaynaklı olduğu belirlenmiş… Vesta’nın madde yapısı, Dawn aracıyla gerçekleştirilen araştırmalar sayesinde oldukça kapsamlı olarak bilinmekte…
Jenniskens, 2015’te Bingöl’ün Sarıçiçek köyü yakınına yağan göktaşı yağmurunda (gerçek bir taş yağmuruydu…!), toplanan göktaşlarının da HED tipinde olduğunun belirlendiğini söyledi…
Botswana’da, Ekim 2018’e kadar toplanan göktaşı parçası sayısı 22’ye ulaştı… Bunların bir kısmında HED’in yanında, Diogenite ve Eucrite mineralleri de belirlendi…
Araştırmacılar, bu göktaşı parçalarının ana kaynağı olan asteroid parçasının Vesta’nın birçok farklı bölgesinden (27 (+/-) milyon yıl önce) kopan taş parçalarının birleşimi olan bir ‘breccia’ (beton yapısı gibi) olduğunu söyledi…
Asal Gaz ve Radyoaktif İzotop incelemeleri, bu göktaşlarının anasının, uzayda en az 22 milyon yıldan beri dolaşmakta olduğunu gösterdi…!
Zirkon mineralleri içindeki Kurşun izotobu analiziyle, gerek Sarıçiçek ve gerekse Botswana göktaşı parçalarının, Vesta’nın yüzeyinde, 4.563 milyar yıl önce katılaşmış olduğu belirlendi…
Botswana göktaşı’nın en son parçası 2020’de bulundu…92 gramlık bir kütleye sahip olarak, 2018 LA’nın bulunan en büyük parçasıydı…
Jeologlar, ‘taşların hafızasının mevcut olduğunu’ söylüyor…; okumasını bilene…!
Göktaşları, Evrenin ‘ilk (ve en uzun dayanımlı) hafıza yongaları’…
Yararlanılan Kaynaklar:
(Günün seçimi)
HAVACILIK VE UZAY 