Güncelleme:
Bu kazada ‘Kuşla Karşılaşma’ vurgusu yapmamız, hatalı olduğunu düşündüğümüz ‘Kuş Çarpması’ söylemleri sebebiyle… Kısaca, hızlı olan yavaş olana çarpar…!
Kanada Yetkililerinin bu kaza incelemesinde gösterdikleri sürat ve titizlik takdiri hak etmiştir… Bu kazada erişilen bulguları bugün, 10,000+ km uzaktan biliyor olmamız da ayrıca övgüyü hak eden bir husus…
Umarız, bizde meydana gelen kazaların inceleme bulguları hakkında da, bir gün, böyle, zamanında ve gerçekçi bilgi sahibi oluruz…!
………………………………………………………………..
Bu kaza 17 Mayıs 2020’de, Kamloops’ta (B.C.; Kanada) meydana gelmişti…
Kanada Askeri Havacılık Kazaları İnceleme Kurulu, titiz bir çalışma yaprak, bu kazanın incelemesini bir yıldan kısa bir sürede, Mart 2020’de tamamladı ve inceleme raporunu yayımladı…Gözümüzden kaçan bu gelişmeyi, biraz gecikmeyle ve Murray Brewster’in CBS News’te yayımlanan, 29 Mart 2021 tarihli haberiyle duyuralım…:
Kısaca, Kanada Hava Kuvvetlerine (RCAF) ait, uçuş gösteri ekibi Snowbird’e (Kar Kuşu) ait olan ve kolda (birlikte) kalkış yapan, CT-114 tipi iki uçaktan kalkışından hemen sonra arızalanmış, uçakta bulunan pilot ve bir ‘yolcu’ uçaktan atlamıştı… Hemen yakındaki bir yerleşim yerine düşen uçağın ‘yolcusu’ hayatını kaybetmişti…
Uçakların kalkışını izleyenlerin çektiği bir videodan, uçakta motoruyla-ilişkili bir arıza yaşandığı (ses kaydından) açıkça görülmekteydi… Dolayısıyla, bu uçağın, motoruna kuş girmesi sebebiyle düşmüş olma olasılığı, daha kazanın yaşandığı gün, ortada mevcuttu/ileri sürülmüştü…
Kuş…!
‘Uçaktaki Yolcu’ yüzbaşı Jenn Casey’di; pilot değildi, ancak, bu uçuş gösterisi ekibinin bir üyesiydi; Halkla İlişkiler Görevlisiydi… Kısaca, bu uçakta mevcut olması yasal bir uygulamaydı…
Yapılan incelemede, uçağın (tek olan) motoruna bir kuşun girmiş olduğu (daha doğru bir ifadeyle, kuşun motor tarafından emilmiş olduğu…) doğrulandı… Yukarıdaki fotoğraftan da, yaşanan bu olaydan önce, uçağın yakınında bir kuşun mevcut olduğu da görünmekte…
Kaza İnceleme Heyeti, bu uçağın motoruna bir kuşun girdiğini belirlemekle birlikte, bu (çok büyük olmayan) kuşun motoru tam olarak durduramadığı, motorun düşük performansla da olsa, çalışmaya devam ettiği sonucuna varmış…; burası çok önemli…!
Kaza videosundan da görülmüştü…; motorda (kuşun emilmesiyle/yutulmasıyla) oluşan stolu (patlama sesi) takiben, pilot uçağa ‘çekerek’ (yüksekliğini artırma manevrası, hücum açısını artırarak, kinetik enerjiyi potansiyel enerjiye dönüştürme…) biraz yükseklik kazandırmış, daha sonra da, kanat stoluna giren uçak uçuş ekibi tarafından terkedilmişti…
Kaza İnceleme Raporuda, stolu takiben, Pilotun uçağı kalkış yaptığı piste döndürmeye çalıştığı (en azından bu teşebbüste bulunduğu) söylenmiş…; bunu, muhtemelen, Pilotun kendisi söylemiş olmalı…
Jenn Casey
Raporda belirtildiğine göre, Pilot, atlamaya karar verince, ‘yolcusuna’ ‘Kolu Çek’ talimatı vermiş… (Uçağı kullanan Pilot, rütbesi ne olursa olsun, talimat vermeye yetkilidir ve onun talimatına uyulması zorunludur…) Takiben de, Pilot sandalyesinin atlama sistemini çalıştırarak, uçaktan atlamış…
Yine Raporda belirtildiği üzere, ‘Yolcu’, kendi sandalyesini 0.4 saniye sonra çalıştırarak (fırlatma kolunu çekerek) uçaktan atlamış… Ancak, bu anda uçağın bulunduğu yükseklik, pozisyonu ve (yatay, dikey) hızı, en azından ‘Yolcu’nun atlamasının başarılı olabilmesi için yetmemiş…: Havacılıkta buna, ‘Başarılı Atlama Zarfının Dışında Olma Durumu’ (outside safe ejection seat operation parameters) denmekte…
Kısaca, uçaktakiler ’emniyetle atlanabilecek şartların’ dışındaki şartlarda/ortamda atlamış… Pilotun, yaralı da olsa, kurtulmuş olması bir şans…!
Raporda, Pilotun, ‘yolcusuna’ ‘Atla’ (Eject) demesi gerekirken ‘Kolu Çek’ (Pull The Handle’ demiş olmasının önemli bir hata olduğu ifade edilmiş…Normal şartlarda, talimatı alan ‘Yolcu’nun, uçaktan önce ayrılmış olması gerekirdi… Halbuki, Pilottan sonra ayrılmış…
Kısaca, Pilot, bu uçak hakkında, Gösteri Ekibine seçilecek kadar tecrübeli biri olarak, uçağın performansını yeterince değerlendirememiş, atlama kararını vermede geçikmiş, atlama talimatını hatalı bir ifade şekliyle bildirmiş görünmekte…; kim ne derse desin…!
‘Yolcu’nun atlamasından sonra, sandalyesi de normal pozisyona gelememiş…Bu durum da, ana paraşütü açacak sisteminin zamanında ve tam olarak görev yapmasını engellemiş…; ana paraşütün zamanında açılmasını geciktirmiş…!
Yararlanılan Kaynak:
https://www.cbc.ca/news/politics/snowbird-crash-bird-1.5968000
HAVACILIK VE UZAY 