16 Haziran 2021’de, İç Basında yer alan bir haberde, ‘SHGM’nin, Gökbey helikopterine Tasarım Organizasyonu Onay Belgesi verdiği’ duyuruldu…; bu habere göre, bu ‘Belge’ (TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii’nin tasarımı ve ) kodu ‘T625’ olan, ‘Gökbey’ adlı helikoptere verildi…!
Öncelikle belirtelim: ‘Milli Havacılığın geliştirilmesi’ kapsamında gerçekleştirilecek tüm çalışmaları her zaman destekleriz ve bunlardan gurur duyarız… ; ‘eylem ve söylemlerin’ uyuşması kaydıyla…!
Bizce, ‘Milli’ sözü (kelimesi) amacı ifadede yeterlidir…; bununla yetinmeyip, özellikle de son zamanlarda, ayrıca, ‘Yerli’ vurgulaması bizim anlayışımızın dışında kalmakta…! Bu ilave vurgulamaya neden ihtiyaç duyulduğunu…anlamadığımızı belirtelim…! Ayrıca…: ‘örnek cümle’, ‘…Şimdi ise sıfırdan tamamen yüzde yüz milli helikopterimiz olan’… şeklindeki ifadelerin de sorunlu olacağını belirtelim…; Havacılık Sahasındaki Tasarım ve Üretimlerde ‘yüzde yüz Milli’ olmanın/olmayı başarmanın mümkün ve akılcı olup olmayacağı hususu tartışmaya açıktır…! Hele, daha düne kadar, belki de bugün de dahil olmak üzere, F-35 uçaklarına (Boeing’e, Airbus’a,…) gövde parçası imal ettiğimizi gururla anlatırken…!
‘Tasarım Organizasyonu Onayı’ nedir ve neye/kime verilir…?
Gerçi, bu sorunun cevabı bu haberin içinde-biraz-ifade edilmiş, ancak, anlamı tam olarak yakalanamamış…!
Öncelikle belirtelim: ‘Tasarım Organizasyonu Onayı’ (Design Organisation Approval-DOA), adından da anlaşılacağı üzere, bir ‘(Ürün/Sistem) Tasarım Organizasyonunun’ (yeterliliğinin) yetkili bir makam tarafından onaylanması…; Tasarımcıya, ‘sen, kurallar çerçevesinde, bu gibi tasarımları başarabilirsin’ yetkisinin verilmesi; Tasarımcının teknik seviyesinin onaylanması…
Haliyle, bir Tasarımcının kabiliyeti geliştikçe ve tasarımını gerçekleştirdiği (Hava Aracı) Ürün yelpazesi genişledikçe, ilave onaylarla, bu yetkinin kapsadığı ürün sahasının da genişletilmesi söz konusu… TUSAŞ’ta yaşanan olay ve (ilave) yetkilendirme bu kapsamda…
Bu belgeyi vermeye yetkili makam kim…?
Bu noktada karşımıza iki farklı (seviyede) makam çıkmakta… Eğer, tasarımı gerçekleştirilecek ürüne, nihayetinde alınacak, ‘Uçuşa Elverişlilik Sertifikası’nın sadece Milli olması (Milli Sınırlar içinde Geçerli Olması) hedeflenecekse, bu bağlamda yetkili onay makamı da Milli Sivil Havacılık Otoritesidir..; yani… SHGM. Bu haberde gerçekleştiği duyurulan bu…
Eğer, tasarımı gerçekleştirilecek ürüne nihayetinde Uluslararası kabul Görecek bir sertifika alınması hedeflenecekse, DOA bağlamında başvurulacak olan (nihai muhatap) Makam, FAA (ABD Sivil Havacılık İdaresi) ya da EASA (Avrupa Birliği Havacılık Emniyeti Ajansı)…
Törende konuşan TUSAŞ Genel Müdürü : ‘… “Daha önce sabit kanat Hürkuş için bir sertifikasyon yetkimiz vardı. Şimdi ise sıfırdan tamamen yüzde yüz milli helikopterimiz olan Gökbey için de önemli bir aşamayı daha başarıyla tamamladık….’ demiş…, kaynak haberde böyle belirtilmiş…
Yukarıda da belirttiğimiz gibi, uçuşa elverişlilik bağlamında, ‘Sertifikasyon/Onay Yetkileri’ aşamalı/kademeli olarak, Milli ve Uluslararası Otoritelere ait bir husus… Tasarımcının bu DOA ile (almayı başararak) kazanacağı/kazandığı yetki (privilege) ise benzer teknolojik seviyelerdeki (kategorideki) başka ‘Hava Aracı’ tasarımlarını gerçekleştirebilme yetkisi…
Bir ara bilgi olarak belirtelim: Normal şartlarda (elbette istisnası mevcut…) bir Tasarımcı, yeni olarak başlayacağı bir Hava Aracı Tasarım süreci kapsamında (paralelinde), bu tasarımını da kapsayan/ilişkili bir DOA Belgesi (EK Belgesi) alamadan bu tasarım sürecini sürdüremez…; sürdürse de Tasarımı ve takibedecek Üretimi (başvuracağı Otorite tarafından) onaylanamaz…! Sayın Genel Müdür ‘sertifikasyondan bahsederken dili sürçmüş’ olmalı…!
Yine de, haberin sonunda ifade edilen: ‘…SHGM, TUSAŞ’a, T625 GÖKBEY Özgün Helikopter Projesi Kapsamında Büyük Döner Kanatlı Hava Araçları Tasarım Organizasyonu Onayı Yetkisi Verdi…’ ifadesi, haliyle, ve biraz geç kalarak, durumu açıklayan bir ifade…
*
Bu gelişme, 16 Haziran 2021’de, SHGM Sitesinde de duyuruldu… Bu Sitede…, kısaca: ‘… TUSAŞ’a, T625 Gökbey helikopterinin tasarım ve test faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi amacıyla, daha önce Hürkuş projesi kapsamında sabit kanat hava araçları için verilmiş olan Onay kapsamı “Büyük Döner Kanatlı Hava Araçları” da kapsayacak şekilde genişletilerek, Tasarım Organizasyonu Onay Belgesi verildiği’ ifade/beyan edildi…
Bu beyana/ifadeye biraz yakından bakıldığında, bu belgenin ‘TUSAŞ’ın (bu T625 ilişkili) Tasarım ve Test Faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi amacıyla verildiği’nin beyan edildiği görülmekte… Halbuki, basından izlenebildiği kadarıyla, bu helikopterin bırakın tasarımını, Üretimi dahi-neredeyse-bitmiş durumda…! (Bu noktada, ‘… insan söylediği sözünün kölesidir’ sözünü hatırlatmakla yetinelim..)
SHGM’nin Sitesindeki bu beyanın/açıklamanın devamında ifade edilen …: ‘… TR.21J.002 numaralı Tasarım Organizasyonu Onayı kapsamına Büyük Helikopterler özelinde tip sertifikasyonu faaliyetleri başarı ile eklendi…’ ifadesiyle neyin kastedildiğini anlayamadığımzı, en azından, bu ifadenin açıklamaya muhtaç olduğunu belirtelim…!
Yararlanılan Kaynaklar:
HAVACILIK VE UZAY 
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.