Güneşten çok daha büyük yıldızların, ‘*birinci yaşamlarının’ son safhasında’ birer Süpernova olarak patlayacaklarını, takiben de birer Beyaz Cüceye dönüşeceklerini bilirdik… Astronom Bilimi böyle söylemekteydi…
(*İkinci yaşam, Beyaz Cüce’nin yaşamı…!)
Ancak, bilim gelişirken, bazı ‘doğrular’ da değişmekte… Son gelişme Büyük Yıldızlar üzerine…
Briyan Koberlein, universetoday.com’da 4 Eylül 2021’de yayımlanan yazısında, Büyük Yıldızların Süpernova olarak patlamadan, birer Kara Deliğe dönüşebilecekleini duyurdu…!
Çok büyük kütleli yıldızın içe çöküşünde iki seçenek sözkonusu, ya bir Nötron Yıldızı olacak, ya da bir Kara Delik…
Daha önce, kütlesi Güneşin kütlesinin on katı kadar olan yıldızların, birinci yaşamlarının sonunda, birer Süpernovaya (Patlamış Yıldız Kalıntısına) dönüşecekleri söylenmekteydi… (Şimdi, kendimizi-biraz-‘kandırılmış’ hissettik…; herkesin ‘kandırıldığını’ söylediği bu dönemde…!)
Yıldızların varlıklarını sıcaklığın yol açtığı iç basınç ve gravitasyon kuvveti dengesiyle koruyabildikleri bilinmekte… Büyük yıldızların merkezinde gerçekleşen nükleer reaksiyon ile yıldız içinde mevcut daha ağır elementler dönüştürülürken, farklı ağırlıktaki elementlerin dönüştürüldüğü (fuse) farklı katmanlar ortaya çıkar…Bu süreç demirin (merkezde) sentezlenmesine kadar devam eder…Demirden daha ağır elementlerin sentezlenmesi, açığa çıkacak enerjiye kıyasla, daha büyük enerji kullanımını gerektireceğinden, bu sentezleme süreci sürdürülemez… Bu aşamada ‘Çekirdek Çökmesi’ (Core Collapse) adı verilen bir olay yaşanır…; ortaya çıkan bir şok dalgası yıldızı parçalar…
Kütlesi Güneşin kütlesinin 10-50 katından büyük olan büyük yıldızlarda, ‘Çekirdek Çökelmesi’ (Core Collapse) olayının yaşanacağını söylüyor Briyan Koberlein… Kütlesi daha büyük olan yıldızlar ise, bir Süpernova olarak patlamadan, bir Kara Deliğe dönüşecek şekilde, içe çökmelerine devam eder…
Kütlesi Güneşin kütlesinin 150 katını aşacak, çok daha büyük yıldızların ise, bir ‘Hipernova’ (Hypernova) olarak patlayacağı söylenmekte… Bu devlerin bir Çekirdek Çökelmesi sebebiyle değil, ‘Çift Dengesizliği’ (Pair Instability) adı verilen bir süreç sebebiyle patlayacağı söyleniyor…Yıldızın çekirdeğinde ortaya çıkan fotonların elektron-pozitron çiftlerini oluşturmasına sebep olan bir süreç…
Yeni bir araştırmada araştırmacılar, Çekirdek-Çökelmesi ilişkili Süpernovaların oluşabilmesi için üst limitin daha önce hesaplanandan daha düşük olduğu belirlendi…
Araştırmacılar, çarpışan gökadalar olan Arp 299’daki element bolluğu üzerine yaptıkları bir araştırmada, Neon/Oksijen ve Mağneyum/Oksijen oranını Güneşte ölçülen orana yakın olarak bulurken, Demir/Oksijen oranının çok daha düşük olduğunu belirlediler…
Evrendeki demirin, genelde, büyük Süpernova patlamaları ile sentezlendiği biliniyor…
Araştırmacılar belirlenen bu ‘düşük seviyenin’, kütlesi Güneşin kütlesinin 23-27 katından büyük yıldız patlamalarının hariç tutulmasıyla sağlanabileceğini söylüyor… Bu durum, bu kapsama giren yıldızların başka bir süreç yaşamış olmaları anlamına geliyor…; Kara Delik ‘değirmenlerini oluşturmuş olmaları’ anlamına…!
Yararlanılan Kaynak:
HAVACILIK VE UZAY 
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.