*Kurşunsuz Benzin… ‘Baş Ağrısı’ yapar mı…? (Unleaded gasoline may give headache…!)

Güncelleme: 1 Aralık 2021

Kaza İnceleme Raporundan: ‘3. Muhtemel Neden’

(…)

Burada ifade edilen ‘yakıt buharlaşması ile motor durması’ arasındaki ilişkinin Raporda ‘yeterince güçlü/tatmin edici’ bir şekilde açıklanmamış olduğu değerlendirildi…(Raporun kendisine aşağıdaki kaynak-adresten ulaşılabilir.)

Bu gibi Kaza İnceleme Raporlarının ‘erişilebilir’ kılınması, ‘Kamuoyundan gelebilecek (olası) eleştirilere’ de açık olunmasını gerektirir…

Bu raporun, erişebildiğimiz ‘ilk’ Rapor olması sebebiyle, Raporda dikkatimizi çeken diğer hususlara girmeyeceğiz… Sadece, üç hususu belirtelim:

*Bu kaza ile ilişkili olduğu ileri sürülen Ana Uçak Sistemi Motor (+Yakıt) olduğuna (böyle iddia edildiğine) göre, bu raporda, motora uygulanan kapsamlı bir inceleme ve elde edilen bulgular detaylı olarak anlatılmalıydı; açıklanmalıydı…!

*Raporda, Öğretmen ve Öğrenci Pilot’ların ifadelerinin (en azından ilişkili bölümlerinin) yer almamış olması da düşündürücü…!

*Diğer bir ‘Tali’ husus, Raporda geçen ‘Safety Pilot’ ifadeleri…

Bu noktada, bu Raporun ‘TC sınırları içinde meydana gelmiş bir kaza için’ ve TC Yetkilileri/Kamuoyu için hazırlanmış olduğunu hatırlatmakla yetinelim..!

Bu Raporları erişilebilir kılanlara teşekkürlerimizi sunarız…

……………………………..

Airporthaber.com’da 29 Kasım 2021’de, Murat Erdem tarafından yayımlanan bir haber-yazıda, ‘TC-YUZ’ Tescil Kodlu Eğitim Uçağı kazasının ‘Kurşunsuz Benzin Kullanımı’ sebebiyle meydana geldiğinin açıklandığı duyuruldu…!

Yine bu haberde, yurt içinde meydana gelen uçak kazaları üzerine gerçekleştirilecek incelemelerde varılacak sonuçların, bazı istisnalar dışında, artık Kamuoyuyla paylaşılacağı da duyuruldu…!

Bu haberde, bu Raporlar ‘Ulaştırma Bakanlığı’na bağlı Ulaşım Emniyeti İnceleme Merkezi’nin internet sayfasına’ (2020’ye ait bir ve 2021’e ait dört kaza) yüklenmiş…

Bu haberde, ‘Bu raporların artık açık şekilde yayınlanıyor olması sonraki yaşanması muhtemel kazaların da önlenmesine yardımcı olacak, kamuoyunun farkındalığı ile birlikte herkes üzerine düşeni daha bir dikkatli yerine getirmeye gayret gösterecek, bu kesin…’ denmiş…

*

Haziran 2021’de meydana gelen ve bir meyva bahçesinde sonlanan TC-YUZ, Cessna 172 Eğitim Uçağı kazasının İnceleme Raporunda, bu uçakta, yakıt maliyetini düşürmek amacıyla (ve muhtemelen başka sebeplerle), (Uçak Üreticisinin kullanılmasını tavsiye etmediği, etanol oranı yüksek) 95 Oktanlı *Kurşunsuz Benzin (Otomobil Yakıtı) kullanıldığının belirlendiği, uçaklarda kullanılan bu yakıtın bu kazanın ana sebebi olduğu vurgulanmış… (Bu raporu henüz ulaşıp inceleyemedik…)

Eğitim uçuşu için Cengiz Topel Havaalanından havalanan bu uçak, Bursa’nın Osmangazi ilçesindeki Yunuseli Havaalanı pistine ulaşamadan bir meyva bahçesine mecburi iniş yapmıştı… Kaza İnceleme Ekibi, uçuştan önce, bu uçağa 150 litre kadar *Kurşunsuz Benzin kullanıldığını belirlemiş…

(*Piyasada, halen, Kurşunlu Benzin mevcut mu, satılmakta mı…?)

Bu Raporun içinde yer alan ‘Tavsiyeler’den biri de: ‘... Bu tip uçaklarda etanollü yakıt kullanılmaması konusunda SHGM’nin duyuru yapması gerekliliği…’

Yine de, bu haberde, yeterince aydınlatılmamış olan, bir husus mevcut…: Bu tip uçaklarda ’95 Oktanlı Benzin (Otomobil Benzini) kullanılması ‘yasaklanmış’ bir durum mu…, değil…mi? Firmanın bu gibi yakıtların kullanımını ‘tavsiye etmemiş olması’ ne derece bağlayıcıdır…? Bahsedilen Havaalanında bu konuda ‘net bir kural’ var mıydı…; uygulanmakta mıydı…?

(Belki, bahsedilen raporda konu bu yönüyle de incelenmiştir…Aşağıya eklendi…)

*

Sonuç olarak, Uçak kaza İnceleme Sonuç raporlarının Kamuoyuyla paylaşılması ihtiyacı (görüşü/önerisi) bu sitede de sıkça gündeme getirilen bir husustu… Bu konuda yeni bir adım atıldıysa, bundan memnuniyet duyarız…

*

Uçuş Emniyetinin sağlanmasında ‘denetim şarttır’…

Atasözümüzü unutmayalım…: Tahsil (sadece) ‘cehaleti’ alır…!

Yararlanılan Kaynak:

https://www.airporthaber.com/kose-yazilari/ucak-yakiti-yerine-kursunsuz-benzin.html

https://www.researchgate.net/publication/325520366_A_review_of_vapour_lock_issues_during_motor_gasoline_or_automotive_gasoline_usage_in_piston_engine_aircraft/link/5b12607a4585150a0a60edc5/download

F-35B neden düştü…? (Why…F-35B crashed…?)

İngiltere’ye ait uçak gemisinden havalanan, F-35B tipi bir uçak, Kasım ayı içinde, kalkışını tamamlayamadan düşmüştü…

Akdeniz’de yaşanan bu kazanın sebebi olarak, uçakların Hava Girişlerine takılan bir koruma kapağının, uçağın kalkışından önce yerinden sökülerek alınmasının unutulmasının yol açtığı ileri sürülmüştü…

İlk haberlere göre, (Dikey Kalkış Fanı) kırmızı renkli bu kapağın parçaları uçağın düştüğü bölgede deniz yüzeyinde görülmüştü…!

Bu kaza ile ilişkili olduğu ileri sürülen bir video (yukarıda) You Tube’de yayımlandı… (Bu videonun başka bir kazaya ait olabileceği de ileri sürüldü…!)

Bu video’dan, uçağın Fırlatma Rampasını terketmesinden hemen sonra Pilotun atlama kumandası verdiği anlaşılıyor…; kısaca Pilot, bu anda uçakta çok ciddi bir arıza (hız kaybı,…) belirlemiş olmalı… Yine bu videodan, uçağın Rampaya tırmanırken yavaşladığı ve Rampanın ucundan da denize düştüğü anlaşılıyor…

Sonuç olarak, bu kazaya iddia edilen kırmızı-kapağın (dönen parçaları sıkıştırarak) yol açtığı hususu henüz net/yeterli görünmedi… Pilotun, Fan Devir Sayısı/Hızı; yükselen Sıcaklık gibi belirtilerle bu ‘kapak-yutma olayını-bir şekilde belirlemiş ve kalkıştan vazgeçmiş olması beklenirdi… (Benzer yorum Kule görevlisi için de yapılabilir…; Fan bölgesinden çıkan duman, etrafa saçılan madde…?)

Bu uçağın düşme sebebi olarak başka bir husus da belirlenebilir…; Motor arızası veya Dikey Kalkış Fanı hasarı,… gibi…

İleride, belki, öğrenme imkanımız olabilir…?

Yararlanılan Kaynak:

https://www.businessinsider.com/what-we-know-about-british-f35b-that-crashed-in-mediterranean-2021-11

Guatemala’dan Miami’ye kaçış…! (A frightful flight from Guatemala to Miami…!)

Mike SniderRomina Ruiz-Goirina’nın usatoday.de yayımlanan haberinde, American Airlines’a ait (Flight 1182) bir yolcu uçağının Guatemala’dan Miami’ye önceki Cumartesi günü gerçekleştirilen uçuşunda, uçağın İniş Takımı Yuvasına gizlenen bir kişinin, ABD’ye sağ olarak ulaşmayı başardığı duyuruldu…! Bitkin durumdaki bu ‘Kaçak Yolcu’ hastaneye kaldırıldı…

Daha önce gerçekleştirilen birçok teşebbüste, ‘Kaçak Yolcular’ bu teşebbüslerinde hayatlarını kaybetmişti…

FAA’den (Federal Aviation Authority, ABD) alınan bilgiye göre, 1947-Şubat 2021 döneminde, 129 kişi bu gibi teşebbüslerde bulundu….Bunlardan 100 kişi hayatını kaybetti… Guatemala, iç huzursuzluklar ve fakirlik sebebiyle, halkın ABD’ye göçmen olarak gitmeye çalıştığı ülkeler içinde ilk sıralarda yer almakta …

*

Uçakların İniş Takımı Yuvalarına (Landing Gear Buy/Well) giren yolcular nelere maruz kalabilir…?

Öncelikle, hızı saatte 250 kilometreye ulaşabilen, nispeten soğuk bir rüzgara… Uçuşun süresine de bağlı olarak, yeterince soğuk bir havaya/ortama maruz kalarak ‘donmak’ çok olası…!

Daha önce ortaya çıkabilecek bir tehlike, İniş Takımı mekanizması arasında sıkışarak,… ! Uçakların iniş takımı yuvaları (şüphesiz, uçak tipleri arasında değişkenlik göstermekle birlikte) ‘yan gelip yatılacak’ rahat ortamlar değil… Sıkışarak ezilme riski çok fazla olan ortamlar…

Bir başka -çok önemli-sorun Oksijen Yetersizliği… Uçakların uçuşlarını gerçekleştirdikleri 25000+ fit yüksekliklerde, azalan oksijen oranı sebebiyle, hayatta kalmak birçok kişi için imkansız olabilir… Hayatta kalınsa bile, oldukça bitkin duruma düşecek bir ‘Kaçak Yolcu’nun, inişe geçen uçağın İniş Takımı Kapakları açılınca, maruz kalacağı çok şiddetli (ve soğuk) rüzgar onun bulunduğu ortamdan savrulmasına yol açabilir… Nitekim, böyle olaylarla da karşılaşıldı…

Çok azınlıkta da olsa, bazı ‘Kaçak Yolcular’ nasıl hayatta kalabildi…?

Uçağın kalkış sürecinde İniş Takımı Tekerlekleri ısınır… Buna ilave olarak, İniş takımı Yuvasındaki Hidrolik Sistemi borularının bir kısmı olmak üzere, bazı ekipman da ısınabilir…Haliyle bunlar ortamın bir süre sıcak kalmasını (en azından dondurucu olmamasını) sağlayabilir…!

‘Kaçak Yolcu’nun kapanmakta olan İniş Takımı tarafından ezilmekten kurtulması büyük ölçüde şansa kalan bir durum…

*

Çaresizlik…insanlara neler yaptırıyor…!

Yararlanılan Kaynak:

https://www.usatoday.com/story/news/nation/2021/11/27/guatemala-escape-man-hides-landing-gear-flight-miami/8777729002/

Bugün kenetlenecek…! (Russia’ Module docks to ISS today…!)

Rusya’nın ISS’ye gönderdiği modül ‘Prichal’ bugün ulaşacak ve kenetlenecek…

Bu konudaki canlı yayım TSİ 17:25’te başlayacak…

Otomatik sistemle, Nauka-Çok Amaçlı-Laboratuvar’a kenetlenmesi gerçekleştirilecek bu modül, Prichal (Uzlovoy), bu hafta başında yola çıkarılmıştı…

Bu Modülü ISS’ye, tadilat uygulanmış bir Progress aracı götürmekte…

*

Haziran 1997’de, Rusya’nın bir insansız-kargo aracı MIR istasyonuna, uzay nsanı kontrolunda bir kenetlenme manevrası yaparken çarpmıştı…Bu çarpma etkisiyle istasyonda hava kaçağı meydana gelmiş; büyük bir tehlike atlatılmıştı…

Ruslar, o günden beri, bu kenetlenme manevralarını otomatik-kontrolla yapmakta…

Yararlanılan Kaynak

https://www.bbc.com/news/av/magazine-36549109

C/2021 A1 Leonard… yaklaşıyor…! (Comet A1 Leonard brightens in December…!)

Comet A1 Leonard

C/2021 A1 Leonard

David Dickinson’un, universetoday.com’da 24 Kasım 2021’de yayımlanan haberinde, Kuyruklu Yıldız ‘C/2021 A1 Leonard’ın parlaklığının bu Aralık ayı içinde artacağı duyuruldu…

Hemen belirtelim, ancak bir Dürbünle veya Teleskopla gözlenebilecek olan bu gök cismini çıplak gözle görmek mümkün olamayacak…!

Bu gök cismini, astronom Gregory J. Leonard (Mount Lemmon Observatory, Tucson, Arizona, ABD) yaklaşık bir yıl kadar önce, 5 AU uzaklıkta (Jüpiterin ötesinde) ve +19 kadir parlaklıktayken keşfetmişti…

Yapılan gözlemler ve hesaplamalar sonunda, bu Kuyruklu Yıldızın 80,000 yıl süren bir yörüngede dolanmakta olduğu duyuruldu… Yani…, bir önceki geçişini 80,000 yıl önce yapmıştı… (Naendertal İnsanların Avrupada, henüz , yaşamakta oldukları dönemde…!) Astronomlar, bu gök cisminin, bu yılbaşında gerçekleşecek olan ‘Güneşe-yaklaşması’ndan sonra Güneş Sisteminin dışına çıkmak üzere yönlendirileceğini (fırlatılacağını) söylüyor…! (Kısaca, bir daha geri gelmeyecek…!)

Bu gök cismi, yörüngesinin Güneşten en uzak noktasına (3500 AU; Oort Bulutunun içine girince sağda bir yer !) 35000 yıl kadar bir süre önce ulaştı… (Kızılderililerin, Amerika Kıtasına henüz ayak basmasından önce…) Güneşe en yakın noktası olacak 0.62 AU (0.62 x 150 Milyon km; Merkürün Güneşe olan uzaklığından daha fazla uzak, Venüs’ten daha yakın olacak bir bölgeden) ) uzaklıktan ise 3 Ocak 2022 (Saat TSİ 04:33’te !) geçecek…

A1 Leonard’ın hesaplanan yörüngesi. (Kaynak: universetoday.com)

Astronomlar bu gök cisminin parlaklığının +4 Kadire (Magnitude) kadar büyüyebileceğini (parlayabileceğini) hesaplamakta… Bu parlaklık seviyesi, ancak, ‘keskin bir göz’ün (teleskop/dürbün kullanmadan, yeterince karanlık bir ortamda) bu gök cismini görebilme şansının olabileceği anlamına gelmekte…!

Bu gök cismi, Dünyaya en fazla yaklaşacağı 0.233 AU uzaklıktan 12 Aralık 2021 sabahı (Gündoğumundan önce) geçecek…

A1 Leonard: 13 Kasım 2021’deki görünümü (Kaynak:  Hisayoshi Kato; universetoday.com)

Leonard, halen, Kuzey yarıkürede, Gündoğumundan önce gözlenebilen takımyıldız Canes Venatci içinde (hizasında) yer almakta…

Bu Kuyruklu Yıldız, 15 Aralıktan sonra, Günbatımından sonra, güney ufkuna yakın konumda gözlenmeye başlanacak… Daha sonra da Piscis Austrinus Takımyıldızına doğru yükselerek sönükleşecek… (Sabah uykusuna kıyamayanlara duyurulur…!)

A1 Leonard’n Aralık 2021 gecelerinde, Saat 22:00’daki konumları. (Kaynak: Starry Night)

Kuyruklu Yıldızın parlaklık değişimi. (Kaynak: universetoday.com)

Kuyruklu Yıldızlar Dolara benzer, ne zaman ‘ani olarak’ parlayacağını kestirmek-biraz-zordur…! Sürprizler yapması her zaman olasıdır… (Genelde olumsuz yönde…!)

‘C/2021 A1 Leonard’ teleskop alarak gözlem yapmayı düşünenler için iyi bir aday (başlangıç) olabilir…

Neyse…, bir sonraki geçişte gözlerim…diye düşünecekler için tekrar hatırlatırız…: ‘Doların düşüşünden daha *uzun bir süre’ beklemeniz gerekebilir…!

(*Belki, Oort Bulutundan çıkmaya çalışırken, başka bir gök cismi (mesela, 9. Gezegen) tarafından saptırılıp, Güneşe doğru tekrar yönlendirilebilir…!)

*

AstroBilgi ekibi… ‘Hodri Teleskop’…

C/2021 A1 Leonard… Sizi bekliyor…!

Yararlanılan Kaynak:

301 yeni öte-gezegen…! (Discovery of 301 new exoplanets…!)

Öte-gezegen (temsili) (Kaynak: NASA; spacedaily.com)

Rich Klein’in spacedaily.com’da 22 Kasım 2021’de yayımlanan haberinde, 301 yeni öte-gezegenin belirlendiği duyuruldu…

Keşfedilen bu yeni öte-gezegenlerle birlikte, bugüne kadar varlığı doğrulanan öte-gezegen sayısı 4569’a yükseldi…

NASA, bu yeni keşiflerin (doğrulamaların) Pleiades adlı çok güçlü bilgisayarın ‘ExoMiner’ adı verilen bir bilgisayar ağı (network) ile desteklenmesiyle mümkün olabildiğini söyledi… NASA’nın ‘machine-learning’ adı verilen çok güçlü ve ‘görev öğretilebilir’ (!) bilgisayarı gerçek gezegenler ile farklı şekilde oluşan ‘algılama yanılmalarını’ ayırdedebilmekte…

Purdue Üniversitesinden araştırmacılar, ilk defa olarak, Güneşe benzer bir yıldızın etrafında dolanan bir gezegeni (51 Pegasi b) 1995’te belirlemiş, bu araştırmaları sebebiyle, 219 Nobel Fizik Ödülünün paydaşı olmuşlardı…

Yararlanılan Kaynaklar:

https://www.spacedaily.com/reports/NASA_announces_discovery_of_301_new_exoplanets_999.html

https://www.researchgate.net/publication/340613881_The_Discovery_of_the_First_Exoplanet_Orbiting_a_Solar-Type_Star