ISS’de bir çalışma. (Kaynak: NASA; universetoday.com)
Nancy Atkinson tarafından, universetoday.com’da 19 Ocak 2022’de yayımlanan bir haberde, Uzay Ortamının Kırmızı Kan Hücrelerinin (Red Blood Cells) azalmasına (hemolysis) yol açtığının belirlendiği duyuruldu…!
Uzay Ortamının insan vücuduna etkileri uzun zamandan beri araştırılmakta… Uzaya ilk uçuşlar başladığında, bu sahadaki araştırmalar uzay ortamına gönderilen hayvanlar üzerinde gerçekleştirilmişti…; insanların gönderilmesi daha sonraki aşamada göze alınabildi…
Uzay İstasyonları da, esas olarak, bu kapsamdaki araştırmalar için geliştirildi ve kullanıldı…
Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS)’de görev yapan uzay insanları üzerinde gerçekleştirilen son bir araştırmada, uzay ortamında bulunulan sürelerde, uzay insanlarının kanlarında gerçekleşen Kırmızı Hücre ölümlerinin Dünya ortamında gerçekleşene oranla %54 arttığı belirlendi…!
Yine bu araştırmada, uzay insanlarının Dünyaya dönüşlerinden bir yıl sonra bile, ‘Uzay Anemisi’nin (Space Anemia) bir süre devam ettiği belirlendi… Bu durumun, uzayda görev yapmış kişilerden testi yapılan 14 kişide devam ettiği gözlendi…
‘Uzay Anemisi’, uzaya ilk gönderilen kişilerden itibaren belirlendi… O günden bugüne, bu hastalığa vücuttaki sıvının, düşük gravitasyon etkisi altında, yer değiştirmesinin (shift) yol açmakta olduğu hususu olası bir sebep olarak görülse de, kesin sebebi/sebepleri henüz belirlenemedi…
Araştırmacılar, uzay (microgravity) ortamında vücut sıvılarının ayaklardan vücudun üst bölümüne ve başa doğru hareket ettiğini söylüyor… Bu durumda, yüzde şişkinlik görünümü oluşurken, başta da ‘doluluk/dolgunluk hissi’ (feeling of fullness) hissediliyor…Bu sıvı hareketinin önemli bir yan etkisi ise, uzay insanlarının görme yeteneğinin zayıflaması…! (Göz küresinde oluşan deformasyon…?)
Daha önceki araştırmalarda, uzay insanlarının uzay ortamına alışma sürecinde, kan hücrelerindeki sıvının %10 kadarını kaybettikleri belirlendi…!
Bu araştırmalardan, uzay ortamında, dengeyi sağlamak için, dolaşım sisteminin Kırmızı Kan Hücrelerinin %10 kadarını hızla yok ettiği, takibeden uzayda geçecek 10 günlük sürede ise, Kırmızı Hücre Kontrolunun normale döndüğü sonucuna varıldı…
Ancak, Dr. Guy Trudel (Ottawa Hospital and University of Ottawa) liderliğinde gerçekleştirilen bir araştırmada gösterildi ki, Kırmızı Kan Hücrelerinin azalmasının ana sebebi vücut sıvılarının yer değiştirmesi değil, bizzat, Uzay Ortamında (hemolytic condition) bulunulmasıydı…
Diğer taraftan, uzay ortamında altı-ay süreyle görev yapan uzay insanlarının Dünyaya dönüşlerinde, hücre kaybolma hızı zamanla düşse de, bu etki bir yıl süreyle devam etmekteydi…! Kandaki hemoglobin seviyesindeki değişime bağlı olarak akciğerlerde (alveolar) karbon monoksit seviyesinin ve surum’da demir seviyesinin yükselmesi (increased levels of hemolysis, reticulocytosis and hemoglobin) … (Bu konudaki makale NATURE Dergisinde yayımlandı…)
Bir anlamda… ‘sağlam git hasta dön’…durumu…!
Kırmızı kan Hücresi ölümü, Dünya ortamındaki yaşamda gözlenen/belirlenen olağan bir durum… Araştırmacılar, insan vücudunda, her saniye, iki-milyon kadar Kırmızı Kan Hücresinin öldüğünü/yok olduğunu söylüyor…Bu durum, uzay ortamında altı-ayı aşan sürelerle görev yapan uzay insanlarında, saniyede üç milyona ulaşıyor… Bu durum kadın ve erkek uzay insanlarında fark etmiyor…!
*
Akdeniz Anemisinden sonra, sırada ‘Mars Anemisi’…mi yaşanacak ? Başta, Elon Musk olmak üzere, Marsa gitme hazırlığı yapanlara duyurulur…!
Yararlanılan Kaynak:
HAVACILIK VE UZAY 