Dış ve İç Basında 15 Şubat 2022’de yayımlanan bir haberde, Türk Bilim İnsanlarının iki öte-gezegen keşfettiği duyuruldu…!
Yaptığımız kısa bir araştırmada, bu haberin, özellikle Dış-Basında fazla ilgi görmediğini belirtelim…
Bu konudaki en güvenilir haber ‘arxiv.org’da yayımlandı… Bu site, yayımlanmak üzere sunulan bilimsel makaleler hakkında ‘ön duyuru/bilgilendirme’ yapan bir site…
Bu sitedeki haberde, Ekrem Murat Esmer, Özgür Baştürk, Selim Osman Selam, Sinan Aliş adlı araştırmacıların, çift-yıldız sistemi olan Kepler-451’in yörüngesinde dolanan ikinci ve üçüncü gezegeni belirledikleri duyuruldu…
Bu araştırmacılar, bu keşifte, ‘tutulma süresindeki değişimlerin ölçümü ve analizi’ (eclipse timing variation analysis) metodunu kullanarak bu keşfi gerçekleştirdi… (Bu metotta, astronomlar (veya gözlem aracı), ‘Geççek Geççek’ diye bekleyerek, olası öte-gezegenin (eğer şanslıysalar) yıldızın önünden geçmesini beklerler…Bu geçişin yıldızın parlamasında yol açacağı azalma ve periyodu ölçülerek, yıldızın önünden bir gezegenin geçişi teyid edilebilir…Buna ‘transit metodu’ denilmekte…)
Keşfedilen bu ki gezegenden yıldızlara yakından dolananın periyodu 43 gün, minimum kütlesi de Jüpiterin kütlesinin 1.76 katı kadar… Uzaktan dolananın ise, periyodu 1800 gün kadarken, kütlesi de 1.61 Jüpiter kütlesi kadar…
Bu araştırma kapsamında, varlığı daha önce belirlenmiş olan gezegen Kepler-451b’nin dolanım periyodu da 406 gün olarak netleştirilmiş…
Keşfedilen bu iki gezegen, 1001 ışık yılı uzaklıktaki yıldız çifti Kepler-451’in yörüngesinde dolanmakta….
Gerçekleştirilen bu keşfin detaylerı yukarıdaki videoda açıklandı…
Bu son keşif, TÜBİTAK 1336 Programı kapsamında gerçekleştirilmiş…
Bu gezegen keşfinde, TÜBİTAK’ın Antalya’daki gözlemevindeki (TUG) bir metre çapındaki teleskobu da kullanılmış…
‘Kepler’ ön adıyla belirlenen yıldız, yıldız sistemi ve gezegenler, öncelikle, NASA’nın ‘Kepler’ adlı aracıyla gözlenen/araştırılan yıldızlar/yıldız sistemleri…
Mevcut kurallara göre, bir öte-gezegenin keşfi iki aşamada gerçekleşmekte… Öncelikle, varlığı-bir şekilde-ileri sürülen bir öte gezegenin, ikinci aşamada, varlığının başka ekipler tarafından ve başka gözlem araçları kullanılarak teyidi gerekmekte… Ancak bu iki aşama geçildiğinde gezegenin keşfi kesinleşmiş olmakta…!
Bu ‘keşifte’, NASA’nın Kepler ve TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) Teleskoplarıyla toplanan verinin yanında, Ankara Ünivesitesi Kreiken Gözlemevindeki 80 cm çaplı teleskopun, İstanbul Üniversitesinin ve Çanakkale Onsekiz Mart Universitesi Ulupınar Gözlemevindeki 80 cm çaplı teleskopun ve TUBİTAK’ın TUG Gözlemevi (Antaly) teleskobunun da kullanıldığı anlaşılıyor…
Bu ‘keşifte’ yıldız çiftinin ‘tutulma zamanları’ (eclipse times) üzerinden bir araştırma yapılmış…
Araştırmacılar, Kepler-451’in, Kepler-47’den sonra, etrafında ikiden fazla gezegeni olan ikinci yıldız-sistemi (binary star system) olduğunu söylüyor…
Bu konudaki araştırma ‘Monthly Notices of the Royal Astronomical Society’de (Oxford University Press) yayımlanmış olduğu beyan edilmiş olsa da, bu araştırma makalesinin bu Dergi tarafından yayımlanmak üzere kabul edildiği ve henüz yayımlanmadığı anlaşılıyor… (Biz ulaşamadık…)
Araştırma grubundan Prof. Selam, yaptığı açıklamada, ‘keşfedilen’ bu yeni gezegenlerin kararlı yörüngelerde dolandıklarını söylemiş… Prof. Selam, ayrıca, Ankara Üniversitesi araştırmacılarının Türkiye’den ilk gezegen-keşfedenler olduğunu da vurgulamış…!
Selam’ın verdiği bilgiye göre, yörüngesinde gezegen belirlenen yıldız-çifti sayısı yirmiikiye ulaştı… Bunların tümü, hidrojen ve helyum içeren ‘gaz-devleri’… (Hidrojen ve helyum, evrende ilk olarak ve (sentezlenmesi, nispeten, az enerji gerektirdiğinden, bolca sentezlenen ilk iki madde…)
Kepler 451 yıldız sistemi, yüzey sıcaklıkları 2580 ve 29,000 santgrad derece olarak ölçülen, ‘Cüce’ (Dwarf) ve ‘Cüce-altı’ (Sub-dwarf) iki yıldızdan oluşmakta…
Yararlanılan Kaynaklar:
https://arxiv.org/abs/2202.02118
https://www.raillynews.com/2022/02/Turkish-scientists-discovered-two-planets/
(Günün Seçimi)
HAVACILIK VE UZAY 