Astronot Peggy Whitson ISS’de, İstanbul’u düşünüyor…gözleri açık…! (Kaynak: NASA, universetoday.com)
Carolyn Collins Petersen, universetoday.com’da, 9 Mayıs 2022’de yayımlanan yazısında, uzay ortamında uzun süreli kalışın insan beyni üzerindeki etkilerini açıkladı…
Uzay ortamının, bu ortamda bir süre bulunan insanlarda birçok fizyolojik değişime yol açtığı biliniyor… Kütleçekimindeki büyük miktarda gerçekleşen azalma sebebiyle, yüzde gözlenen belirgin değişim başta olmak üzere, kemiklerin ve kasların zayıflaması, görme yeteneğinin azalması, kafadan başlayan bir üşüme, yüksek radyasyona maruz kalma-etkileri…ilk yıllardan itibaren gerçekleştirilen araştırmalarda belirlenenlerden bazıları…
Yine, bu sitede de konu edildiği üzere, ‘yalnız-uzakta kalma’ duygusunun yol açtığı pisikolojik sorunlar (saldırganlaşma; bir Rus uzay aracına zarar verme teşebbüsü !)…belirlenmiş diğer olumsuz etkilerden…
Kısaca, uzaya gidiş kişilik değişimine de yol açmakta… (Gerçi, benzer durumun uzun (okyanus-ötesi) yolculuklara çıkanlar için de, belirli oranda, geçerli olacağı söylenebilir…; doğal ortamından uzaklaşan birey farklılaşır…!)
İnsan vücudu, belirli bir kütleçekimi etkisi altında çalışmaya adapte olmuş durumda…Bu bağlamda, vücut içindeki (kan, diğer sıvılar…) sıvılar da bu etki altında hareket eder…Bir kişi uzaya çıktığında, vücut sıvılarının normal dolaşımı etkilenerek değişir… Beyinde bulunan sıvı dengesi de etkilenenlerden biridir…
Dr. Juan Piantino’ya (Oregon Health and Science University) göre, uzay ortamında uzun süreli kalış beyindeki sıvı dolu hacimlerde de değişime yol açmakta…
Piantino başkanlığında bir araştırma grubu yayımladığı ‘Longitudinal MRI-visible perivascular (PVS) changes with long-duration spaceflight’ adlı makalede, uzay insanı beyninde gerçekleşen değişimlere yönelik bulgularını açıkladılar…
Araştırmacılar uzayda görev yapanların beyinlerindeki, içinden beyin omurilik sıvısının (cerebrospinal fluid) aktığı, ‘perivascular’ hacimleri ölçtüler…
Bu organlar (glymphatic system), uyku safhasında beynin sistem-ölçeğinde temizlenme işlemini sağlar…
Bu organ, gerçekleştirdiği diğer işlerin yanında, beyinde biriken metabolik proteinleri de temizler… Bilim insanları, bu sistemin, en iyi şekilde, derin uyku safhasında çalıştığını söylemekte…
Uzay ortamında bu değişim nasıl meydana gelir…?
Piantino ve ekibi, 15 astronotun, uzaya gitmeden önce ve uzaydan döndükten sonra aldıkları manyetik rezonans görüntüleri uzaya hiç gitmemiş kişilerden alınan görüntülerle karşılaştırdıklarında, belirgin bir farkın oluştuğunu gördüler…
Araştırmacılar, uzaya ilk defa gidenlerin beyinlerinde (perivascular spaces) değişim gözlerken, uzaya birden fazla defa gidenlerin beyinlerinde değişim gözlemediler… Kısaca, uzay insanlarının beyinleri, zamanla, uzay ortamına uyum sağlamaktaydı…!
Yine bu araştırmada, beyinlerinde değişim gözlenen uzay insanlarının, denge sağlama ve görsel hafıza açısından problem yaşamamış oldukları da belirlendi… İncelenen bu uzay insanlarında, ‘perivascular spaces’ değişimi sebebiyle oluşan nörolojik olumsuzluklar (neurological deficits) da gözlenmedi…
Araştırmacılar, bu araştırmaların Marsa gidiş gibi, uzun uzay yolculuklarına gönderilmesi hedeflenen uzay insanlarının yanında, beyin-ilişkili hastalık yaşayan insanların tedavisinde de yeni ufuklar açabileceğini düşünüyor…!
Yararlanılan Kaynak:
HAVACILIK VE UZAY 
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.