(Kaynak: ESA/ATG medialab (spacecraft); ESA/Gaia/DPAC (milky way); Acknowledgement: A. Moitinho (CC BY-SA 3.0 IGO); space.com)
Sasha Warren’in, space.com’da, 22 Haziran 2022’de yayımlanan haberinde, ESA’nın GAIA (Global Astrometric Interferometer for Astrophysics) aracıyla, gerçekleştirilen Sütlüyol gözlemlerinden elde edilen veri kullanılarak gökadamızın en detaylı görüntüsünün elde edildiği ve haritalarının çıkarıldığı duyuruldu…
Bu çalışmada, gökadamızda yer alan yüzmilyonlarca yıldızın vektörel hareketi (motion), hızı (speed), parlaklığı, içerdiği madde yapısı ve diğer özellikleri analiz edilerek, ‘DR3’ (Data Release 3) olarak kodlanan veri paketi (araştırma sonucu) yayımlandı…!
Elde edilen bu ‘süzülmüş/anlamlandırılmış veri’ astronomların, astrofizikçilerin Kara Delik, Asteroid, Gökada Arkeolojisi (Galactic Archaelogy) ve Öte Gezegen araştırması başta olmak üzere, diğer birçok araştırması için bir kaynak-zemin oluşturacak…
DPAC (Gaia Data Processing and Analysis Consortium) üyesi olan astronom Ronald Drimmel( Astrophysical Observatory, Turin, Italy Ulusal Astrofizik Enstitüsü) ‘bu veri-analizi kapsamında, Sütlüyol’daki 33 milyon yıldızın Dünyaya-göre hareketinin incelendiğini, Gökadamızın farklı parçalarındaki yıldız hareketlerinin belirlendiğini’ söylemiş…! Geriye-doğru ilerletilebilen (simüle edilebilen) bu hareketler, Gökadanın kollarının ortaya çıkışının simülasyonunu sağlayabilmekte…; haliyle, gökada yapılarının ortaya çıkışına ışık tutmakta…
Astronom Adrian Price-Whelan (Center for Computational Astrophysics-CCA, Flatiron Institute, New York City), bu araştırma kapsamında, (geçmişte) Sütlüyol’a yaklaşarak ‘ölüm spirali’ (death spiral) içine dalmış olan ‘Cüce Gökada Sagittarius’un (Dwarf-galaxy Sagittarius) Sütlüyol’daki yapıya ‘bozucu-etkisinin’ de araştırıldığını söylemiş… (Gökadalar çarpıştığında, fiziki bir çarpışma gerçekleşemese de, gravitasyon kuvvetleri bu gökadaların yapısında deformasyonlara sebep olur…)
CCA’da astronom olan Katie Breivik, DR3 içindeki ‘ikili-yıldız sistemi’ (binary stars) verisini kullanarak, Gökadamızın içinde, daha önce varlığı bilinmeyen birçok yeni Kara Deliğin de belirlenebileceğini söylemiş… (Bilindiği gibi, Gökadalar-bir anlamda-Devlet Bütçelerine benzemekte…; Birçok ‘Kara Delik’ barındırmakta…!)
DDR3 verisi, Dünya genelinde, astronomların/astrofizikçilerin erişimine açık olduğundan, bu veri kullanılarak Gökadamızda yeni bir Kara Delik keşfi ‘Bize’ de nasip olabilir…; kim bilir…! (Böyle bir keşif, yaşanmakta olan ‘hayat pahalılığını’ birkaç günlüğüne de olsa, unutmamızı sağlayabilir…!)
Gökadadaki Dünyaya-yakın yıldızların hareketleri üzerinde çalışan astrofizikçi Jacqueline Faherty (American Museum of Natural History, New York City) yıldızların ışık spektrumlarını inceleyerek, bu yıldızların Dünyaya-göre hareketlerinin yanında, madde yapılarını ve sıcaklıklarını da belirleyerek, bu yıldızların oluştukları ortamlar (aynı, farklı,…) hakkında da bilgi edinebildiklerini söylemiş… Elde edilen veri geriye doğru işlenerek (simülasyon) bu yıldız gruplarının ortaya çıkışları ile yeni doğacak (olası) yıldızlar hakkında da bilgi edinilebilmekte…!
Astronom Federica Spoto (Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics) DR3 verisinin yıldızların yanında, Gökadamızdaki 60, 000 (uzak) asteroid hakkında da bilgi sağladığını söylemiş…Spoto’ya göre, bu asteroidlerin hareketi de ‘geriye-sarılarak’, ortaya çıktıkları ‘büyük çarpışma bölgeleri’ belirlenebilir… Bu veri de, Güneş Sisteminin erken döneminde yaşanan olaylar hakkında bilgi sağlayabilir…!
Astronom Aviad Panahi (Tel Aviv University), GAIA’nın öte-gezegen keşfine de önemli katkılar sağladığını söylemiş… Gaia-1b ve Gaia-2b son dönemde (transit metotla) keşfedilen öte gezegenlerden…
GAIA veri toplamaya devam ettikçe, Sütlüyol’u daha kapsamlı tanımamız mümkün olacak…
Yine de, bu gibi araştırmalar, Ülkemizde yaşanmakta olan ‘hayat pahalılığının’ sonunun nereye varacağı hususunda’ bir veri sağlayamıyor… GAIA, kameralarını/sensörlerini bize doğru çevirseydi, herhalde, bir ‘WOW’ sinyali gönderirdi…:
‘Kara Deliğin’ büyüğünün ‘Heybede’ olduğunu duyurarak…!
Yararlanılan Kaynak:
(Günün Seçimi)
(**’Geççek’ ile, yaşanan ‘Ekonomik Kriz/Pahalılık/Yüksek Enflasyon’un kastedildiği değerlendirilmiştir…)
HAVACILIK VE UZAY 