NASA’nın Ay’a (insansız yolculuğu) dün başlayamadı…! Bu konudaki haberlere göre, roketin fırlatılışı 2 Eylül’e ertelenmiş…?
Uzaya roket fırlatılışlarında ertelemeler , genelde hava durumuna bağlı olarak, her zaman mümkün…Ancak, NASA tarafından açıklandığı söylenen erteleme sebebi-biraz-‘adamı strese sokacak’ türden…: ‘Roket Motoru Soğutma Sisteminde Kaçak’…!
Artemis 1
Bir sonraki fırlatma denemesi bu Cuma (2 Eylül) yapılabilecek veya bir sonraki aya ertelenecek…!
NASA, Ay’a insanlı-dönüş projesi kapsamında, bu ölçekte bir denemeyi 50 yıl aradan (Apollo Projesinden) sonra ilk defa yapmakta…
Meydana gelen yakıt (hidrojen) kaçağının, önceki Nisan ayında (dress rehearsal testi) meydana gelen kaçakla aynı yerden olduğu söylendi…!
Aşağıda verilen kaynağa göre, dört ana roket motorlarının birinde de bir soğutma (chill down) sistemi arızası belirlenmiş…
NASA’nın Fırlatma Sistemi ‘Artemis 1’, altı hafta sürecek bir göreviyle, insansız-kapsülü (içinde üç manken-dummy mevcut) Ay’ın etrafında dolandırdıktan sonra, Ekim ayı içinde Dünyaya (Pasifik Okyanusuna) geri getirecek…
Bu taşıyıcı roket, NASA’nın inşa ettiği en güçlü roket olma özelliğini barındırmakta…!
NASA, fırlatıcı/taşıyıcı uzay aracı tasarımında, özellikle de Sivil Sektöre daha fazla yetkiler devrettikten (dizginleri gevşettikten) sonra (FAA gibi…!) sıkıntılar yaşamaya başladı…; daha doğrusu bu ‘sıkıntılar’ projelerde gecikmeler olarak ortaya çıkmaya başladı…
Yine de biz, her zaman, ‘geç olsun…güç (kazalı) olmasın’…diyelim…!
Şimdilik…, 2 Eylül’ü bekleyeceğiz…
O gün, belki, ‘çifte kutlama’ yaparız…; herne kadar, bu Ülkede, bu gibi kutlamaları ‘sakıncalı’ bulanlar olsa da…!
Haber, iç basında ‘Türk F-16’larına Yunan uçaklarından taciz!‘ olarak duyuruldu…
Bu haberi vermek için, ‘devam eden yayımını durduran’ Radyo’lar bile oldu…!
Gerçi, Yunanistan Hava Kuvvetlerinin benzer tacizi ilk defa olmamaktaydı…, ancak, bu haberin ‘Radyo Yayımı Kesilerek (bunlardan biri NTV Radyo’ydu) verilmesine ilk defa tanık olmuştuk…!
Öncelikle…, ‘Kilit Atma‘ nedir…?
Gerçi, birçok okuyucu adından anlayacaktır…:
Birçok (modern) Muharip Uçaklarda, ‘Hedefe Kilitlenme’ fonksiyonu/özelliği mevcuttur. Bu, hedefe ‘ateş edilmesinden/füze fırlatılmasından’ önce, hedef uçağın radar ekranında yakalanması/sabitlenmesi… (Bunun sağlanabilmesi için, birkaç saniye süreyle de olsa, hedefin uçağın radarı tarafından ‘yakalanmaya çalışılması’ gerekir…; You Tube’de birçok videoda gösterildiği üzere…
Arkadaki uçak/pilot öndeki/karşısındaki uçağı radar ekranında ‘kilitlediğinde’, artık, bu hedefin vurulabilmesi çok büyük bir olasılıktır…Bu, bir anlamda, hedefteki pilotun/uçağın büyük bir risk altına girmesi (konulması) anlamı taşır… (Hava Muharebesi eğitimlerinde (ve NATO Tatbikatlarında) ise, silah yükü taşınmadığı için, sıkça uygulanan bir prosedürdür; ‘hedefe kitlenebilmek’…
*
Dün yaşanan olaya bakıldığında, Yunan Hava Kuvvetlerine ait olan pilotun/uçağın ‘tehdit/risk yaratan’, Hava Kuvvetleri pilotumuzun/uçağımızın ise ‘tehdide/riske maruz kalan’ durumunda olduğunu anlamak gerekir… (Şüphesiz, Yunan uçağının silahlı olması kaydıyla…)
*
Buraya kadar tamam…; ‘şımarık Yunanlılar’, belki, yaklaşan 30 Ağustos’un ‘kuyruk acısıyla’ böyle bir ‘gereksiz/anlamsız/lüzümsuz/… eylemi’ gerçekleştirmiş… ‘Siyasi ortamı’ böyle bir eylem için uygun görmüş olmalılar…! (Şüphesiz, askeri pilotlar, siyasi sonuçlar doğuracak böyle eylemlere, bazı istisnaların dışında, kendi başlarına karar veremezler…; aşağıdan emir alarak gerçekleştirebilirler… (Hatırlanacaktır…, bir Yetkilimiz, ‘Rus Uçağını düşürme talimatını ben verdim…’ demişti…! Kıdemli bir Rus pilotu, 1983’te, Güney Kore’ye ait bir Yolcu Uçağını, böyle bir süreçte düşürmüştü..!)
*
Dün meydana gelen bu olay üzerine Yetkililer tarafından yapılan açıklamada, göründüğü kadarıyla, iki hususun, vurgulanarak öne çıkarıldığı, görülüyor…:
-Yunanistan’ın (Türkiye gibi) ‘NATO Üyesi’ olduğu… ve,
-Yunanistan Hava Kuvvetlerinin bu girişiminin, (Hava Kuvvetlerimizin) gerçekleştirilmekte olan ‘NATO görevinin’ aksatılması sonucunu doğurabileceği’…!
(‘…NATO üyesi Yunanistan’a ait savaş uçaklarının önemli bir NATO görevini yerine getiren Türk savaş uçaklarının görevini engellemek üzere bilinçli şekilde radar kilidi attıkları öğrenildi. Yunanistan tarafından yapılan bu tacizin, NATO’nun faaliyetlerini hedef alan bir girişim olduğuna dikkati çeken kaynaklar, Yunanistan’ın, Türkiye’yi taciz edebilmek adına NATO görevlerini bile riske atmaktan geri durmadığı…’)
Basına Yetkililer tarafından yapılan açıklamada, ayrıca…:
‘… ilgili taraflar nezdinde diplomatik girişimlerde bulunulduğu… Bu tür bir tacizin müttefiklikle bağdaşmadı…, Yunanistan’ın gerginliği arttırma peşinde olduğu…Yunanistan’ın bu tür eylemlerine son vermesi için gerekli girişimlerde, ayrıca, bulunulduğu…’ hususu da vurgulanmış…
*
Geçmişte, Yunan Hava Kuvvetleri bizim uçağımızı (1996) düşürmüştü… Yunanistan Hava Kuvvetlerinin, bizimle gerçekleştirdiği hava mücadelesinde, uçakların (2006’da) havada çarpışarak düştüğü de oldu… Yunanisten bir defasında (2018), bir uçaklarının, bizim uçağımızla ‘hava mücadelesini’ (*dogfight)takiben, dönüş yolunda düştüğünü de iddia etmişti…! Tüm bunlar yaşandı… (*Bir askeri-havacılık (İng.) terimi olan ‘Dogfight’ı ‘İt Dalaşı’ olarak ifade etmeyi pek ‘şık’ bulmadığımızı belirtelim !)
Ancak, ‘durum/sonuç pek değişmemiş görünmekte’… Yunanistan Hava Kuvvetlerinin bu tacizleri karşısında, biz, genelde (dışa/içe) ‘şikayet etmekle’ yetinmekteyiz… Yunanistan karşısındaki (sebebini yeterince bilemediğimiz) ‘çekingenliğimiz, Rus Uçağının düşürülmesi olayından sonra, biraz daha artmış gibi görünmekte…!
Şüphesiz, bu gibi ‘Haberlerin’, Kamuoyuna, ‘yayım durdurarak’ verilmesi de, Yunanistan’ın benzer tahriklerini önlemeye yetmeyecek gibi görünmekte…; ‘yayım durduran’ radyoların tüm gayretine rağmen…!
Kara Delikler, kökü Einstein’in Genel Görelilik Kuramına (denklemlerine) kadar uzanan ve varlığı, hâlâ, tartışma konusu olan gök cisimleri…
Kara Deliklerin, büyük kütleli yıldızların ‘birinci yaşamlarının’ sonunda (faz değişiminde) oluştukları düşünülen gök cisimleri…
Doğaları gereği, Kara Deliklerin ‘gerçekten kara’ olmaları doğrudan gözlenmelerini (gözlemlenmelerini…değil !) imkansız kılsa da, varlıklarının gravitasyon etkilerinin yanında, oluşturdukları (ışıma yapan) ‘Olay Ufku/Madde Toplama Diski’ (Event Horizon/Accretion Disc) vasıtasıyla-dolaylı yoldan- görüntülenebilecekleri anlaşıldı…
Yine de, bu gök cisimlerinin, genelde, gökadaların merkezinde olmaları, ya çok uzakta, ya da, Dünya ile aralarında gözlenmelerini çok zorlaştıran gaz katmanlarıyla sarılı olmaları sebebiyle, görüntülerinin alınması pek kolay görünmemekteydi…
Bilim İnsanları, yine de, bir yolunu buldular ve ilk Kara Deliğin (M87) görüntüsünü 2019’da uzay meraklılarına sundular…; Dünya ölçeğinde büyük Event Horizon Teleskobunu kullanarak…Bunu, 2022’de, Samanyolunun merkezindeki Kara Delik, SgrA*’ın görüntüsü takip etti…
‘Bilimsel Merak’ Kara Delikler üzerindeki araştırmalar için gerekli ‘dürtüyü’ sağlamakta…
Son olarak, NASA’daki bilim insanları, Chandra X-ışını verisini kullanarak, Perseus Gökada Kümesi içinde yer alan bir Kara Deliğin ‘sesini’ kaydettiklerini (yarattıklarını) duyurdular…
Uzay meraklılarının bir kısmı, haliyle, bu habere tepki gösterdi… Genelde ‘boşluk’tan oluşan uzay ortamında, bir Kara Deliğin sesi Dünyaya nasıl ulaşabilirdi…? Haliyle, bu haber, ‘Enflasyon Yakında Düşecek’ … haberi kadar doğru olabilirdi…!
Ancak, bilim insanları, bir şekilde, bir çıkış yolu bulmakta…
Kara Deliğin x-ışını spektrumunda yaydığı ışıma kaydedildi… Bir ses dalgası gibi değerlendirilen bu veri, (bu Kara Deliğe yakın bölgeden alınan) diğer ses verisiyle birlikte işlenerek, insan kulağı ile işitilebilecek bir sese dönüştürüldü (sonification/re-sonification)…
Bu konuda daha kapsamlı bilgi edinmek isteyenler aşağıdaki kaynağa başvurabilir…:
https://chandra.si.edu/photo/2022/son… Credit: X-ray: NASA/CXC/Univ. of Cambridge/C. Reynolds et al.; Sonification: NASA/CXC/SAO/K.Arcand, SYSTEM Sounds (M. Russo, A. Santaguida)
*
Bu arada biz, ‘Gemi batacak mı…, batırılacak…mı’ tartışmasını sürdürmeye devam edelim…!
Jüpiterin JWST ile alınmış görüntüsü. (Kaynak: NASA, ESA, CSA, Jupiter ERS Team; Judy Schmidt)
NASA JWST’yi bu defa Jüpiter’e çevirdi…
JWST, NASA’nın ESA (Avrupa Uzay Ajansı) ve CSA (Canadian Space Agency) tarafından ortak olarak kullanılmakta olan bir teleskop…
JWST’nin üzerindeki ekipmanlardan olan ve özel kızılötesi filtreleri bulunan NIRCam (Near-Infrared Camera) ile alınan bu görüntüde, bu gök cisminin detaylı görüntüsünü almak mümkün oldu…
Kısaca, kızılötesi ışık verisinin görüntüye dönüştürülebilmesi için, bilim insanı Judy Schmidt’in bu veriyi ayrıca işlemesi gerekmiş…
Bu görüntüde, kuzey ve güney kutup bölgelerinde mavimsi bölge Kutup Işıklarını (Aurora) göstermekte…
Aynı görüntüde, Jüpiterin iki küçük uydusunun yanında, ‘Halkaları’ da (Rings) görünmekte…
Uçağın yere temasından önce… (Kaynak: Raiah Collins; abcnews.go.com)
19 Ağustos 2022 Cuma günü meydana gelen bu olayda pilot Cessna 182 tipi uçağına, yakıtı bitince, Orlando’daki (Florida, ABD) bir yola (University Boulevard, North Econlockhatchee Trail), acil iniş yaptırdı…!
Pilot, yaşanan bu kazayı hafif sıyrıklarla atlattı…
40 yaşındaki pilot, bir bakım-çıkışından sonra, bu uçağa test uçuşu yaptırmaktaydı…
Pilot, uçağın diğer sistem kontrollarını yaparken, uçakta sınırlı miktarda mevcut olan yakıtın harcanmasını takip etmemiş…!
Haliyle, yakıtı bitince, uçağın motoru uçuş esnasında durmuş…
Pilot, acil iniş için daha uygun bir yer bulamayınca, uçağı yola indirmek zorunda kaldığını söylemiş…!
Bu uçağın, şimdi, gerçekten bir bakıma ihtiyacı var…!
*
Anlaşıldığı kadarıyla, ABD’de de, Hava Meydanlarıyla yaşam alanları iç içe geçmiş görünüyor…
Bir ‘Test Uçuşu’ neden, yerleşim yerinin yakınında yapılır…? Buna nasıl izin verilir…?
Sınırlı Yakıtla Test Uçuşuna nasıl çıkılır… (50 Dolarlık koy…Abi…!)
THK’ya ait, TC-GTK tescilli bir Technam P2006T’nin, iki gün (!) önce, ağır hasarla sonuçlanan, ‘gövde üzerine iniş’ gerçekleştirildiği duyuruldu…! Uçakta bulunan Öğretmen ve Öğrenci pilot bu kazayı hafif yaralanmalarla atlattı… Uçağın iniş takımlarının açılmamasının bu ‘zorunlu inişe’ yol açtığı söylendi…
İniş takımlarının neden açılmadığını, belki, ileride öğreniriz…!
HAVACILIK VE UZAY 
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.