Io (Kaynak: NASA JPL; universetoday.com)
Carolyn Collins Petersen, universetoday.com’da, 16 Aralık 2022’de yayımlanan haberinde, NASA’nın aracı JUNO’nun, uzatılan-görevinde, Jüpiterin en yakından dolanan uydusu Io’yu incelemeye başladığını duyurdu…
Io, Güneş Sisteminin en volkanik uydusu… Io üzerindeki çok sayıdaki volkanın uzaya püskürdüğü malzemenin (küllerin ve gazların) Jüpiterin Manyetosferiyle etkileşmesi, Bilim İnsanlarının merak ettiği konulardan biriydi…
Bu habere göre JUNO, önümüzdeki birbuçuk yıl boyunca, Io’nun yakınından dokuz defa geçecek…; bunlardan biri, Io’nun yüzeyinin 1500 kilometre kadar yakınından olmak üzere…
JUNO, İtki/Yönlendirme sisteminde meydana gelen bir arıza sebebiyle, önceden planlanmış Jüpiter araştırmalarının bir kısmını gerçekleştirememiş olan, bir ‘gazi’ uzay aracı…! (NASA’nın Marstaki aracı InSight…gibi…!)
Io, Jüpiteri sadece 422,000 kilometre kadar uzaktan dolanan, kayalık yapıda bir uydu… Gökbilimci Galileo Galilei bu uyduyu, ilk defa, 1610’da gözlemişti… 1979’da, Voyager Programında Seyrüsefer Ekibi Astronomu olan Linda Morabito, Voyager 1 tarafından gönderilen görüntülerde, Io’nun yüzeyinde, varlığı daha önce- teorik olarak ileri sürülen-Volkanlardan ilkini belirlemişti…!
Daha sonra, Io’nun yüzeyinde, sayısı ikiyüzü bulabilen, Volkanların ve Lav Akıntılarının mevcut olduğu belirlendi… Bazı Lav Akıntılarının boyu birkaç yüz kilometre kadar uzundu…!
Jüpiterin diğer uydularından olan Europa ve Ganymede, Io üzerine uyguladıkları (periyodik) gravitasyon etkisiyle, bu gök cismini sürekli olarak esnetmekte…Bu esneme hareketlerinin yol açtığı iç sürtünmeler de Io’yu ısıtmakta… Astronomide ‘Gelgit Isıtması’ (Tidal Heating) adı verilen bu olay/etki Volkanların ana kaynağı… Araştırmacılar, Io’nun yüzeyinde oluşan bu ‘Gelgit Etkisinin’ yüzeyde, 100 metreye kadar ulaşabilen yükselme ve alçalmalara yol açabileceğini söylüyor…! (Ay’ın etkisiyle, Dünyanın bazı Denizlerinde gözlenen bu etki birkaç metreyi geçmemekte…)
Lav Akıntılarıyla, Io’nun yüzeyi sürekli olarak şekillenmekte…
Araştırmacılar, ayrıca, bu Volkanların, Io’nun çevresini ince bir Sülfür-Dioksit gazıyla sardığını söylüyor…
Kısaca, Io’da yaşayacakların ısıtmaya para vermesi gerekmeyecektir…; tabi, bu durum sülfür kokusuna dayanabilecekler için…!
Yararlanılan Kaynak:
HAVACILIK VE UZAY 
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.