Dünya’daki tüm elementleri ve metalleri oluşturan atomların (ancak) Uzayda (Uzay ortamında) oluşabildiği yeterli bir süredir bilinmekte… Haliyle, parmaklarda taşınan yüzüklerdeki altın da buna dahil… (Elbette, yüzükler Kuyumcularda yaratıldı…!)
Bilim İnsanları, altın ve platin gibi ağır metallerin, sentezlenebilmeleri için çok yüksek sıcaklık ve basınç gerektirdiğinden, bu gibi ortamların oluşabileceği süpernova gibi yıldız patlamaları sürecinde oluştuğunu düşünmekteydi…
Bilin İnsanları, ayrıca, bu ağır metallerin Evrendeki dağılımını da belirlemeye çalışmaktaydı…
Sentezleme kolaylığı dikkate alındığında, Evrende başlangıçta Hidrojen ve takiben Helyum gibi hafif atomlar oluştu… Bunlar Güneşin gaz-karışımı atmosferinde de mevcut…
Bilim İnsanları, çekirdeğinde 26 Proton bulunan ‘Demir’ atomu dahil, ‘hafif’ olarak tanımlanan atomların, yıldızların merkezinde nasıl oluşabildiğini açıklayabilirken, Demir’den daha ağır atomların oluşma sürecini açıklayabilmeleri pek kolay olmadı…; biraz zaman aldı…!
Çekirdeğinde 79 protonu bulunan (Sizin parmağınızdaki yüzükte daha az proton varsa, muhtemelen, sahtedir !) altının, bir yıldızın içinde mevcut olabileceği düşünülen ortamda, sentezlenemeyeceği biliniyor. ‘Bu durum Platin, Xenon, Radon ve diğer ‘nadir’ elementler için de doğru’ diyor Jason Drakeford, Clara Moskowitz ve Jeffery DelViscio , scientificamerican.com’da, 5 Ocak 2023’te yayımlanan yazısında…
Bilim İnsanları ‘ağır metallerin’ nerede yaratılıp (Buradaki ‘yaratıcı’…: Evren !), Dünyaya nasıl ulaşmış olabileceğini, anlamaya çalıştı…; bu süreç için teoriler üretti… Öne çıkan görüş, bu ağır-metallerin ancak, iki Nötron Yıldızı çarpışması gibi, ‘çok şiddetli kozmik olaylarla/süreçlerle’ yaratılmış olabileceği yönündeydi…
Yakın geçmişe kadar bir teori olan bu açıklama birkaç yıl önce değişti…; Bilim insanları, ‘Gravitasyon Dalgalarını’ ve bu kaynaktan yayımlanan ışığı hemen hemen aynı anda belirlediklerinde…
Işık, geldiği kaynaktaki ‘elementlerin kimyasal imzasını’ da taşır…; geldiği adres hakkında bilgi sağlayarak…
Bilim İnsanları, Nötron Yıldızlarının, Kara Deliklerden sonra, Evrendeki ‘en yoğun cisimler’ olduğunu söylüyor… Nötron Yıldızları (büyük ölçüde Nötron’dan oluşan Yıldızlar) Büyük Yıldızların birinci hayatlarının (İkinci hayatları, bu örnekte, bir Nötron Yıldızı !) sonundaki süreçte, kütlelerinin bir kısmının çekirdekleri üzerine çökelmesi (core collapse) sayesinde oluşmakta…Bu süreçte, oluşan çok çok yüksek basınç, atomları birbirine doğru sıkıştırarak, proton ve elektronların birbirine kaynamasına yol açar…Sonuçta, tamamına yakını Nötron’dan oluşan bir kütle oluşur…; inanılması zor olsa da…!
Nadiren de olsa (belki daha sık olarak gerçekleşmekte !) iki Nötron Yıldızı çarpıştığında, bu ortamda çok yüksek basınç ve sıcaklık açığa çıkar/oluşur…
Bu süreçte açığa çıkan bir başka şey ise…Nötronlar…Çok sayıda ‘Serbest Nötron’…
Nötronca-fazla zengin-bu ortamda ‘Hızlı-Nötron-Yakalama-Süreci’ (Rapid Neutron-Capture Process; “R-process”) tetiklenir…Bu süreçte (26 Proton ve 30 Nötron’dan oluşan) Demir atomu sentezlenir…
Bu, ‘R-Sürecinde’, çok kısa süreler içinde daha fazla Nötron da yakalanabilir… Bu ‘dengesiz’ (unstable) ortamda, bazı Nötronlar Proton’a dönüşür… Bu aşırı hızlı ve karmaşık süreçte daha ağır metaller sentezlenir…
*
Bizler (en azından, bu konularla ilgili olanlar), bir taraftan (olası) ‘Kozmik Felaketleri’ düşünerek İnsanlığın glceği hakkında ‘karamsar’ olabilirken, diğer taraftan, bir ‘Felaket-Ürünü’ olan nesneleri parmaklarımızda ‘gurur duyarak’ taşımaktayız…!
Altın Yüzüğü parmağımızda taşımaktan gurur duyarken, belki de, ‘Atamız olan Evrenle’ bağımızı hatırlamaktayız…!
Yararlanılan Kaynak:
https://www.scientificamerican.com/video/all-the-gold-in-the-universe-was-likely-created-this-way/
HAVACILIK VE UZAY 